O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
Qashqadaryo viloyat hokimligi o`rta maxsus, kasb-hunar ta`limi boshqarmasi
Koson kompyuter texnologiya
kasb hunar kolleji
MAXSUS FANLAR
kafedrasining
o`qituvchisi
MAMATQULOV ULUG`BEKning
KOMPYUTER GRAFIKASI
fanidan
MA`RUZA MATNLAR TO`PLAMI
Koson– 2010 yil.Viloyat - maʼmuriy-hududiy birlik. Oʻrta asrlardan maʼlum. Sharqning ayrim mamlakatlari (Afgʻoniston, Turkiya va boshqa), shuningdek Oʻrta Osiyo xonliklari viloyatlarga boʻlingan. 1924-yil shoʻrolar oʻtkazgan milliy-davlat chegaralanishi arafasida Turkiston ASSR 6 V. Vazir (arab. - yuk koʻtaruvchi) - oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. V. lar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. V. Kompyuter (ing . computer - hisoblayman), EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) - oldindan berilgan dastur (programma) boʻyicha ishlaydigan avtomatik qurilma. Elektron hisoblash mashinasi (EHM) bilan bir xildagi atama. Hokim ( Oʻzbekiston)da - viloyat, tuman, shaharda oliy mansabdor shaxs. U mahalliy vakillik va ijro etuvchi hokimiyat boshligʻi. H. lavozimining joriy etilishi oʻzbek milliy davlatchiligi anʼanalari va tarixiy tajribalarga asoslangandir.
ANNOTATSIYA
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Muallif: Mamatqulov Ulug`bek
Taqrizchilar:
-
A. Muhammatov – Koson kompyuter texnologiya kasb-hunar kolleji direktor o`rinbosari
-
O.Kollej (ing . college) - 1) Buyuk Britaniya, AQSH va ayrim boshqa mamlakatlarda oliy, oʻrta, yuqori oʻrta oʻquv yurti (ayrim hollarda universitet tarkibida). Dastlab 13-asr boshlarida Buyuk Brita-niyada vujudga kelgan; 2) Fransiya, Shveysariya, Belgiya, shuningdek, Afrika va Osiyoning ilgari fransuz mustamlaka imperiyasi tarkibiga kirgan bir qancha mamlakatlaridagi oʻrta va toʻliqsiz oʻrta oʻquv yurti. Fransiyada dastlabki K. oʻrta asrda universitetlarda paydo boʻldi; 3) Oʻzbekistonda oʻrta maxsus, kasb-hunar oʻquv yurti. OʻzRning 1997 yil avg .da qabul qilingan "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" va "Taʼlim toʻgʻrisida"gi qonuni hamda OʻzR Vazirlar Mahkamasining 1998 yil fevral dagi qaroriga muvofiq, kasb-hunar kolleji sifatida tashkil etilgan. Ro`zimurodova – Koson kompyuter texnologiya kasb-hunar kolleji direktor o`rinbosari
-
Sh. Xushvaqtov - Koson kompyuter texnologiya kasb-hunar kolleji “MAXSUS FANLAR” kafeedra mudiri
Ma`ruzalar matni “maxsus fanlar” kafedrasining 2010 yil 28 avgustdagi ___-sonli yig`ilishida muhokama qilingan va o`quv jarayonida foydalanish uchun tavsiya qilingan.
KIRISH.
Ma`ruza matnlari O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta Maxsus ta`lim vazirligining Oliy ukuv yurtlari boshkarmasida tasdiqlangan namunaviy o`quv dastur va kafedrada ishlab chiqilgan ishchi o`quv dastur asosida tuzilgan. Dastur - 1) biron-bir faoliyat, ishning mazmuni va rejasi; 2) siyosiy partiyalar, tashkilotlar, alohida arboblar faoliyatining asosiy qoidalari va maqsadlari bayoni; 3) oʻquv fani mazmunining qisqacha izohi; 4) teatr, konsertlar va b.
Kollejning «kompyuter grafikasi» fanidan kompyuter yo`nalishi talabalari uchun mo`ljallangan.
