Zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Download 0,52 Mb.
Sana	19.01.2024
Hajmi	0,52 Mb.
	#140684

Bog'liq
mustaqil ishi 1

Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning kimyo sanoatidagi roli” mavzuda MUSTAQIL ISH Bajardi

O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Islom Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

“Elektronika va avtomatika» fakulteti

“Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi

“Yo‘nalishga kirish” fanidan
“Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning kimyo sanoatidagi roli”
mavzuda
MUSTAQIL ISH
Bajardi: I kurs sirtqi S11-21 TJIChAB (o‘zb) guruhi talabasi
...................................................
Qabul qildi: dots. Avazov Yu.Sh.

Toshkent - 2022

MUNDARIJA

Kirish

Avtomatlashtirish maqsad va vazifasi
Zamonaviy sanoat korxonalarida, avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari
Sanoat ishlab chiqarishining rivojlanishi mehnat unumdorligining o'sishi bilan belgilanadi

Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

Kirish
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari - bu mahsulotlarni ishlab chiqarishda asosiy ish to'liq avtomatlashtirilgan, yordamchi - to'liq yoki qisman bajariladigan jarayonlar. Ishchining funktsiyalari avtomatik mashinalarning ishlashini nazorat qilish va nazorat qilish, xom ashyolarni yuklash va tayyor mahsulotlarni tushirishdan iborat.
Murakkab avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayoni quyidagi tenglamalar bilan tavsiflanadi.
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari deganda, mahsulot ishlab chiqarish bo'yicha asosiy ish to'liq avtomatlashtirilgan, yordamchi - to'liq yoki qisman bajariladigan ishlar tushuniladi.
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlarida mahsulot ishlab chiqarish bo'yicha asosiy ish to'liq avtomatlashtirilgan, yordamchi - to'liq yoki qisman bajarilishini tushunish kerak. Ishchining funktsiyalari avtomatik mashinalarning ishlashini nazorat qilish va nazorat qilish, xom ashyolarni yuklash va tayyor mahsulotlarni tushirishdan iborat.
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari deganda, mahsulot ishlab chiqarish bo'yicha asosiy ish to'liq avtomatlashtirilgan, yordamchi - to'liq yoki qisman bajariladigan ishlar tushuniladi. Ishchining funktsiyalari avtomatik mashinalarning ishlashini nazorat qilish va nazorat qilish, xom ashyolarni yuklash va tayyor mahsulotlarni tushirishdan iborat.
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlariga bunday yondashuv juda ko'p afzalliklarga ega. Ularning arzonligi va tezda to'lanishi ularni yuqori hokimiyat idoralari orqali katta qulaylik bilan bosib o'tishga imkon beradi. Yirik avtomatik zavodlarni joriy etishga qarshi eng hayratlanarli ma'muriy dalillardan biri shundaki, unga mo'ljallangan avtomatik zavod ishga tushirilgunga qadar mahsulotga bo'lgan talab o'zgarishi mumkin.
Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonini yaratishda eng muhim bosqich bu eng mos jarayon variantini tanlashdir.
Tayyor mahsulotni ishlab chiqarishning maqbul texnologik imkoniyatlari avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonining asosi bo'lishi kerak. Mashinasozlik texnologiyasi nomi hozirda mavjud bo'lgan kurslar va o'qitish mutaxassisliklariga noto'g'ri kiritilgan, ular mohiyatiga ko'ra ishlov berishdir.
