SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
707
ELEKTRON PLATFORMADA MASOFALI TA’LIM TEXNOLOGIYALARI
Sherbekov Dilshod Karimberdiyevich
Guliston davlat universiteti “Ta’limda axborot texnologiyalari” yo‘nalishi 2-kurs magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.7378463
Annotatsiya. Maqolada ta’lim samaradorligini yaxshilashda prezidentimiz qarar va
farmonlarining hamda hayot davomida oʻqitish tamoyilining oʻrni haqida soʻz borgan. Yana
“Uzluksiz kasbiy ta’lim” elektron platformasi haqida ma’lumotlar berilgan.
Kalit soʻzlar: “Uzluksiz kasbiy ta’lim” elektron platformasi, oʻqitish tamoyili, malaka
oshirish.
ТЕХНОЛОГИИ ДИСТАНЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ НА ЭЛЕКТРОННОЙ
ПЛАТФОРМЕ
Аннотация. В статье говорится о роли решений и указов нашего президента и
принципа непрерывного обучения в повышении эффективности образования. Также
представлена информация об электронной площадке «Непрерывное профессиональное
образование».
Ключевые слова: электронная площадка «Непрерывное профессиональное
образование», принцип обучения, повышение квалификации.
TECHNOLOGIES OF DISTANCE EDUCATION ON THE ELECTRONIC PLATFORM
Abstract. The article talks about the role of our president's decisions and decrees and the
principle of lifelong learning in improving the effectiveness of education. Information about the
"Continuous Vocational Education" electronic platform is also given.
Keywords: "Continuous professional education" electronic platform, teaching principle,
professional development.
Prezidentimizning 2020 yil 6 noyabrda qabul qilingan “Oʻzbekistonning yangi taraqqiyot
davrida taʼlim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi farmoni
hamda 2021 yil 25 yanvardagi “Xalq taʼlimi sohasidagi ilmiy-tadqiqot faoliyatini qoʻllab
quvvatlash va uzluksiz kasbiy rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi
PQ-4963-son qarorida xalq taʼlimi tizimidagi islohotlarni yanada takomillashtirish va ilmiy
jihatdan qoʻllab-quvvatlash boʻyicha aniq vazifalar belgilab berildi. Mazkur hujjatlarda xalq
taʼlimi xodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish bilan bogʻliq
masalalarga ham
alohida e’tibor qaratilib, sohadagi rahbar va pedagog-xodimlarni “hayot davomida oʻqish”
tamoyili asosida uzluksiz malaka oshirish tizimiga transformatsiya qilish vazifasi qoʻyildi.
Bugungi kunda aloqa turi tubdan oʻzgarib bormoqda: an’anaviy oʻzaro ta’sirlar
telekommunikatsiya vositalari bilan almashtiriladi, ular oʻrganilayotgan materialning asosiy
hajmini talabalarga etkazib beradi va oʻquv jarayonida talabalar va oʻqituvchilar oʻrtasida
interaktiv aloqani ta’minlaydi. Shunga qaramay, masofaviy texnologiyalar va metodlar faqatgina
tegishli axborot va telekommunikatsiya infratuzilmasi mavjud boʻlganda, shuningdek ta’lim
muassasalarida kompyuter oʻqitish va uslubiy ta’minoti rivojlangan taqdirdagina oʻzlarining
mustaqil, oʻziga xos ta’lim shakllarini shakllantirishi mumkin. Shu sababli, masofaviy
oʻqitishning eng keng tarqalgan rivoji hozirgi kunda buning uchun zarur shart-sharoitlar mavjud
boʻlgan mamlakatlar, ya’ni: telekommunikatsiya infratuzilmasi
rivojlangan mamlakatlarda
samarali ishlamoqda. Hozirda aksariyat Amerika va Evropa universitetlari masofaviy ta’lim olish
imkoniyatini taqdim etmoqdalar, bundan tashqari, keng koʻlamli fanlar boʻyicha masofaviy qisqa
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
708
muddatli kurslar soni oʻsib bormoqda. Qoʻshma Shtatlarda har yili qariyb 2 million kishi onlayn
tarzda oliy ma’lumot oladi. Shunga koʻra, masofaviy oʻqitish uchun moʻljallangan dasturiy
ta’minot va tezkor rivojlanish mavjud. Dunyo boʻylab masofaviy ta’lim bozorining oʻrtacha
oʻsishi turli mamlakatlarda yiliga 10-20% ni tashkil qilib, 50 milliard dollarni tashkil etishini
taxmin qilmoqda. AQSh Milliy Standartlar va Texnologiyalar Instituti ma’lumotlariga koʻra,
Amerika bu miqdorni allaqachon oʻzlashtirgan. Jahon iqtisodiy
inqirozi jamiyatning barcha
asosiy sohalariga ta’sir qila boshlagan hozirgi paytda, Amerika va boshqa mamlakatlarda ta’lim
koʻpchilik uchun mustaqil shaklga aylanib bormoqda.
Ta’limning ijtimoiy mazmuni aloqa texnologiyasining muhim elementidir. Asosan,
ijtimoiy mavjudlik - bu kompyuter tomonidan oʻrnatilgan aloqalarda shaxsni qabul qilish
darajasi. Ijtimoiy hamkorlik oʻquvchilarga oʻz e’tiqodlarini sinash va himoya qilish
imkoniyatlarini beradi, shu bilan birga boshqa oʻquvchilarning imkoniyatlarini oʻrganish orqali
mavzu boʻyicha tushunchalarini kengaytiradi. Binobarin, ijtimoiy mavjudlik masofaviy ta’lim
tizimlarining muvaffaqiyatini belgilaydi; - oʻqituvchi (instruktor / t’yutor)masofaviy ta’lim
tizimining samaradorligida asosiy rol oʻynaydi.
