|
Algoritm tushunchasi Аlgоritm хоssаlаri Аlgоritmlаrni tаsvirlаsh usullаri
|
| bet | 1/14 | | Sana | 04.04.2024 | | Hajmi | 1.94 Mb. | | #187749 |
Bog'liq Massiv ok 1-мавзу.Ўқув топшириқлари., 345 TYT Matematik 2020 @ekipyks , Iskandarov Allayor. Ichki yonuv dvigatellari, Yusupova Mahliyo 1-mustaqil ish Ma’lumotlarning intellektual taxlili, Do\'schanov Murodjon 1 mustaqil ish Ma’lumotlarning intellektual, Do\'schanov Murodjon 3 mustaqil ish Ma’lumotlarning intellektual, Amaliy ishlar Katta ma’lumotlarni qayta ishlash texnologiyasi Jahongir, 7. funksiya, satr tasks, Ekspert tizimlar turlari, yaratish bosqichlari va si, Texnik tizimlarda axborot texnologiyalari Sillabus, Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti, Satriy kattaliklar, Algoritimlarni loyihala, AL MI 27.04
1-MAVZU: ALGORITM TUSHUNCHASI VA ULARDAN FOYDALANISH
Reja
Algoritm tushunchasi
Аlgоritm хоssаlаri
Аlgоritmlаrni tаsvirlаsh usullаri
Algoritm bu aniq hisoblashlarni bajaruvchi protsedura bo’lib unga kirish qismida kattalik yoki kattaliklar berilib chiqishda natijaviy kattalik yoki kattaliklar olinadi. Demak algoritm hisoblovchi qadamlardan tashkil topgan bo’lib dastlabki qiymatlarga ko’ra natijaviy kattaliklar qiymatini beradi. Bu holatni sxematik tarzda quyidagicha tasvirlash mumkin.
Algoritmni qo’yilgan hisoblash masalani (computational problem) aniq bajaruvchi uskuna sifatida ham qaralishi mumkin. Algoritmlarda keltirilgan protseduralar yordamida kattaliklar bilan amallar bajarilib natijalar olinadi. Masalan, biror sonlar ketma-ketligini orta boorish tartibida saralash. Saralash masalasi (sorting problem) ga misol keltiramiz:
Kirish:n-ta sondan iborat sonlar ketma-ketligi (a1,a2,…,aN).
Chiqish: n-ta sondan iborat sonlar ketma-ketligi (b1≤b2…≤bN).
Misol, (31, 41, 59, 26, 41,56) kiruvchi ketma=ketlik bo’lsa, chiquvchi ketma-ketlik (26, 31, 41, 41, 56, 59) bo’lishi lozim. Bunga o’xshash kiruvchi ketma-ketlik saralash ekzemplyari (instanse) deb yuritiladi. Agar algoritm har qanday kiruvchi qiymatlar uchun aniq va mos chiquvchi qiymatlarni bera olsa u aniq (correct) deb yuritiladi. Algorimlardan amaliyotda foydalanishga ayrim misollarni keltiramiz:
Odam DNK si tarkibidagi 100 ming gen identifikatsiyasi, DNK-ni tashkil etuvchi 3 milliard asosiy juftlikni saralashva tahlili masalasi;
Internetda ma’lumotlar olish masalasi: kata hajmdagi ma’lumotlarni olish, jo’natish,qidiruv va optimal marshrut tanlash;
Electron kommertsiya masalalarida( kredit karta nomerlari , parollar, bank xisob-kitob raqamlari himoyasi, raqamli imzo va b);
Algoritmlarni ishlab chiqishda masalani yechimi uchun zarur bo’lgan vaqt va xotira hajmi muhim ko’rsatgichlar hisoblanib algoritmlarni yaratishda ularni samarali foydalanishni hisobga olish zarur. Aynan bir masalani yechish uchun turli algoritmlar tuzilishi mumkin. Ular bir-biridan samardorlik darajasi bilan farqlanadilar. Bu farq turli texnik va dasturiy ta’minotlarda har xil bo’lishi mumkin.
Misol uchun ikkita saralash algorutmlari farqini ko’rib chiqamiz:
Saralash algoritmi
|
Sarflanadigan
vaqt
|
izoh
|
Joylashtirish
usuli
|
C1n2 bu
N2 -ga propor-
tsional
|
C1-n ga bog’liq bo’lmagan doimiylik
n-saralanadigan elementlar soni
|
Qo’shish
usuli
|
C2nlgn
|
lgn=log2n,
C2-n ga bog’liq bo’lmagan doimiylik
|
Qo’shish usuli joylashtirish usulidan samaraliroq ekanligini quyida keltirilgan jadval ma’lumotlarini tahlili orqali keltiramiz.
komputerlar
|
Saralanadigan
sonlar soni
|
Saralovchi algoritm
|
Talab qilinadigan vaqt
|
A(tez ishlovchi 1sekundda 10mlrd amal bajaradi)
|
10 mlnta(taqriban80 mb)
|
Joylashtirish usuli (tajribali dasturchi tomonidan yaratilgan algoritm saralash uchun 2n2 amal bajariladi)
|
|
|
| |