Zamonaviy sanoat korxonalarida, avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlari bo'lgan metallurgiya, kimyo, neftni qayta ishlash va boshqa sohalarda o'lchash uskunalari asosan ishlab chiqarish jarayonlarini (ularning parametrlarini) boshqarish, avtomatik tartibga solish va boshqarish va mahsulot sifatini nazorat qilish uchun ishlatiladi. Har xil parametrlar orqali amalga oshiriladigan ishlab chiqarish jarayonini boshqarish individual miqdorlarni o'lchashdan farqli ravishda, aniqrog'i, belgilangan rejimlar (parametrlar) ning ishlash darajasini (belgilangan chegaralar ichida) tekshirishdan farq qiladi, ammo shunga qaramay, nazorat qilish jarayoni o'lchash bilan solishtirganda ko'p jihatdan o'xshashdir. metodika va jihozlar. Bunga barcha turdagi elektr bo'lmagan miqdorlarni elektrga aylantiradigan va o'lchashda ham, nazorat qilishda ham keng qo'llaniladigan o'lchash o'zgartirgichlari misol bo'la oladi. Bundan tashqari, monitoring uchun ishlatiladigan qurilmalarda, ba'zi hollarda aniq o'lchovlar amalga oshiriladi, agar, masalan, boshqariladigan parametrning sonli qiymatlari va uning o'zgarishi vaqtini bilish kerak bo'lsa.
Ko'pgina hollarda, har xil turdagi ilmiy eksperimental tadqiqotlarni o'tkazishda, yangi turdagi uskunalarni sinashda, shuningdek, avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlarini kuzatishda, nazorat qilinmaydigan elektr bo'lmagan vaqtdagi qiymatlarni hujjatlashtirilgan ro'yxatga olish qo'llaniladi. Bunday hollarda indikator qurilmasi o'rniga uning kirishiga kelgan elektr signallarini qayd etish (qayd qilish) uchun qurilma ishlatiladi. Elektr signallarining eng ko'p ishlatiladigan magnit va osilografografik yozuvlari.
Avtomatlashtirish texnik va iqtisodiy ko'rsatkichlarni oshirish imkoniyatini o'z ichiga olganligi sababli, boshqarish algoritmini ishlab chiqishda avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayoni maqbul darajada davom etishini ta'minlash kerak. Bu shuni anglatadiki, ceteris paribus, uskunaning unumdorligi maksimal bo'lishi kerak, olingan mahsulotlarning sifati yuqori, energiya xarajatlari minimal va natijada tayyor mahsulot narxi past bo'ladi.
Har bir birlik, iloji bo'lsa, eng kichik o'lchamlarga, vaznga va narxga ega bo'lishi kerak; konvertorning dizayni texnologik jihatdan rivojlangan bo'lishi kerak, uni ishlab chiqarishda avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlaridan foydalanishga imkon beradi va ishlash uchun qulay sharoitlarni ta'minlaydi.
Ilgari, ishlab chiqarish jarayonlari avtomatlashtirilmagan va texnologiya asosan odamlarning tajribasi va ko'nikmalariga asoslangan bo'lib, o'lchash uskunalari hozirgidek rivojlanmagan bo'lsa, eng maqbul maqbul echimlarni izlashni aniq tushunishga urinishlar va yana, eng maqbul tizimlarni yaratishga urinishlar. befoyda Endi ilmiy asoslangan va avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish jarayonlarini qurish masalalari dolzarb bo'lib qolmoqda. Shunday qilib, eng maqbul echimni tanlash muammosi bo'lgan maqbul muammoning roli ortib bormoqda.
Keyingi o'n yilliklar ishlab chiqarishga yangicha yondashuvlar rivojlanishida burilish nuqtasi, avtomatlashtirilmagan va avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish davrlari o'rtasidagi chegara bo'ladi, deb taxmin qilish uchun barcha asoslar mavjud.
Ko'rinib turibdiki, hozirda avtomatlashtirishning eng yangi vositalarining paydo bo'lishi va rivojlanishi bilan bog'liq bo'lgan ilmiy va texnik shart-sharoitlar pishgan. Bular asosan sanoat nazoratchilariga asoslangan avtomatik boshqaruv tizimlarini va, albatta, ishlab chiqarishni sifat jihatidan yuqori darajaga ko'taradigan sanoat robotlarini o'z ichiga oladi.
Ko'rinishidan ilg'or progressivlik sanoat robotlarini zafarli yurish bilan ta'minlashi kerak edi, bu esa ularga qo'l mehnati ulushini kamaytirgan holda ishlab chiqarish jarayonlarini jadallashtirishga salmoqli hissa qo'shish imkonini beradi. Biroq, bu to'g'ri darajada emas. Hech bo'lmaganda mamlakatimizdagi vaziyatga kelsak.
