MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
4-amaliy ish
Bajardi:Xonkelov Javlon
Tekshirdi: Iskandarova Sayyora
Guruh:424-21
Amaliy ish № 4
Mavzu: Cisco kommutatorlarining buyruq interfeysini ishlab chiqish va birinchi konfiguratsiyani o‘rnatish. Cisco packet tracerda LAN tarmog‘ini loyihalash va qurish.
Ishdan maqsad: Cisco kommutatorlarining buyruqlar interfeysi bilan ishlash, dastlabki konfiguratsiyani sozlash, LAN tarmog‘ini loyihalash va qurish koʻnikmasini hosil qilish.
Mahalliy tarmoq (LAN) - bu odatda Wi-Fi orqali yagona cheklangan hududda o‘zaro bog‘langan kompyuterlar yoki boshqa qurilmalar guruhiga aytiladi.
4.1-rasm. LAN tarmog‘i.
LAN - bu kirish nuqtalari, kabellar, routerlar va switchlardan tashkil topgan kompyuter tarmog‘i bo‘lib, u qurilmalarga bitta bino, kampus yoki uy tarmog‘idagi veb-serverlar va ichki serverlarga va keng tarmoqli tarmoqlar (WAN) yoki Metropolitan Area Network (MAN) orqali boshqa mahalliy tarmoqlarga ulanish imkonini beradi. LAN tarmog‘idagi qurilmalar, odatda shaxsiy kompyuterlar va ish
stantsiyalari, fayllarni almashishi va bitta Internet ulanishi orqali bir-biridan foydalanishi mumkin.
Router tarmoqdagi har bir qurilmaga IP manzillarni tayinlaydi va barcha ulangan qurilmalar o‘rtasida umumiy Internet ulanishini osonlashtiradi. Switch routerga ulanadi va ulangan qurilmalar o‘rtasidagi aloqani osonlashtiradi, lekin mahalliy tarmoq IP konfiguratsiyasi yoki Internet ulanishlarini almashish bilan shug‘ullanmaydi. Switchlar tarmoqdagi mavjud LAN portlari sonini ko‘paytirish uchun ideal vositadir.
Mahalliy tarmoqning joylashuvi, shuningdek, mahalliy tarmoq topologiyasi sifatida ham tanilgan, qurilmalar va tarmoq segmentlarining o‘zaro bog‘langan jismoniy va mantiqiy usullarini tavsiflaydi. LANlar jismoniy signalni uzatish vositasi yoki ma’umotlarning jismoniy ulanishdan qat’i nazar, qurilmalar o‘rtasida tarmoq bo‘ylab harakatlanishining mantiqiy usuli bo‘yicha tasniflanadi.
LANlar odatda kabellar va switchlardan iborat bo‘lib, ular Internetga kirish uchun router, kabel modem yoki ADSL modemga ulanishi mumkin. Mantiqiy tarmoq topologiyasi misollariga mantiqiy shina topologiyasi sifatida tasniflangan o‘ralgan Ethernet juftligi va mantiqiy halqa topologiyasi sifatida tasniflangan token ring kiradi. Jismoniy tarmoq topologiyasiga misollar yulduz, toʻr, daraxt, halqa, nuqtadan nuqtaga, aylana, gibrid va shinali topologiya tarmoqlarini oʻz ichiga oladi, ularning har biri tugun va bogʻlanishlarning turli konfiguratsiyasidan iborat.
Cisco Command Line Interface (CLI) Cisco qurilmalarini sozlash, kuzatish va ularga xizmat ko‘rsatish uchun foydalaniladigan asosiy interfeysdir. Ushbu foydalanuvchi interfeysi Cisco IOS buyruqlarini marshrutizator (switch) konsoli, terminal yoki masofaviy kirish orqali bevosita bajarish imkonini beradi.
Hub, switch yoki router va shunga o‘xshash tarmoqni bogʻlovchi qurilmalar ma’lumotlar oqimini nazorat qilishi uchun sozlanadi. Ularning xar biri vazifalariga qarab turli joylarda qoʻllaniladi. Misol uchun hub kichik lokal tarmoqlarda qoʻllansa, switch esa nisbatan katta tarmoqlarda qoʻllaniladi. Tarmoq foydalanuvchilari soni 10 tadan oshmaganda hubdan foydalanish iqtisodiy jihatdan ham toʻgʻri yechim hisoblanadi. Ammo tarmoqda mavjud kompyuterlar soni 20 va undan koʻp boʻlsa, switchdan foydalangan ma’quldir. Chunki tarmoqqa katta yuklanishdagi ma’lumot kelib tushganda, hub uni qayta ishlamasdan barcha portlarga tarqatadi va natijada hub turli uzilishlarga uchrashi mumkin.
Switch (kommutator)ga bunday yuklanish zarar yetkazmaydi. U biror bir portga kelib tushgan paketlar ketma – ketligini skanerlab, qaysi portdan chiqishi kerakligini tanlab, MAC adres boʻyicha oʻsha port orqali uzatadi. Bu holatda ishlash tezligi bir qancha millisekundlarga kamayishi mumkin ammo bu sezilmaydi. Switch turli xil segmentda joylashgan kompyuterlarni bir – biri bilan bogʻlay oladi.
Kompyuter tarmog‘ida kommutatsiya ma’lumotlar paketlarini tarmoqdagi bir qurilmadan ikkinchisiga yoki bir tarmoqdan ikkinchisiga kommutator (switch) deb ataladigan maxsus qurilmalar yordamida uzatish jarayonidir. Kompyuter foydalanuvchisi har doim almashtirishni boshdan kechiradi, masalan, kompyuter qurilmangizdan Internetga kirish, agar foydalanuvchi veb-sahifani ochishni so‘rasa, so‘rov faqat ma’lumotlar paketlarini almashtirish orqali qayta ishlanadi. Kommutator OSI modelining kanal sathida ishlaydi. Kommutatorlar koʻprik texnologiyalari asosida ishlab chiqilgan boʻlib, koʻp hollarda koʻp portli koʻprik sifatida qaraladi. Bir necha tarmoqlarni tarmoq sathida ulash uchun mashrutizatorlar xizmat qiladi. Ular qurilmalarni tarmoqqa ulaydi va tarmoq orqali ma’lumotlar paketlarini yoki ma’lumotlar kadrlarini yuborish, qabul qilish yoki uzatish uchun paketli kommutatsiyadan foydalanadi.
Kommutatorda kompyuterlar ulanishi uchun ko‘plab portlar mavjud. Ma’lumotlar kadrsi tarmoq kommutatorining istalgan portiga kelganda, u maqsad manzilini tekshiradi, kerakli tekshiruvlarni amalga oshiradi va mos keladigan qurilma(lar)ga kadrni yuboradi. Unicast, multicast va translyatsiya aloqalarini qo‘llab-quvvatlaydi (4.1-rasm).
4.2-rasm. Cisco kommutator Catalyst 2960.
|
