|
Glossariy atlas
|
| Sana | 28.01.2023 | | Hajmi | 16.65 Kb. | | #39971 |
Bog'liq 05.glossary javlon, 1701492219, Inklyuziv ta\'lim test savollari-fayllar.org, 5-sinf-informatika-testlar-1, 9202 a1
GLOSSARIY
Atlas - umumiy dastur asosiy yaxlit bo‘linmas asar sifatida bajarilgan geografik xaritalami sistematik to‘plami bilan birlashtirilgan, ko‘p xaritalardan tashkil topgan kartografik asar.
GAT - bu tabiat va jamiyat to‘g‘risidagi topogeodezik, Yer resurslari va boshqa sohalardagi kartografik ma’lumotlami to‘plash, qayta ishlash, saqlash, yangilash, tahlil qilish va tasvirlashni ta’minlaydigan apparat-dasturli avtomatlashgan kompleksdir.
Geografik xarita - Yemi yoki uni biror qismini Yerning egriligmi hisobga olib, ma’lum mtematik qoidalar asosida bir oz o‘zgartirib, kichraytirib, umumiashlirib qog'ozga (tekislikka) tushirilgan tasviri (proyeksiyasi) bo‘lib, u qabul qilingan shartli belgilar sistemasida unda joylashgan obyektlami vaqt mobaynida o‘zgarishini, ular o'rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni qo‘rsatadi.
Globus - yuzasida kartografik tasvir bo‘lgan shar.
Digitalizatsiya - bu nuqtali usulda planshet orqali obyektlami raqamlash jarayoni (ingl. digit - raqam).
Kartografik tasvir - Yemi, boshqa osmon jismlarini yoki osrnon sfyerasini va ularda joylashgan obyektlami u yoki bu kartografik belgilar sistemasida xaritaga xos bo‘lgan tasviri.
Kartografik shartli belgilar - xaritada har xil obyektlami hamda ulami sifat va miqdor tavsiflarini ifodslash uchun qo‘llaniladigan shartli belgilar.
Kartografiya - kartografik asarlami o‘rganish, yaratish va foydalanish bilan shug‘ullanadigan fan, texnika va ishlab chiqarish sohasi.
Legenda - xarita mazmunini ochib beradigan barcha shartli belgilar va izohlar tizimi.
Matematik kartografiya - kartografik fan bo‘lib, u geografik xaritalami matematik asosini o‘rganish va ishlab chiqish masaJaiarini qamrab oladi.
Ma’lumotlarni kiritish bloklari - grafikli ma’lumotni raqamli shaklga keltirish va uni kompyuter xotirasiga kiritish uchun xizmat qiladigan vosita.
Ma’lumotlar bazasi - bu maxsus tashkil etilgan yozuv va fayllar to‘plamidir.
Nashr bloki - monitor ekraniga yoki qattiq nusha olish uchun bosma qurilmasiga tasvimi nashr qilish (chiqarish) uchun xizmat qiladi.
Plottyer - bu katta formatli rangli chizmalami nashr qilish uchun foydalaniladigan elektron uskuna (ingl.
Plot - kartani nashr qilish). Tasvimi qurish prinsipiga qarab vektorli yoki rastrli plottyerlar farqlanadi.
Raqamli xarita - bu vektor yoki rastr shakli dagi umumgeografik yoki mavzuli kartani ma’lum formatda yozilgan, uni saqlash, taxrir qilish va qayta ishlashni ta’minlovchi raqamli karta ko‘rinishidir.
Rastrli shakl - bu grafikli ma’lumotlaming (karta, rasm, surat) matrisiali sonlar bilan ifodalangan ko‘rinishi. Bunda tasviming har bir element! kod bo‘lib, u ushbu tasvir rangining yorqinligi bilan ifodalangaa ko‘rinishi hisoblanadi.
Skanyer - bu avtomatik ravishda tasvimi o‘qigh, tasvirni raqamli ko‘rmishga keltirish uchun foydalaniladigan elektron vosita.
Topografik xarita - nuqtalami ham planli ham balandlik о‘mi (holatini) aniqlashga imkon beradigan joyni mufassal xaritasi. Fazoviv ma’lum otlar - obyektlaming fazoda va boshqa obyektlarga nisbatan joylashishi va geoxnetriyasini ifodalovchi ma’lumotlardir.
Fazoviy obyektlar - biror bir fazoviy nuqtaga bog‘langan joy obyektlari va hodisalardir, ya’ni bunda obyektlaming boshqa obyektlarga nisbatan joylashgan о‘mi, shakli, o‘lchamlari ahamiyat kasb etadi.
Xarita - Yer yuzasini, boshqa osmon jismlarini yoki kosmik fazoni matematik aniq belgilangan, kichraytirilgan, umumlashtirilgan tasviri bo‘lib, u qabul qilingan shartli belgilar sistemasida ularda joylashgan obyektlami ko‘rsatadi.
Xarita varaqlari nomenklaturasi - ko‘p varaqli xaritani alohida varaqlarini ma’lum sistema bo‘yicha belgilash. Xaritada tasvirlanadigan hududni chegarasini aniqlash va uni xarita ramkalariga nisbatan joylashtirish, ramkaning ichida va undari tashqarida xaritaning nomini, masshtabini, legendasini, har xil qo‘shimcha kesma xaritalarni va boshqa shunga o‘xshash ma’lumotlarni maqsadga muvofiq joylashtirish.
Xaritani dasturi - xaritani tipini va belgilangan maqsadini, uni matematik asosini, mazmunini, generalizatsiya prinsiplarini, shartli belgilarini, tavsiya etiladigan kartografik materiallar, ulardan foydalanish va xaritani tayyorJash texnologiyasini belgilaydigan hujjat.
Xaritani kompanovkasi - kompanovka lotincha so‘z “componere”dan olingan ljo‘lib-tuzmoq (alohida qismlardan muvofiqlashtirilgan butun) degan ma’noni anglatadi
Xaritalarni xususiyatlari - xaritalarni xususiyatlari bu: Yerni egriligini hisobga olib ma’lum matematik koordinatalar asosida bir oz o'zgartirib, kichraytirib tuzish; alohida belgilar - kartografik simvollar (shartli belgilar) sitemasini qo‘llash; • tasvirlanayotgan obyektlarni saralab olish va umumlashtirib qog‘ozga (tekislikka) tushirish; • borliqni, obyektni, voqelikni tizimli yondashuv asosida tadqiq etish va tasvirlash hamda uni aniq maqsadni ko‘zda tutib modellashtirish;
Elektron xarita (ingl. - electronic map) - bu kartografik tasviming kompyuter displeyi yoki monitorida ifodalangan raqamli kartalari yoki GATning ma’lumotlari bazasi asosida yoki elektron shaklda ifodalangan raqamli ma’lumotlar bilan birga ulami dasturiy vositalar ko‘rinishidagi kartografik asari.
Elektron karta - bu kompyuterli muhitda qabul qilingan proyeksiyalar, shartli belgilar tizimidagi, yetarli darajada aniqlangan va qoidalarga rioya qiigan holda jihozlangan raqamli kartasidir.
|
| |