Shubhasiz, avtomatlashtirish va, xususan, robot ishlab chiqarishning sekin rivojlanishidagi asosiy muammo bir tomondan ishchi kuchi va resurslar xarajatlari va boshqa tomondan real daromadlar o'rtasidagi aniq tafovutdir. Va bu sanoat robotlarining to'satdan aniqlangan kamchiliklari bilan emas, balki bunday mahsulotni tayyorlashda yo'l qo'yilgan xatolar tufayli kelib chiqadi. Ishlab chiqarish o'zining qattiq qonunlari bilan qimmat, past tezlikda va ishonchsiz tuzilmalarni muqarrar ravishda rad etadi.
Rossiya jahon sanoat imperiyasi maqomini qaytarib olishi mumkin va kerak. Buni amalga oshirish uchun bir qator muhim afzalliklarga ega bo'lish kerak - stanoklar tomonidan ishlab chiqilgan istiqbolli sohalar va texnologiyalar, eng muhimi - rejalarimizni hayotga tatbiq eta oladigan inson resurslari. Har qanday yangi mahsulotni, u eng yangi qurol, kemalar, samolyotlar yoki boshqa yuqori texnologiyali mahsulotlar bo'lishidan qat'i nazar, faqatgina ishlab chiqarilishi mumkin bo'lgan narsalar printsipial jihatdan ishlab chiqilganligidadir. Masalan, tegishli darajadagi jihozlarsiz yangi avlod qiruvchi samolyotini yaratish haqida gapirish befoyda. Shunday qilib, eng yangi uskunalar eng yangi texnologiyalarni yaratish uchun asosdir. Rejalashtirilgan sanoat tartibga solishdan voz kechish, innovatsion loyihalarni to'g'ridan-to'g'ri "etishtirish" zamonaviy sanoat ishlab chiqarishidan voz kechishga olib keladi: kemasozlik va samolyotlar ishlab chiqarish, kosmik sanoat, tezyurar temir yo'l transporti, zamonaviy qurol tizimlari.
Avtomatlashtirish va robot ishlab chiqarish yangi turdagi mahsulotlarning rivojlanishi bilan uzviy bog'liq bo'lganligi sababli, ular mamlakatning raqobatdoshlik darajasini aniqlashga qodir. Shu sababli, robotlardan oqilona foydalanish sohalarini aniqlash va ularga funktsional va texnik talablarni belgilash uchun turli xil sanoat korxonalarida keng ko'lamli, seriyali va kichik hajmli ishlab chiqarishlarni ishlab chiqarish tsikllarini o'rganish va tadqiq qilish kerak.
Dunyo robototexnikaning dinamik rivojlanishi. Har doim yangi yuqori samarali robot konstruktsiyalari, ommaviy foydalanish uchun sanoat boshqaruvchilari yaratilgan va yaratilmoqda. Ularning soni tez sur'atlar bilan o'sib bormoqda, chunki qo'l mehnati ulushini kamaytirish, mehnat unumdorligini oshirish va ishlab chiqarish sur'atlarini oshirish - rivojlangan post-industrial mamlakatlarda samarali sanoat ishlab chiqarishining dolzarb vazifasi. Bundan tashqari, ko'p holatlarda, texnologiyalarning rivojlanishi yangi turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishni rag'batlantiradi. Mukammallikka erishgan texnologiyalar ishlab chiqarish tannarxini va pirovardida mamlakat iqtisodiyotining samaradorligi va raqobatbardoshligini belgilaydi. Shunday qilib, ushbu yo'nalishni shakllantirish jadal rivojlanayotgan sohaga turtki beradi va uning jadal rivojlanishiga zamin yaratadi.
Ishlarni oddiy avtomatlashtirish ishlab chiqarish rahbarlariga ma'qul kelishni to'xtatdi. Nima uchun? Axir, bo'shatilgan vaqt sanoat korxonalari samaradorligiga ta'sir ko'rsatadigan eng muhim omil. Biroq, mahalliy, "oddiy" avtomatlashtirishning iqtisodiy samarasi minimaldir, chunki loyihalash jarayoni an'anaviy ravishda izchil bo'lib qoladi: dizaynerlar hujjatlarni yaratadilar, uni texnologlarga topshiradilar, sozlash uchun qaytarib oladilar, tuzatilgan hujjatlarni texnologlarga qaytaradilar, ular texnologik hujjatlarni tayyorlaydilar, xaridlar va iqtisodchilar bilan muvofiqlashtiradilar va hokazo. keyingi Natijada, avtomatlashtirish na to'liq iqtisodiy foyda keltiradi, na ishlab chiqarishga tayyorgarlik ko'rish davrida sezilarli darajada qisqaradi, garchi har qanday holatda ham ijobiy natijaga erishiladi.