Ma`ruza matnlari maxsus fanlar kafedrasining uslubiy seminarida ko`rib chiqilgan.
Ma`ruza matnlari maxsusfanlar kafedrasi uslubiy komissiyasida ko`rib chiqilgan.
Tuzuvchi: Mamatqulov Ulu`gbek
Takrizchi: ____________Maxsus fanlar kafedrasi mudiri
Xushvaqtov Sh.
____________Koson kompyuter texnologiya KXK
direktor o`rinbosari Muhammatov A.
____________Koson kompyuter texnologiya KXK
direktor o`rinbosari Ro`zimurodova O.
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI
Koson kompyuter texnologiya
kasb hunar kolleji
Kompyuter
grafikasi
fanidan
MA`RUZA MATNLARI
TO`PLAMI
I va II yarim yilliklar uchun.
(Kollejning kompyuter yo`nalishlari uchun)
Koson– 2010 yil.
№
|
Mavzular
|
Soat
| -
|
Kirish
|
2
| -
|
Zamonaviy ShK asosida electron grafiklar qurishning asosiy elementlari va usullari
|
2
| -
|
Kompyuter grafikasi operatsion tizimlari
|
2
| -
|
Windows tizimida kompyuter grafikasi
|
2
| -
|
Paint grafik muharriri haqida ma`lumot
|
2
| -
|
Paint dasturi menyu satri bilan ishlash
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Paint asboblar to`plami va ranglar palitrasi. Kompyuter grafikasi turkumlari.
|
2
| -
|
Oraliq nazorat
|
2
| -
|
Kompyuter grafikasining texnik dasturiy va information asoslari hamda uning turkumlari
|
2
| -
|
Kompyuter grafikasidan foydalanishning asosiy qoidalari va qo`llash sohalari. Kompyuter grafikasi turlari
|
2
| -
|
Word matn muharririda kompyuter grafikasi
|
2
| -
|
Word matn muharriri grafik imkoniyatlaridan ba`zilarini o`rganish
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
WordArt ob`yekti va MS Excelga import qilish
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Elektron jadval muhitida kompyuter grafikasi
|
2
| -
|
Oraliq nazorat
|
2
| -
|
Diagramma tuzish va uning bosqichlari
|
2
| -
|
Power Point графика редактори
|
2
| -
|
Taqdimot tayyorlashning turli usullari bilan tanishish
|
2
| -
|
Power Pointdasturining boshqa amaliydasturlar bilan o`zaro aloqasi
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Photoshop grafik muharriri
|
2
| -
|
Photoshop grafik muharriri menyu satri bilan ishlash
|
2
| -
|
Photoshop grafik muharriri asboblar paneli
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Photoshop grafik muharriri qo`shimcha imkoniyatlari
|
2
| -
|
Photoshopda qatlamlar va matnlar bilan ishlash
|
2
| -
|
Oraliq nazorat
|
2
| -
|
Corel Draw dasturi bilan tanishish
|
2
| -
|
Corel draw dasturida asboblar paneli
|
2
| -
|
Ob`yektlarning ajratilishi
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Macromedia Flash dasturi haqida umumiy tushunchalar
|
2
| -
|
Macromedia Flash dasturi asosiy ish sohalari
|
2
| -
|
Macromedia Flash dasturining asosiy panellari
|
2
| -
|
Birinchi va yagona kadrga ilingan dastur
|
2
| -
|
Amaliy mashg`ulot
|
2
| -
|
Macromedia Flash va ActionScript Oraliq nazorat
|
2
| -
|
Macromedia Flash дастурида яратилган анимация
|
2
| -
|
Auto Cad dasturi va uning yaratilish tarixi hamda kompyuterga qo`yiladigan talablar
|
2
| -
|
AutoCad dasturini kompyuterga o`rnatish va uni yuklash.
|
2
| -
|
AutoCad dasturida ishlash bo`yicha qo`llanma (2D)
|
2
| -
|
AutoCad dasturida ob`yekt tushunchasi va ob`yektlar bilan ishlash.
|
2
| -
|
«Текст» - Matn taxrirlash paneli.
|
2
| -
|
«Рисование» - Chizish asboblar paneli
|
2
| -
|
Boshqa shakllarni chizish.
|
2
| -
|
Ranglar bilan ishlash.
|
2
| -
|
Jadvallar bilan ishlash Yakuniy nazorat
|
2
|
Jami:
|
100
|
1-Mavzu: Kirish.
