Mavzu: suyuqliklarni haydash

Умумий тушунчалар:

• Ikki yoki bir necha komponentlardan tashkil topgan bir jinsli suyuqlik aralashmalarini ajratishda haydash (distillyatsiya va rektifikatsiya) jarayoni keng ishlatiladi.
• Agar boshlang`ich aralashma uchuvchan va uchmaydigan komponentlardan iborat bo’lsa, bunda bug`latish orqali suyuqlikni tashkil etuvchi komponentlarga ajratish mumkin. Haydash yo’li bilan suyuqliklarni ajratish bir xil haroratda aralashma komponentlarining turlicha uchuvchanlikka ega bo’lishiga asoslangan. Shu sababli haydash paytida aralashma tarkibidagi komponentlar o’zlarining uchuvchanlik xususiyatiga proporsional ravishda bug` holatiga o’tadi.
• Haydash jarayonidan ajralib chiqqan bug` kondensatsiyaga uchraydi, hosil bo’lgan kondensat distillyat yoki rektifikat deb ataladi. Bug`lanmay qolgan va qiyin uchuvchan komponentdan tashkil topgan suyuqlik esa qoldiq deb yuritiladi.

Bug` fazasining yengil uchuvchan komponent bilan boyish darajasi asosan haydash usuliga bog`liq. Suyuqliklarni haydashning ikkita usuli bor:

• Bug` fazasining yengil uchuvchan komponent bilan boyish darajasi asosan haydash usuliga bog`liq. Suyuqliklarni haydashning ikkita usuli bor:
• 1) oddiy haydash (distillyatsiya);
• 2) murakkab haydash (rektifikatsiya).
• Aralashma komponentlarining uchuvchanligi o’rtasidagi farq katta bo’lsa, oddiy haydash usulidan foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi. Oddiy haydash paytida suyuqlikning bir marta qisman bug`lanishi yuz beradi. Odatda bu usul suyuq aralashmalami birlamchi ajratish hamda murakkab aralashmalarni qo’shimchalardan tozalash uchun ishlatiladi.
• Suyuq aralashmani komponentlarga tochla ajratish uchun rektifikatsiya usulidan foydalaniladi. Rektifikatsiya jarayoni aralashmani bug`latishda ajralgan bug` va bug`ning kondensatsiyalanishi natijasida hosil bochlgan suyuqlik ochrtasida kochp marotabalik kontakt paytidagi modda almashinishga asoslangan.