Samarqand 2022
1
SHAROF RASHIDOV NOMIDAGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
ASSEMBLER TILLARI, O‘RTA VA YUQORI BOSQICH TILLARI.
IMPERATIV, DEKLARATIV, FUNKSIONAL VA OB’EKTGA
YO‘NALTIRILGAN TILLAR. TIL PROTSESSORLARINING ASOSIY
TURLARI: INTERPRETATOR, TRANSLYATOR, KOMPILYATOR.
ass. Karimov Islom
Reja
2
1. Dasturlash tili
2. Mashinaga bog’liqlik darajasiga ko’ra dasturlash
tillari.
3. Dasturlash prinsiplariga ko’ra dasturlash tillari.
4. Til protsessorlarining asosiy turlari
Dasturlash tili
Dasturlash tili - bu kompyuterda ishlash
uchun dasturlar ishlab chiqish uchun mo'ljallangan
sun'iy til.
3
Dastur - bu kompyuterda ma'lum bir algoritmni
amalga oshirishni ta'minlaydigan buyruqlar
(ko'rsatmalar) ketma-ketligi.
Mashinaga bog’liqlik darajasiga ko’ra dasturlash tillari.
Quyi darjali
4
O’rta darjali
Yuqori darjali
Quyi darajadagi dasturlash tillari (mashinaga
yo'naltirilgan) - buyruqlar va ma'lumotlar kompyuter
arxitekturasini hisobga oladigan tillar. Bunday tillar
kompyuterning ma'lum bir turiga qaratilgan va uning apparat
xususiyatlarini hisobga oladi.
5
6
O’rta darajadagi dasturlash tillari (mashinaga
yaqin va mustaqil) - bu dasturlardan har xil turdagi
kompyuterlarda foydalanish mumkin bo'lgan va quyi
darajadagi tillarga qaraganda odamlar uchun qulayroq
bo'lgan tillar.
7
Yuqori darajadagi dasturlash tillari (mashinadan
mustaqil) - har xil turdagi kompyuterlarda foydalanish
mumkin bo'lgan va inson tiliga yaqin bo'lgan tillar.
Dasturlash prinsiplariga ko’ra dasturlash tillari.
8
Ob’ektga yo‘naltirilgan
Imperativ
Deklarativ
Funksional
Imperativ dasturlash tili - bu dasturning holatini
(ma'lumotlar/xotira) o'zgartiruvchi harakatlar
(ko'rsatmalar/buyruqlar) algoritmini tuzishga asoslangan
paradigma
Deklarativ dasturlash tili - bu dasturlash
paradigmasi bo'lib, unda muammoni hal qilishning
spetsifikatsiyasi: u muammo nima ekanligini va
kutilgan natijani tasvirlaydi, ammo bu natijaga qanday
erishish mumkinligini tasvirlamaydi.
11
Funktsional dasturlash - bu dasturlash paradigmasi bo'lib,
unda hisoblash jarayoni funktsiyalarning qiymatlarini
matematik ma'noda hisoblash sifatida talqin etiladi
12
Obyektga yo'naltirilgan dasturlash (qisqacha. OYD)
- dasturni o'zaro ta'sir qiluvchi ob'ektlar to'plami sifatida
ifodalashga asoslangan dasturlash metodologiyasi,
ularning har biri ma'lum bir sinfning namunasi bo'lib,
sinflar meros ierarxiyasini tashkil qiladi.
Til protsessorlarining asosiy turlari
13
Kompilyator
Interpretator
Translyator
Kompilyator - bu dasturlash tilida yozilgan matnni
mashina kodlari to'plamiga o'tkazuvchi dastur.
14
15
Interpretator - kompilyatsiyadan farqli o'laroq, dastur
yoki so'rovning dastlabki kodini satr bo'yicha tahlil qilib,
qayta ishlaydi va bajaradi. Bunda dasturning butun matni
tahlil qilinadi va uni bajarmasdan ishga tushirishdan oldin
mashina yoki bayt kodiga tarjima qilinadi.
Translyator – sistemaviy programma bo’lib
programmani bir (boshlang’ich) tildan boshqa
natijaviy, chiqarish) tilga tarjima qiladi.
16
Savollar?
17
| 