Ingliz tili fani va kompyuter dasturlar
Nodirbek Anvar o’g’li Maxkamov
Jizzax pedagogika instituti
Anvar Maxkamovich Soatov
Jizzax politexnika instituti
Annotatsiya: Chet tilini o’qitishning maqsadi talabalarning kommunikativ
faoliyati, ya’ni chet tilini amaliy bilishidir. O’qituvchining vazifasi - har bir
o’quvchining o’quv jarayonida faolligini faollashtirish, ularning ijodiy faoliyati uchun
vaziyatlar yaratish. Umumta’lim maktablari o’quvchilariga chet tilini o’rgatishning
asosiy maqsadi - muloqot qilishga tayyor va qodir shaxsni, o’z-o’zini tarbiyalashga
tayyor va qodir insonlarni tarbiyalashdan iborat.
Kalit so’zlar: Chet tillari, pedagogika, taraqqiyot, ta’lim, pedagogika metodikasi,
kompyuter texnologiyalari, kompyuter dasturlar, elektron darsliklar, multimedia.
English and computer programs
Nodirbek Anvarovich Mahkamov
Jizzakh Pedagogical Institute
Anvar Mahkamovich Soatov
Jizzakh Polytechnic Institute
Abstract: The purpose of teaching a foreign language is the communicative
activity of students, that is, the practical knowledge of a foreign language. The task of
the teacher is to activate the activity of each student in the learning process, to create
situations for his creative activity. The main goal of teaching a foreign language to
students of general education schools is to educate a person who is ready and able to
communicate, people who are ready and capable of self-education.
Keywords: Foreign languages, pedagogy, development, teaching, pedagogical
methodology, computer technologies, computer programs, electronic textbooks,
multimedia.
Zamonaviy jamiyatda chet tillarining roli ortib bormoqda. Chet tilini bilish
yoshlarga jahon madaniyatiga qo’shilish, o’z faoliyatida global internet tarmog’ining
keng resurslari imkoniyatlaridan foydalanish, shuningdek, axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari, multimedia o’quv qo’llanmalari bilan ishlash imkonini beradi.
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
658
Chet tilini o’qitishning maqsadi talabalarning kommunikativ faoliyati, ya’ni chet
tilini amaliy bilishidir. O’qituvchining vazifasi - har bir o’quvchining o’quv jarayonida
faolligini faollashtirish, ularning ijodiy faoliyati uchun vaziyatlar yaratish.
Umumta’lim maktablari o’quvchilariga chet tilini o’rgatishning asosiy maqsadi -
muloqot qilishga tayyor va qodir shaxsni, o’z-o’zini tarbiyalashga tayyor va qodir
insonlarni tarbiyalashdan iborat. Turli xalqaro dasturlarda ishtirok etish, chet elda
ta’lim olish imkoniyati nafaqat chet tilini bilishning yuqori darajasini, balki shaxsning
ma’lum fazilatlarini ham nazarda tutadi: muloqot qobiliyatlari, til to’siqlarining
yo’qligi, xalqaro odob-axloq qoidalarini bilish, keng dunyoqarash, o’zini "tayyor" deb
ataydigan narsa. Qoida tariqasida, oliy o’quv yurtiga kirishda yoki tanlov va
olimpiadalarda qatnashishda turli testlarni o’tkazishda har bir topshiriqni bajarish
uchun qat’iy vaqt chegarasini belgilaydi, bu esa alohida tayyorgarlik turini talab qiladi.
Bu maqsadlarning barchasiga erishish uchun, albatta, ingliz tilini o’qitishda kompyuter
texnologiyalari va internet resurslaridan foydalanish, taqdimotlar orqali o’qituvchiga
samarali yordam ko’rsatiladi.
Bizning davrimizda kompyuter juda muhim va mustaqil uskunadir. Ko’pgina
bolalar va hatto kattalar uni faqat kompyuter o’yinlarini o’ynash uchun ishlatishadi.
Ammo, xayriyatki, buning uchun to’g’ri foydalanishni topganlar ko’p. Masalan, u
o’qishda yordam beradi. Bunday yordamchi qo’l ostida bo’lsa, bu juda qulay, chunki
biz uydan chiqmasdan tezislar, hisobotlar, bir so’z bilan aytganda, barcha kerakli
narsalarni chop etishimiz mumkin. Bundan tashqari, kompyuter chet tilini o’rganishga
yordam beradi. Axir, ingliz tilini o’rganishda yaxshi natijalarga olib keladigan juda
ko’p disklar, elektron darsliklar, multimedia o’quv dasturlari mavjud.
