Farģ’ona politexnika instituti Mehanika-mashinasozlik Fakulteti 22-20 Mst va a guruh talabasi Abdupattoyev Xurshidning tayyorlagan taqdimoti

2. Moslama elementlarini bajaradigan funksional vazifalari bo‘yicha tasniflanishi.

Moslamalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra 5 ta guruhga bo‘linadi.

Moslamalar bajaradigan vazifasiga ko‘ra 5 ta guruhga bo‘linadi.

1.1. Dastgohlar moslamalari. Texnologik jarayon talablariga binoan ishlov beriladigan zagotovkalarni dastgohda o‘rnatish va mahkamlash uchun ishlatiladi. Ishlov berish turiga ko‘ra bular parmalash, tokarlik va boshqa turlarga bo‘linadi. Maxsus vazifali moslamalar (bukish, rixtovka qilish va boshqa maxsus amallar uchun) ham shu guruhga kiradi. Bu guruh moslamalari barcha guruh moslamalarini 70-80% ni tashkil qiladi.

Ishchi asboblarni o‘rnatish va mahkamlash uchun moslamalar. Birinchi guruhdagi moslamalar zagotovka bilan dastgohni bog‘lash zvenosi sifatida xizmat qilsa bu guruh moslamalari asbob bilan dastgohni bog‘lash rolini bajaradi. Birinchi va ikkinchi guruhlar moslamalari dastgoh-zagotovka-asbob texnologik tizimiga kiradi. Ikkinchi guruh moslamalari uchun yordamchi asboblar degan nom bilan ham yuritiladi. Ishchi asboblarni keng normallashtirilgani va standartlashtirilgani uchun ikkinchi guruh moslamalari tarkibida ham normallashtirilgan qurilmalar ko‘p.

Ishchi asboblarni o‘rnatish va mahkamlash uchun moslamalar. Birinchi guruhdagi moslamalar zagotovka bilan dastgohni bog‘lash zvenosi sifatida xizmat qilsa bu guruh moslamalari asbob bilan dastgohni bog‘lash rolini bajaradi. Birinchi va ikkinchi guruhlar moslamalari dastgoh-zagotovka-asbob texnologik tizimiga kiradi. Ikkinchi guruh moslamalari uchun yordamchi asboblar degan nom bilan ham yuritiladi. Ishchi asboblarni keng normallashtirilgani va standartlashtirilgani uchun ikkinchi guruh moslamalari tarkibida ham normallashtirilgan qurilmalar ko‘p.

Yig‘ish moslamalari. Detallarni biriktirib, birikmalar va mahsulot yig‘ish uchun ishlatiladi. Biriktirish turidan va usullaridan qat’iy nazar yig‘ish moslamalarini quyidagi turlari ishlatiladi:

Yig‘ish moslamalari. Detallarni biriktirib, birikmalar va mahsulot yig‘ish uchun ishlatiladi. Biriktirish turidan va usullaridan qat’iy nazar yig‘ish moslamalarini quyidagi turlari ishlatiladi:

a) yig‘ilayotgan obyektni birikmasini mahkamlash uchun;

b) biriktiriladigan elastik elementlarni yig‘ishdan oldin deformatsiyalab turish uchun (prujinalar, xalqalar va xokazolar);

c) presslash va boshqa yig‘ish davrida katta kuchlar talab qiluvchi amallar uchun.

Donalab ishlab chiqarish turlarida ishlatiladigan universal moslamalarni standart va maxsus konstruktsiyali turlarga bo‘lish mumkin. Birinchilari markazlashtirilgan ravishda normallar yoki standartlar bo‘yicha ishlab chiqarilib korxonalar tomonidan tayyor xolda sotib olinadi. Bular qatoriga mashina iskanja (tiski)larini, patronlarini, burish stollarini va xokazolarni kiritish mumkin. Bu moslamalar keng nomenklaturadagi va turli o‘lchamlardagi detallarga ishlov berishda ishlatiladi.