Oʻqituvchilarning texnik kompetentligi (instruktor / t’yutorlar) va ularning talabalarga
boʻlgan munosabati masofaviy ta’lim muvaffaqiyatining hal qiluvchi omillari boʻlishi mumkin.
Oʻqituvchining texnologiyaga boʻlgan
ijobiy munosabati, oʻqitishning interaktiv uslubi va
ma’ruzalarni oʻtkazishda texnologiyani nazorat qilish talabaning masofaviy kursni tanlash
motivatsiyasiga katta ta’sir koʻrsatadi. Shunday qilib, oʻqituvchining xususiyatlari asosan
talabalarning masofaviy ta’lim tizimini qabul qilishini belgilaydi [5]. Kelajakda jahon ta’limi
makonida masofadan oʻqitishning rivojlanishi xohlagan inson dunyoning istalgan nuqtasida talab
qilinadigan har qanday fan boʻyicha xohlagan ta’lim muassasasining ta’lim dasturini oʻrganish
imkoniyatini yaratishga qaratilgan. Ushbu yondashuv masofali oʻqitish tobora koʻproq mamlakat
iqtisodiyoti rivojlanishining harakatlantiruvchi kuchi sifatida qaralishi bilan izohlanadi.
Masofaviy ta’limni keng joriy etilishidan iqtisodiy kutishlarning jiddiyligi, shuningdek,
Novel,
Microsoft, IBM, Apple, DEC, Sun va boshqai taniqli kompyuter kompaniyalari
dunyodagi eng yirik ta’lim dasturlarini ishlab chiqishda ishtirok etayotganligi ham shundan
dalolat beradi. Pedagogik texnologiyalarni sifat menejmenti masalasiga kelsak, mahalliy ta’lim
muassasalari tomonidan toʻplangan xorijiy tajriba koʻrsatganidek, jarayon samaradorligini
oshirish uchun kompyuter telekommunikatsiyalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir, bu
quyidagilarga imkon beradi: - har qanday vaqtda masofadan turib ma’lumotni qanday shaklda va
hajmda tezkor uzatish; - interfaol va tezkor
mulohazalarni amalga oshirish, ularsiz masofaviy
ta’lim jarayoni oʻz-oʻzini tarbiyalash jarayoniga aylantiriladi; - turli xil ma’lumot manbalariga
kirishni ta’minlash; - turli mamlakatlarning ishlanmalarini oʻz ichiga olgan qoʻshma
telekommunikatsion ta’lim loyihalarini tashkil etish; - har qanday tegishli mavzu boʻyicha
ma’lumotni elektron konferentsiyalar orqali soʻrab olish; - ta’lim muassasasida qoʻllaniladigan
pedagogik texnologiyalar sifatini boshqarish samaradorligini aniqlash maqsadida nazorat
tadbirlarini oʻtkazish.
Uzluksiz malaka oshirish tizimini rivojlantirishda masofali ta’lim alohida ahamiyat kasb
etadi. Bugungi kunda masofaviy ta’lim eng ommabob ta’lim shakli boʻlib, rivojlangan
mamlakatlarda 30 yildan buyon foydalanib kelinmoqda va ta’limning barcha darajalarini oʻzida
mujassam etgan xalqaro ta’lim tizimining ajralmas qismi boʻlib qolmoqda. Bilamizki, masofaviy
SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
709
ta’lim boshqa oʻqitish shakllarining eng yaxshi xususiyatlarini oʻzida
mujassam etgan
integrallashgan ta’lim shakliga aylangan.
Ta’lim tizimida o‘quv jarayonini yangidan isloh qilish, yangi informatsion
texnologiyalarga asoslangan o‘qitish usullarini ishlab chiqish, ularni keng joriy qilish bugunning
talabidir. Bunda masofaviy ta’lim tizimini joriy qilish maqsadga muvofiqdir.
90 yillarning boshlarida İnternetning keng ommalashishi, ayniqsa WWW (World Wide
Web-Butun dunyo wrgimchaklari twri) tizimining joriy etilishi ta’lim tizimiga yangi «masofaviy
ta’lim» yo‘nalishini olib kirdi.
Masofaviy ta’lim (MT) - bu informatsion va kommunikatsion texnologiyalar - Elektron
pochta, İnternet, video konferentsiya, audio, video malumotlar va multimedia o‘quv
qo‘llanmalariga asoslangan uzoqdan turib o‘qitish, o‘rgatish usulidir. Masofaviy ta’limda
talabadan doimiy faoliyat – interaktiv o‘qitish talab etiladi. Bu esa mutaxassisning bilimi va
qobiliyatini sifat xarakteristikasini oshiradi.
Masofaviy ta’limning texnologiya elementlari hatto 20 yillardan beri kirib kelinadi.
Bunga Rossiya tajribasidan misol qilib general A. M. Shanyavskiy
nomidagi Moskva Xalq
Universiteti, Naxotka shahridagi Morexodnaya maktablarini olish mumkin. Bu erda V. P.
Chernov 1987 yili masofaviy o‘qitishni joriy etgan.
MT - sirtqi ta’limning o‘z rivojlanish yo‘lidagi yangi kommunikatsion va informatsion
texnologiyalarga tayangan, hamma formalari qonunlashtirilgan o‘qitishni amalga oshirishdir.
Shuning uchun MT formasi «XXI asr ta’limi» deb hisoblanmoqda.