Shuning uchun men o’z ishimning maqsadini aniqladim: ingliz tilini
muvaffaqiyatli o’zlashtirishda kompyuter va dasturiy ta’minotning rolini ochib berish.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
- xorijiy tillarni o’qitishning zamonaviy kommunikativ texnologiyasida
kompyuterning rolini ko’rsatish;
- ingliz tilini muvaffaqiyatli o’zlashtirishda kompyuter va dasturiy ta’minotdan
foydalanish shakllarining xilma-xilligini ochib berish, Internet axborot resurslaridan
foydalanish, ingliz tilida kompyuter taqdimotlarini yaratish.
Xorijiy tillarni o`qitishning zamonaviy kommunikativ texnologiyasida
kompyuterning o`rni.
Hozirgi vaqtda shaxsiy kompyuter, multimedia texnologiyalari va Internet global
axborot kompyuter tarmog’ining joriy etilishi ta’lim tizimiga ta’sir ko’rsatib, chet
tillarini o’qitishning mazmuni va uslublarida sezilarli o’zgarishlarni keltirib
chiqarmoqda. Zamonaviy o’qituvchi oldida yangi pedagogik vositani topish
muammosi turibdi. O’qituvchilik faoliyatimda men zamonaviy sharoitda talabalarning
axborot texnologiyalariga katta va jiddiy qiziqishlarini hisobga olgan holda, bu
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
659
imkoniyatdan ingliz tili darslarida motivatsiyani rivojlantirish uchun kuchli vosita
sifatida foydalanish mumkin degan xulosaga keldim.
Kompyuter o’quv jarayonini boshqarishda moslashuvchanlikni ta’minlash bilan
birga o’quvchilar faoliyatini nazorat qilishni sifat jihatidan o’zgartirish imkonini
beradi. Bu erda o’qituvchining roli bir xil darajada muhimdir. U dars uchun kompyuter
dasturlarini, didaktik material va individual topshiriqlarni tanlaydi, o’quvchilarga ish
jarayonida yordam beradi, ularning bilim va rivojlanishini baholaydi. Kompyuter
texnologiyalaridan foydalanish eng yaxshi ta’lim variantini ongli ravishda tanlash
imkonini beradi.
Kompyuterdan axborot bilan ishlash vositasi sifatida foydalanish juda xilma-xil
va xilma-xildir. U bir necha soniya ichida elektron kutubxonani ko’zdan kechiradi va
kerakli ma’lumotlarni topadi.
Kompyuterdan foydalanishda og’zaki kommunikativ faoliyatni uchta jihatdan
ko’rib chiqish kerak.
Birinchidan, elektron pochta va axborot tarmoqlaridan foydalanish orqali real
vaqt rejimida talabalarning bepul muloqoti, ya’ni aloqa hamkorlari o’rtasida yozma
ravishda haqiqiy dialog sifatida.
Ikkinchidan, o’quvchi va kompyuter o’rtasidagi interfaol muloqot sifatida, bunda
muloqotning haqiqiy maqsadlari amalga oshiriladi, ya’ni odam-mashina dialogi.
Uchinchidan, muloqot uchun rag’batlantiruvchi vosita va aloqa holatining
shartlarini qayta tiklash vositasi sifatida ishlaydigan kompyuter o’quv dasturlari bilan
ishlash jarayonida o’quvchilarning xonadagi muloqoti.
Chet tili fanining o’ziga xosligi kompyuterdan darsda faol va to’g’ri foydalanishni
belgilaydi. Chet tilini o’qitish mazmunining etakchi komponenti nutq faoliyatining
turli turlarini o’rgatishdir: gapirish, tinglash, o’qish, yozish. O’quv kompyuter dasturi
- bu talabaning mustaqil ishini tashkil etadigan, uni boshqaradigan va talabalar
mustaqil ravishda bilimlarini shakllantirish uchun sharoit yaratadigan simulyator, bu
ayniqsa qimmatlidir, chunki tayyor shaklda olingan bilimlar ko’pincha ularning
ongidan o’tib ketadi va xotirada qolmaydi.
So’nggi yillarda yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish masalasi tobora
ko’proq ko’tarilmoqda. Bular nafaqat zamonaviy texnik vositalar, balki o’qitishning
yangi shakllari, o’quv jarayoniga yangicha yondashuvdir. Multimedia vositalaridan
foydalanish o’quvchilarga yo’naltirilgan ta’lim yondashuvini amalga oshirishga
yordam beradi, talabalarning xususiyatlarini, ularning o’rganish darajasini, moyilligini
hisobga olgan holda individuallashtirish va farqlashni ta’minlaydi.
Kompyuter dasturlari yordamida ingliz tilini o’rganish talabalarda katta qiziqish
uyg’otadi. Ingliz tili darslarida kompyuterdan foydalanish davr talabidir.
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3.848 (SJIF)
January 2023 / Volume 4 Issue 1
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
660
| 