Xulosa

Sanoat ishlab chiqarishining rivojlanishi mehnat unumdorligining o'sishi bilan belgilanadi. Har qanday sohada texnologik operatsiyaning samaradorligi asosiy funktsional harakatlarni (asosiy vaqt), yordamchi harakatlar (yordamchi vaqt) va vaqtni tejash (mehnatning etarli tashkil etilmaganligi) va vaqtning qo'shimcha bajarilishini (o'z ziyonlari) uzoq vaqt bajarilishiga bog'liq. Asosiy vaqtni qisqartirishga ishlov berish texnologiyasini takomillashtirish, shuningdek uskunadagi konstruktiv o'zgarishlar orqali erishish mumkin. Vaqtni tashkiliy yo'qotishlarni minimallashtirish ishlab chiqarish, materiallar va butlovchi qismlarni etkazib berish, o'rnatilgan kooperatsion aloqalarni va boshqa ko'p narsalarni tashkil etish shartlarini sinchkovlik bilan o'rganishni, yordamchi vaqt va shaxsiy yo'qotishlarni qisqartirish ishlab chiqarishni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish bilan bog'liq. Ishlab chiqarishni avtomatlashtirish faqat fan va texnikaning so'nggi yutuqlari, ilg'or texnologiyalardan foydalanish va ilg'or ishlab chiqarish tajribasidan foydalanish asosida mumkin. Xo'sh, moslashuvchan avtomatlashtirish, o'z navbatida, kompyuter texnologiyalari va elektronikadan maksimal darajada foydalanishga asoslangan ma'lum ishlov berish ko'rsatkichlari bilan texnologik funktsiyalarni bajarish uchun ishlab chiqarishni tezda qayta sozlash imkonini beradi.
Kompyuter texnologiyalari jadal rivojlanayotganligi va texnologik uskunalar bilan birgalikda ulardan foydalanishni to'xtatadigan hech narsa yo'qligi sababli, yaqin kelajakda insonning ishlab chiqarish jarayonlaridagi ishtiroki minimallashadi degan xulosaga kelishimiz mumkin. Yaqin kelajakdagi korxonalar yagona boshqaruv markaziga ega robotlar guruhlari tomonidan xizmat ko'rsatadigan ishlab chiqarishni moslashuvchan va to'liq avtomatlashtirilgan ustaxonalardir.

Foydalanilgan ababiyotlar ro’yxati

Yusupbekov N.R., Muxamedov V L., G’ulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni
nazorat qilish va avtomatlashtirish. -Toshkent: 0 ‘qituvchi, 2011. -576 b.
YUsupbekov H.P., Muxamedov B.E., Eulomov SH.M. Texnologik jarayonlarni boshkarish sistemalari. -Toshkent: Ukituvchi. 1997. -704 b.
Alan S. Moris, Reza Langari. Measurement and Instrumentation. -UK: Academic Press, 2016. -697p.
Yusupbekov N.R., Muxitdinov D.P., Avazov Yu.Sh. Avtomatika va nazorat o’lchov asboblarining tuzilishi va vazifasi. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. -T.: Iqtisod-moliya, 2010. -224 b.

Download 0,52 Mb.