O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Raqamlitexnologiyalarkonvergensiyasikafedrasi
1-amaliyish
Mavzu: (MySQL dasturinio’rnatish. Ma’lumotlarbazasiniloyihalash, SQL tilidabazayaratishvabazatarkibidajadvallaryaratish, ADD, CHANGE, MODIFY operatoridanfoydalanish.)
Bajardi:
Tekshirdi: SodiqovValijon
Toshkent – 2023
1-AMALIY MASHG‘ULOT
Mavzu: (MySQL dasturini o’rnatish. Ma’lumotlar bazasini loyihalash, SQL tilida baza yaratish va baza tarkibida jadvallar yaratish, ADD, CHANGE, MODIFY operatoridan foydalanish.)
Ishdan maqsad: ma`limotlar bazasini loyihalash uchun mohiyat – aloqa modelini ishlab chiqish bo`yicha ko`nikmaga ega bo`lish.
id
name
id
name
narxi
aftor
Categoriya_id
Chiqarilgan sana
kitoblar
id
id
ismi
id
Kitob_id
Kitob olib keluvchi_id
Kutibxonadan kitob berish
ID
Kitob olib kelish
Qaysi kungacha
Olgan vaqti
User_id
Kitob soni
vaqti
Umumiy summa
adress
ishchilar
malumoti
id
FIO
jinsi
vaqti
Phone
id
jinsi
FIO
adress
phone
Predmet soha bo`yicha ob’yektlarni aniqlang:
kitoblar
kutibxonadagi ishchilar
kutibxonaga keladigon odamlar
categoriya-id
kitob olib kelish
kutibxonadan kitob berish
Tanlangan ob'ektlarining atributlarini aniqlang:
Kitoblar(id,name,narxi, aftor, chiqarilgan_sana)
Ishchining FIO, telefon raqami,jinsi,manzili
kutibxonaga keladigon odamlarning fio, vaqti, jinsi, telefon raqami va yashash manzili
categoriya(id, name)
Yetkizib beruvchilar(id, name, kitob_id, soni, umumiy_summasi, vaqti)
Nazorat savollari
Predmet soha tushunchasiga tarif bering.
Mohiya-aloqa modeli deganda nimani tushunasiz?
Mohiyat-aloqa modelida asosiy elementlar tushunchasini aniqlang.
Mohiyat-aloqa modeli ma`lumot bazasi strukturasi qanday aniqlanadi?
Mohiyat-aloqa modeli diagrammasi qanday tasvirlanadi?
Mohiyat – aloqa diagrammasida munosabatlarning qanday turlari mavjud?
Ikki ob’yekt o'rtasidagi munosabatlar turini qanday aniqlash mumkin?
Ulman-Chen diagrammasini tavsiflang.
"Predmet" (mavzu) so'zi odatda ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlarni shakllantirish uchun ishlatiladi
Mohiya-aloqa modeli (Entity-Relationship Model) - bu ma'lumotlar bazasini shakllantirish uchun ishlatiladigan modeldir. Ushbu model aloqalar va obyektlar orasidagi o'zaro munosabatni tasvirlaydi. Modelda "mohiya" obyektlarni (entity) va ularga tegishli aloqalarni (relationships) ifodalovchi diagrammalar ishlatiladi.
Mohiyat-aloqa (Entity-Relationship) modelida uchta asosiy element mavjud: mavzu (entity), aloqa (relationship), va xususiyat (attribute). Bu elementlar ma'lumotlar bazasini tuzishda obyektlarni, ular orasidagi aloqalarni va obyektlarning xususiyatlarini ifodalaydigan asosiy qismlardir.
Mohiyat-aloqa modeli, ma'lumotbazasining strukturasi va munosabatlarni tasvirlashda o'zgaruvchilarni (entities), xususiyatlarni (attributes), va aloqalarni (relationships) qo'llab-quvvatlaydi.
Mohiyat-aloqa (Entity-Relationship, ER) modelini diagrammasi, obyektlarni (mavzular), ularning xususiyatlari (attributes), va o'zaro aloqalarni (relationships) vizual ravishda tasvirlaydi. Bu diagramma, ma'lumotlar bazasining strukturasi va o'zini tuzishini dastlabki ko'rishga yordam beradi.
A) Birga-bir (One-to-One) munosabat
B) Birga-ko'p (One-to-Many) munosabat
C) Ko'pga-bir (Many-to-One) munosabat
D) Ko'pga- ko'p (Many-to-Many) munosabat
7. Ikki ob'yekt (obyekt va mavzu yoki ikki mavzu) o'rtasidagi munosabat turini aniqlash uchun quyidagi imkoniyatlardan foydalanish mumkin:
A) Munozara va So'zlashma
B) Ma'lumotlar Talqini (Data Dictionary)
C) ER Diagrammasi
D) Ma'lumotlar Bazasi Dasturi
E) Model Qilish (Modeling) O'rganish
8 . Ulman-Chen diagrammasidagi asosiy elementlar quyidagilardi
Mavzular (Entities)
Xususiyatlar (Attributes)
Aloqalar (Relationships)
Ko'rsatkichlar (Keys)
Chiziqcha (Line)
Kutibxona yaratish: create database kutibxona;
Jadvalimizni ko’rib chiqamiz : show databases;
create table ishchilar(id int,FIO varchar(200),manzil varchar(100),phone varchar(12),jinsi varchar(6));
Endi tableni ko’ramiz
Jadvalga yangi “birthday” nomli satr qo’shamiz:
So`rov:Alter table ishchilar add birthday varchar(20);
Natija:
Jadvalni ko’ramiz endi: desc ishchilar
“birthday” nomli satrning o’lchamini o’zgartiramiz:
So`rov:Alter table ishchilar modify birthday varchar(30);
“manzil” atributini “adress” nomi bilan o’zgartiramiz:
So`rov: Alter table ishchilar change manzil adress varchar(100);
Natija:
Kitob degan jadval yaratamiz endi:
create table kitob(id int,name varchar(200),aftor varchar(100),category_id int,chiqarilgan_sana varchar(20));
Natija:
Bu jadvalga endi narx ustunini qoshamiz:
Kitob jadvaliga ma’lumot qo’shamiz:
Insert into kitob (id, name, aftor,category_id,chiqarilgan_sana,narx) values(1, 'Otkan kunlar','Alisher Navoiy','1','01.10.1978','35000');
Endi narxini o’zgartiramiz shu kitobni:
update kitob set narx = '45000' where id = 1;
|