Reja:
-
Kompyuter grafikasi nima ?
-
Kompyuter grafikasi to`g`risida umumiy tushuncha
-
Kompyuter grafikasining informatika sohasidagi boshqa fanlar bilan aloqasi
-
Fanning vazifalari.
Kompyuter grafikasi (mashina grafikasi) nima degani? Mashina grafikasi deganda ob`ektlarning xajm modellarini yaratish, saklash, ishlov berish va EXMlar yordamida ularni tasvirlash tushuniladi.
Kompyuter grafikasi yangi informatsion texnologiyalar orasida tuxtovsiz rivojlanib bora etgan yunalishlardan biri xisoblanadi. Bunday rivojlanish texnika soxasida xam (grafika
stantsiyalari), programmaviy vositalar soxasida xam (SUPER ANIMATOR yoki 3-D STUDIO ) kuzga tashlanmokda. Texnika (techne - mahorat, sanʼat) - moddiy boylik olish hamda odamlar va jamiyatning extiyojlarini qondirish maqsadida inson atrofdagi tabiatga taʼsir qilishiga imkon beradigan vositalar va koʻnikmalar majmui. Ular videofilm kadrlari bilan sifat buyicha takkoslashga loyik xakikiy, xajmli xarakatlanuvchi tasvirlarni yaratishga imkon beradi. Bu programmaviy maxsulotlar reklamalar ishlab chikaruvchi vositalar xisoblanib, san`at va multimediya texnologiyasi soxalarida kullaniladi. Bundan tashkari namoyish grafikasiga, geometrik modellashtirishga, grafik interfeyslarni loyixalashga, animatsiya (xayvonlar tasviri bilan ishlash)ga va kuzga kurinuvchi (vizualniy) xarakatni kurishga katta e`tibor berilmokda.
Kompyuter grafikasi iktisodiet soxasida, ayniksa iktisodiy kursatgigchlarni taxlil kilishda muvoffakiyatli kullanilishi mumkin.
“Kompyuter grafikasi” tugrisida umumiy tushuncha.
Kompyuter grafikasi jaxonda yangi fundamental fan xisoblanib, iktisodiyot soxasida kadrlar tayyorlab berishda uziga xos mustakil axamiyatga egadir.
Maxsus kompyuter programmalari xuddi bir varak ok kogozga kalam yoki ruchka bilan xar xil rasmlarni solish singari kompyuter ekranida sichkoncha yordamida rasm chizish, ya`ni tasvir tuzish, tuzatish va ularni xarakatlantirish imkonini yaratdi. Bu programmalar rasm solish programmalari yoki grafik redaktorlar xisoblanib, ular yordamida rasmning elementlari boshkarib boriladi.
Kompyuter grafikasining juda tez rivojlanib borishi va uning texnikaviy va programmaviy vositalarining yangilanib turilishi kursni xamisha takomillashtirishga, bu soxadagi yangi yunalishlarni tinmay urganib borishni takozo etadi. Oxirgi yillarda bu soxada juda katta uzgarishlar (siljishlar) yuz berdi, ya`ni 16 mln. dan ortik rang va rang turlarini (ottenok) uzida aks ettira oladigan displeylar, grafik axborotlarni (paper part) kirituvchi moslama- skanerlar, grafik ish stantsiyalari; programmaviy vositalar soxasida esa xakikiy kompyuter dunyosini kashf kila oladigan programmalar dunega keldi.
Bundan tashkari jamiyat ongida xam uzgarishlar sodir buldi, endi kompyuter grafikasi kirib
bormagan soxa kolmaydi.
