3-MAVZU: Kompyuterni tashkil etishning raqamli-mantiqiy asoslari. Bul
algebrasi, mantiqiy funksiyalardan foydalanish, ikkilik kodda buyruqlarni
bajarilishi
Reja
1.
Kompyuterlar arxitekturasini,
ularning ko‘p satxli tashkil qilinishi
asosida o‘rganish
2. Bul algebrasi va ventillar
3. Bul funksiyalarini amalga oshirish
4. Asosiy raqamli mantiqiy sxemalar
Tayanch
atamalar.
Arifmetik-mantiqiy
qurilma(AMQ),
Markaziy
protsessor, boshqarish qurilmasi, Registrlar, asosiy xotira, Kompyuterni ko`psathli
tuzilishi, Assembler sathi, amaliy dasturlash tili sathi, opertasion tizimi sathi,
buyruqlar tizimi sathi, mikroarxitektura sathi, raqamli-mantiqiy sathi, Bul
algebrasi va ventillar, Asosiy mantiqiy elementlar, raqamil-mantiqiy qurilmalar,
AND(VA), OR(YOKI), NOT(INKOR), AND-NOT(VA-EMAS), OR-NOT(YOKI-
EMAS).
Kompyuterlar arxitekturasini, ularning ko‘p satxli tashkil qilinishi asosida
o‘rganish
Zamonaviy kompyuter o‘zaro bog‘langan - protsessorlar,
tezkor xo- tira
modullari va ma’lumotlarni kiritish-chiqarish qurilmalaridan iborat bo‘lishi
mumkin. 3.1-rasmda bitta markaziy protsessorga ega bo‘lgan kompyuteming
tuzilish chizmasi keltirilgan.
3.1-rasm. Bitta protsessorli kompyuteming tuzilish chizmasi.
Ushbu chizmani, kompyuterda uncha ko‘p bo‘lmagan
ish tajribasiga ega
foydalanuvchilar ham qaysidir darajada tushuntirib bera oladilar. Ammo
zamonaviy kompyuteming ichki tuzilishi, uning qanday ishlashi,
uning qanday
dasturlanishi va umuman uning qanday tashkil qilin- ganligiga, ya’ni
kompyuteming arxitekturasiga taaluqli bo‘lgan tushun- chalarni,
shu sohaning
mutaxassisi sifatida mukammal tushunish hamda ulardan o‘zining kundalik
faoliyatida samarali foydalana olish ancha murakkab masala hisoblanadi.
Zamonaviy
kompyuter
arxitekturasini
o‘rganishga
bag‘ishlangan
adabiyotlarda kompyuter arxitekturasini, bir nechta sathlar
iyerarxiyasidan iborat
ko‘rinishda ifodalab o‘rganish amalga oshirilgan. Ko‘pgina zamonaviy
kompyuterlar ikki va undan ortiq sathlardan iboratdir. 3.2-rasmda kompyuter
arxitekturasining olti sathdan iborat tuzilishga ega ko‘rinishda
ifodalangan
chizmasi keltirilgan.
3.2-rasm. Olti sathli kompyuterni tashkil etilishi.
Avval ushbu chizmadagi sathlarga qisqacha tushuntirishlar berib o‘tamiz,
so‘ngra esa kompyuterlarning tuzilishini bunday o‘rganish bilan, nimalarga
erishish mumkinligi va kompyuter arxitekturasi deganda nimani tushunish
kerakligi haqidagi xulosalarni keltiramiz.
