2-mavzu: Linux yadrosi. Linux fayl tizmi. Linuxda bazaviy buyruqlar va utilitlar

2-mavzu: Linux yadrosi. Linux fayl tizmi. Linuxda bazaviy buyruqlar va utilitlar

Samarqand-2021

Reja:

• Boshlang’ich utilitlar.
• Fayllar bilan ishlash.
• Jarayonlar o’rtasidagi aloqalar.
• Fayllarni siqish va arxivlash.

Boshlang’ich utilitlar.

• Linux ning muhim afzalliklaridan biri shundaki, minglab utilitlar orqali cheksiz amallarni bajarilishidadir. Linuxda utilitlardan foydalanishingiz uchun bilvosita buyruqlar satridan yoki bevosita menyudagi imkonyatlaridan foydalangan holda ishlatishingiz mumkin. Quyidagi keltirilgan bo’limlarda bir qancha boshlang’ich va muhim utilitlar muhokama qilinadi; bu utilitlar belgiga asoslangan interfeys da mavjuddir. Bazi bir muhim utilitlar GUI(Foydalanuvchi grafik interfeysi) da ham mavjud, boshqalari esa faqat GUI (Foydalanuvchi grafik interfeysi ) uchun mavjuddir.

Keyingi bolimlarda katalog termini ko’plab ishlatiladi. Katalog bu - ozida fayllarni mujassamlashtirgan resurs hisoblanadi. Boshqa operatsion tizimlar xususan Windows va Macintosh, xususan gap GUI Linux haqida boradigan bolsa, katalog papka deb yuritiladi.

• Keyingi bolimlarda katalog termini ko’plab ishlatiladi. Katalog bu - ozida fayllarni mujassamlashtirgan resurs hisoblanadi. Boshqa operatsion tizimlar xususan Windows va Macintosh, xususan gap GUI Linux haqida boradigan bolsa, katalog papka deb yuritiladi.
• Quyidagi buyruqlar Linux da terminal orqali amalga oshiriladi. ls - Fayllarning nomlari keltirilgan ro’yhatni chiqarish cat - Matn faylda mavjud matnlarni ekranga chop qilish cat buyruq utiliti orqali matn faylda mavjud bolgan kontekst (matn)ni ekranga chop qilinadi. Ushbu buyruq utility catenate(ulamoq) so’zidan olingan bolib, bir biri bilan bog’lamoq degan manoni anglatadi.

$ ls

• $ ls
• practice
• $ cat practice
• This is a small file that I created with a text editor.
• cat buyrug’ini quyidagi tartibda yozishimiz kerak boladi: cat buyrug’i probel bilan ajratilgan holda fayl nomi yoziladi. rm - Faylni o’chirish
• rm(remove) utiliti faylni o’chirishga xizmat qiladi. Ushbu buyruqni amalga oshirish quyidagichadir: rm buyruq utiliti probel bilan ajratilgan holda fayl nomi keltiriladi hamda enter tugmasi bosiladi. rm buyrug’ini xavfsiz holda keltirilgan variant:
• $ rm —i toolist
• rm: remove regularfile 'toollist'? y