Kompyuter grafikasi asta-sekin informatika ukuv rejalarining ajralmas kismi bulib bormokda va 80-chi yillarning boshidan boshlab injenerlik ma`lumotini egallashda markaziy urinni egallab turibdi. Xozirgi vaktda kompyuter grafikasi kuyidagi kurslarning tarkibiy kismi xisoblanadi:
“Iktisodiy informatika va xisoblash texnikasi”
“Kompyuter informatsion sistemalari”
“Moddiy resurslarning kompyuter informatsion sistemalari (marketing)”
ADP (amaliy dasturlar paketi)
“Kompyuter tarmoklari” va boshkalar.
Shaxsiy kompyuterlarda amalga oshiriladigan xozirgi zamon grafikasi sistemali iktisodiy izlanishlarda, berilgan ma`lumotlarni taxlil kilishda, olingan natijalarni kurimli kilib kursatishda va takdimot (prezentatsiya) uchun materiallar tayyorlashda va boshka soxalarda kuplab ishlatiladi.
Yukoridagi soxalar buyicha bilim olish va amaliyotda tatbik kilishda “Kompyuter grafikasi” fani kul keladi.
«Компьютер графикаси»нинг Информатика сохасидаги бошка фанлар билан узаро алокаси.
Компьютер графикаси аста-секин информатика укув режаларининг ажралмас кисми булиб бормокда ва 80-чи йилларнинг бошидан бошлаб инженерлик маълумотини эгаллашда марказий уринни эгаллаб турибди. Хозирги вактда компьютер графикаси куйидаги курсларнинг таркибий кисми хисобланади:
-
«Иктисодий информатика ва хисоблаш техникаси»
-
«Компьютер информацион системалари»
-
«Моддий ресурсларнинг компьютер информацион системалари (маркетинг)»
-
АДП (амалий дастурлар пакети)
-
«Компьютер тармоклари» ва бошкалар.
«Компьютер графикаси» курсининг предмети, мазмуни ва вазифалари.
Шахсий компьютерларда амалга ошириладиган хозирги замон графикаси системали иктисодий изланишларда, берилган маълумотларни тахлил килишда, олинган натижаларни куримли килиб курсатишда ва такдимот (презентация) учун материаллар тайёрлашда ва бошка сохаларда куплаб ишлатилади.
Юкоридаги сохалар буйича билим олиш ва амалиётда татбик килишда «Компьютер графикаси» фани кул келади.
Fannнинг вазифалари куйидагича:
-
талабаларда хозирги замон компьютер графикаси буйича билим негизини пайдо килиш.
-
талабаларнинг хозирги замон компьютер графикаси воситаларини ва уларнинг ишлатилишини узлаштириш.
-
иктисодий графиканинг технологик тузилишини ва хар хил намойиш материалларини урганиш, фанни урганиш жараёнидаги талаба вазифаси.
-
компьютер графикаси ривожининг урни ва хозирги замон холатини билиш.
-
хозирги замон шахсий компьютерларида графиканинг технологик тузилишини урганиш.
-
хозирги замон компьютер графикасини узининг укув сохасида ва профессионал фаолиятида фойдаланишни билиш.
-
компьютер графикасининг техникавий воситалари ва замонавий программалари билан доимий ишлаш.
Замонавий ахборотлашган жамиятида мухим уринни «Компьютер графикаси» фани эгалламокда. «Компьютер графикаси» куйидагича белгиланади: бу замонавий ЭВМ ёрдамида график ёки геометрик моделларни ва уларнинг тасвирини ташкил этиш, саклаш ва ишлаб чикишдир. Янги замонавий ахборот технологиялар орасида «Компьютер графикаси» энг прогрессив йуналишлардан бири булиб хисобланади. «Компьютер графикаси» иктисоднинг барча сохаларида муваффакиятли кулланилиши мумкин, айникса иктисодий курсаткичлар (анализида) тахлилида.
