|
Mavzu: konchilik sanoati va kon korxonalari. Foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish texnologiyasi
|
| Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 4,16 Mb. | | #126782 |
Bog'liq Mavzu GURUXLAR sardorlari, 1-маъруза. (1), 1-маъруза., 7-блок, Dinlar falsafasi.AbdusamedovA. Djalilov B. TashanovA., O’tibdo’ N. Xalilova 7-sinf informatika Dars mavzusi Internetd, 1 amaliy Ramzidin, 1 amaliy, Mat analiz, Asosiy adabiyotlar, ВИИБ БОШЛИҒИ ФАРМОЙИШИ ДИЛЛАРДА ВАТАН МАДҲИ Mavzu: konchilik sanoati va kon korxonalari. Foydali qazilma konlarini ochiq usulda qazib olish texnologiyasi
8 mlrd t yoqilg’i
620 mln t. industrial metall
170 mln t. rangli metall
570 mln t. qora metall rudasi
3-5 % foydalaniladi. 95-97% sanoat chiqindisi.
Hozirgi kunga qadar O’zbekiston Respublikasi hududida 2800 ga yaqin turli foydali qazilma konlari topilgan. 850 dan ko’pi tekshiruvdan o’tgan va 400 ga yaqini foydalanishga topshirilgan.
Kon ishlari va metallshunoslikka oid bilimlar dastlab 1556-yilda buyuk germaniyalik olim - Kon ishlari va metallshunoslikka oid bilimlar dastlab 1556-yilda buyuk germaniyalik olim
- G. Agrikoli tomonidan tartibga keltirilganva “kon ishlari va metallurgiya haqida XII kitob” nomi bilan lotin tilida Bazelda chop etilgan.
XX asrga kelib konchilik ishlari jadal rivojlangan. Bunda rus olimlari Professor B.I. Bokiy, akademik A.M. Òerpigorov, akademik Lev Demetry Shevyakov akademik A.A. Skochinskiy va boshqa mutaxassislarning xizmatlari kattadir. O’zbek olimlaridan Ozbekiston Fanlar akademiyasi akademigi V.R. Rahimov, professor B.R. Raimjonov, professor F.M. Mavlonova va boshqa olimlarning xizmatlari alohida orin tutadi. - XX asrga kelib konchilik ishlari jadal rivojlangan. Bunda rus olimlari Professor B.I. Bokiy, akademik A.M. Òerpigorov, akademik Lev Demetry Shevyakov akademik A.A. Skochinskiy va boshqa mutaxassislarning xizmatlari kattadir. O’zbek olimlaridan Ozbekiston Fanlar akademiyasi akademigi V.R. Rahimov, professor B.R. Raimjonov, professor F.M. Mavlonova va boshqa olimlarning xizmatlari alohida orin tutadi.
Foydali qazilma- Odamlar tomonidan ishlatilganda yetarli darajada beradigan, organik yoki anorganik kelib chiqishga ega bo’lgan tabiiy minerallar. Tabiatda f. q. lar qattiq, suyuq va gazsimon holatda uchraydi. Qazib olish usullari: - Qazib olish usullari:
- 1) ochiq;
- 2) yerosti
- 3) geotexnologik (skvajina)
Qazib chiqaruvchi konchilik korxonalari: - Shaxta - foydali qazilmalarni (asosan, komirni) yerosti usulida qazib chiqaruvchi konchilik korxonasi.
- Rudnik - asosan, metall rudalari, kon-kimyoviy xomashyo va qurilish materiallarini yerosti usulida qazib chiqaruvchi konchilik korxonasi.
- Karyer - foydali qazilmalarni ochiq usulda qazib chiqaruvchi konchilik korxonasi.
- Razrez - komir qazuvchi karyer.
- Priysk - qimmatbaho metallarga ega bolgan sochma konlarni qazib chiqaruvchi konchilik korxonasi.
- Promisel -suyuq va gazsimon foydali qazilmalarni qazib chiqaruvchi konchilik korxonasi (neft promiseli).
Konlarni ochiq usulda qazish sxemasi:
1 -ekskavator; 2 -avtoagdargich; 3 -buldozer; 4-burg’ulash stanogi;
5-gorizontlar; 6-portlatilgan massa; 7-foydali qazilma yotqizigi;
8-skvajinalar; 9-tushish transheyasi; 10-qoplama jins ag’darmasi
Karyerning shaxtaga nisbatan afzalliklari - - ishlab chiqarish jarayonlarini yuqori darajada mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish imkoniyati mavjudligi tufayli, mehnat unumdorligi yuqori va kon qazish ishlari xarajatlari kam bo’lishi ta’minlanadi;
- -mehnat qilish sharoitlari qulay va nisbatan xavfsizroq bo’ladi;
- -korxona qurilishi uchun sarflanadigan solishtirma kapital mablag (ishlab chiqarish quvvatining bir-birligiga keladigan kapital mablagi) kichik boladi;
- - foydali qazilmani mumkin qadar koproq qazib olish imkoniyati paydo bo’ladi
Asosiy Kamchiliklari: - - ayrim hollarda ochiq kon ishlarining ob-havoga bogliqligi;
- - katta yer maydonlarining qishloq xo’jalik oborotidan vaqtincha chiqarilishi;
- - yer qarida suv balansining buzilishi.
|
| |
