|
Бжезинский Збигнев. Великая шахматная доска. М., 1998
|
| Sana | 26.03.2024 | | Hajmi | 1.69 Mb. | | #178054 |
Bog'liq Djumayeva Sarvinoz Buyuk shaxmat doskasi Ahatov Asadbek Ahat o’g’liDDjkkkkkkkkkkkk, Agressiya Zbignev Bjezinskiy “Buyuk shaxmat doskasi.
Zbignev Kazimej Bjezinskiy (28-mart 1928) – amerikalik siyosatchi, sotsiolog, davlat arbobi(millati polyak). Djons Xopkins nomidagi xalqaro tadqiqotlar va strategiyalar universiteti ilmiy xodimi, yetakchi xalqaro tadqiqotlar maktabining professori va Amerika akademiyasining Ijtimoiy va tabiiy fanlar yo’nalishi a’zosi. Ko’pchilik ilmiy ishlar, shu jumladan, “Buyuk shaxmat doskasi:AQSHning yakkahukmronligi va uning geosiyosiy qonunlari”. Ko’p yillar mobaynida AQSH zamonaviy siyosatining yetakchi ideologlaridan biri bo’lgan.
“Buyuk shaxmat doskasi:AQSHning yakkahukmronligi va uning geosiyosiy qonunlari”- Zbignev Bjezinskiy tomonidan 1997- yilda yozilgan eng mashhur kitoblardan biri. Ushbu asar AQSHning geopolitik kuch-qudratini o’zida namoyon etishi va XXI asrda o’ziga xos strategiyalar buyuklik maqomiga erishishi to’g’risidagi g’oyalarni suradi.
Amerikalik siyosatchi Zbignev Bjezinskiyning fikriga ko’ra, zamonaviy dunyo siyosatida jahon mamlakatlari ustidan hukmronlik o’rnatish uchun xizmat qiladigan asosiy rol – Yevrosiyo ustidan nazoratni qo’lga kiritishdir.
Yevrosiyoning o’ziga xos xususiyatlari:
“Yevrosiyo shaxmat doskasidan o’rin olgan asosiy “o’yinchilar” yaqin o’tmishda harbiy-siyosiy blokda o’z pozitsiyasiga ega bo’lgan davlatlar – AQSH va SSSR deb belgilangan.
SSSR parchalanganidan so’ng AQSH uchun juda qulay vaziyat vujudga keladi. Ushbu davlat birinchi va yagona jahon mamlakati statusini qo’lga kiritdi.
Hozirgi kunda jahon mamlakatlari orasida quyidagi to’rtta yo’nalish bo’yicha AQSH yetakchi davlat maqomini o’zida mujassam etib kelmoqda:
- Harbiy sohada mavjud bo’lgan imkoniyatlarning ustunligi;
- Iqtisod sohasida hamon jahon taraqqiyotini harakatlantiruvchi asosiy kuch sifatida qolmoqda;
- Ilmiy va texnik-texnologik sohasida mutlaq liderlikni o’zida saqlab kelmoqda;
- Madaniyat sohasida .
AQSH quyidagi jahon tashkilotlari tomonidan qo’llab-quvvatlab kelinmoqda. Bular- NATO, ARES, Xalqaro qayta tiklash va jahon taraqqiyot banki, XVF- Xalqaro Valyuta Fondi.
Asarda davlatlar quyidagicha guruhlarga bo’linadi:
Geopolitik davlatlar:
- Fransiya
- Germaniya
- Xitoy
- Hindiston
- Rossiya
Geopolitik markazlar:
- Ukraina
- Ozarbayjon
- Janubiy Koreya
- Тurkiya
- Eron
Yevropa har qanday davrda AQSHning asosiy ittifoqchisi bo’lib kelmoqda. Ulardagi diniy va dunyoviy qarashlar, demokratik siyosat va tarix deyarli bir xil. Chunki Yevropa ko’pchilik amerikaliklarning tarixiy Vatani hisoblanadi.
Yevropada Fransiya va Germaniya davlatlari yuqori potensialga ega davlatlar hisoblanadi. Shuningdek, ushbu davlatlarga nisbatan Yevropaning arxitektorlari degan nisbat ham berilgan. AQSHning Yevropadagi bajaradigan asosiy vazifas uning birlashishini qo’llab-quvvatlash va rivojlantirishdan iborat. Qolaversa, Fransiya va Germaniya davlatlari bilan kelishilgan holda siyosat olib borish.
Asarda AQSH va NATOning Rossiya bilan o’zaro munosabati haqida ham fikrlar bor.
Yana bir asosiy mantaqalardan biri – Uzoq Sharq mamlakatlari . Ushbu mintaqadagi davlatlar o’rtasida kuchlar nomutanosibligi mavjud. Xitoy mintaqada yetakchi maqomini olgan davlat hisoblanadi. Shu barobarida Yaponiya davlatining ham potensiali o’sib bormoqda. Avstraliya, Indoneziya, Singapur davlatlari ham rivojlanish tezligini ma’lum darajada tezlashtirgan davlatlar sifatida tilga olinadi
|
| |