«Компьютер графикаси» фундаментал (асосий) фан булганлиги сабабли, иктисодчи кадрларни тайёрлашда катта ва мустакил ахамиятга эга. «Компьютер графикаси» тезда ривожланиши ва унинг техникавий янгиланиши сабабли бу сохадаги янги йуналишларни мунтазам равишда урганишга зарурият булмокда. «Компьютер графикаси» хозирги вактда информатика буйича укув режаларнинг зарурий кисми булмокда ва бошка фанлар билан хам боглик.
«Компьютер графикаси» курсининг максади студентларда замонавий компьютер графикаси буйича асосий билимларни шакллантириш, иктисодий графикаларни тузиш технологиясини студентлар томонидан узлаштириш ва турли намойиш этиладиган воситларни ташкил этиш.
Бу курсни урганиб чикаётган талаба замонавий ПК асосида графиклар тузиш технологиясини узлаштириши лозим, замонавий компьютер графикасининг дастурлари ва техник воситалари билан дадил ишлаши лозим.
Tayanch iboralar:
Компьютер (машина) графикаси - график ёки геомерик объектларининг хажм моделларини яратиш, сакаш, ишлов бериш ва замонавий ЭХМлар ёрдамида уларни тасвирлаш тушунилади.
-
Мультимедиа технологияси - фойдаланувчини компьютер билан мулокоти учун овоз, видео, графика, матн, анимация ва бошка воситалар ёрдамида табиий мухитни таъминлаш жараёни.
-
График интерфейс - фойдаланувчи дастур ва маълумотлар билан ишлаётганда график элементлар ёрдамида керакли амалларни бажаришни таъминловчи оддий ва кулай восита.
Nazorat savollari
-
Компьютер графикаси нима?
-
Компьютер графикасининг замонавий информацион жамиятдаги роли ва урни?
-
Компьютер графикасидан фойдаланишнинг жойи (мисол келтиринг)?
4. Multimedia технологияси остида нима тушунилади?
-
Компьютер графикаси курсининг вазифаси кандай?
Ушбу курсни укиган талаба нималарни билиши керак
Kompyuter parki, interfeys, kibernetika, texnik va dastur vositalari.
Topshiriqlar
1. O`tilgan mavzuni o`qib kelish.
2. Keyingi yangi mavzuga tayyorlanib kelish.
Adabiyotlar:
-
S. S. Gulomov va boshk. Iktisodiy informatika. Toshkent, «Uzbekiston», 1999
-
S. S.Toshkent - Markaziy Osiyoning eng yirik qadimiy shaharlaridan biri - O‘zbekiston Respublikasining poytaxtidir. Oʻrta Osiyoning yirik sanoat-transport chorraxasi va madaniyat markazlaridan biri. Mamlakatning shimoli-sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440–480 m teppalikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. Gulomov va boshk. Axborot tizimlari va texnologiyalari. Toshkent, «Uzbekiston», 2000.
-
V.A. Kaymin, B.S. Kasaev. «Informatika: praktikum na EVM» Uchebnoe posobie. Moskva «Infra – M» 2001.Moskva (rus. Москва) - Rossiya Federatsiyasi poytaxti, Moskva viloyati markazi, federal ahamiyatidagi shahar. Rossiya Federatsiyasining yirik siyosiy, iqtisodiy, ilmiy va madaniy markazi. Moskvada Rossiya Federatsiyasi Prezidenta, Federal Majlis, Rossiya Federatsiyasi hukumati, Konstitutsiyaviy Sud, Oliy Sud, Oliy arbitraj sudi, Rossiya Federatsiyasi Prokuraturasi qarorgohlari joylashgan.
-
A.D. Xomonenko. Osnovk sovremennkx kompyuternkx texnologiy. S.-Peterburg.1998.
-
E. Nechaeva. «Personalniy kompyuter, Internet i Elektronnaya pochta» Moskva «Mayor» 2001.
Ushbu ma`ruza matni 130 sahifadan iborat bo`lib, unda “Kompyuter grafikasi” fani bo`yicha to`liq va mukammal ma`lumotlar va ma`ruza matnlari berib o`tilgan. Ma`ruza matnining qolgan qismini olish bo`yicha muallif U. Mamatqulovga murojaat qiling.
Tel: 99875-313-23-22
|
