|
O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti
|
| bet | 1/6 | | Sana | 27.03.2024 | | Hajmi | 44.22 Kb. | | #178458 |
Bog'liq Dasturiy vositalar xavfsizligi (2) sssssssssssss, Mustaqil is ref1, TOTP Based Authentication Using QR Code For Gatewa (1), 222222222222, 222222222222 (2)
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TОSHKЕNT AХBОRОT TЕХNОLОGIYALARI UNIVЕRSITЕTI
«Kriptologiya» kafеdrasi
Mustaqil ish
Mavzu: Dasturiy vositalarda xavfsizlikni ta’minlashda kriptografik himoya usullaridan foydalanish (misollar orqali tushuntirilishi lozim).
Bajardi: Ramazonov Asadbek
Tekshirdi: Olimov Iskandar
Toshkеnt – 2024
Mundarij
Mustaqil ish 1
Mavzu: Dasturiy vositalarda xavfsizlikni ta’minlashda kriptografik himoya usullaridan foydalanish (misollar orqali tushuntirilishi lozim). 1
Kirish 4
I.BOB. Kriptografik himoya usullaridan foydalanish. 6
1.Axborot xavfsizligini ta’minlashning usullari. 6
2.Kriptografik himoya usullarining tanlanishi 7
II. BOB. Xavfsizlikni ta'minlashni boshqarish 12
1.Kriptografik kalitlarni boshqarish 12
2. Xavfsizlikni ta'minlashni boshqarish va taqqoslash 12
3.AES shifrlash algoritmiga doir misol. 14
Xulosa 16
Foydalanilgan internet saytlari 16
Kirish 3
I. BOB. Kriptografik himoya usullaridan foydalanish. 5
1. Axborot xavfsizligini ta’minlashning usullari. 5
2. Kriptografik himoya usullarining tanlanishi 6
II. BOB. Xavfsizlikni ta'minlashni boshqarish 11
1. Kriptografik kalitlarni boshqarish 11
2. Xavfsizlikni ta'minlashni boshqarish va taqqoslash 11
3. AES shifrlash algoritmiga doir misol. 13
Xulosa 15
Foydalanilgan internet saytlari 15
Kirish
Hozirgi kunda dunyo miqyosida axborot texnologiyalarining jadal sur’atlar bilan rivojlanib borishi axborotlarning noqonuniy tarqalishi, o‘g‘irlanishi, noqonuniy tarzda axborotga egalik qilib, yolg‘on axborotga o‘zgartirib qo‘yilishi kabi bir qator dolzarb masalalarni ham kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda.
Internet tarmog‘i joriy qilinganidan boshlab, axborotni o‘g‘irlash, axborot mazmunini buzib qo‘yish, avval qo‘lga kiritilgan uzatmalarni qayta uzatish, jo‘natmalarni ruxsat etilmagan yo‘l orqali jo‘natish hollari ortdi.
Hozirgi kunda dunyo miqyosida axborot texnologiyalarining jadal sur’atlar bilan rivojlanib borishi, aholi uchun juda ko‘p imkoniyatlarni yaratishi bilan birga, ushbu texnologiyalar yordamida almashinadigan axborotlarning noqonuniy tarqalishi, o‘g‘irlanishi, noqonuniy tarzda axborotga egalik qilib, yolg‘on axborotga o‘zgartirib qo‘yilishi kabi bir qator dolzarb masalalarni ham kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda [1].
Internet tarmog‘i joriy qilinganidan boshlab, axborotni o‘g‘irlash, axborot mazmunini buzib qo‘yish, avval qo‘lga kiritilgan uzatmalarni qayta uzatish, jo‘natmalarni ruxsat etilmagan yo‘l orqali jo‘natish hollari ortdi. Natijada axborot xavfsizligini ta’minlash, ya’ni bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavflarni oldini olish masalasi respublikamiz uchun ham dolzarb mavzuga aylandi.
Shuning uchun hozirda axborot xavfsizligini ta’minlashga juda katta e’tibor qaratilmoqda. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 3 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasida axborotni kriptografik muhofaza qilishni tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-614-son qarorini misol sifatida olishimiz mumkin.
Ushbu qaror “Axborotlashtirish to‘g‘risida” va “Davlat sirlarini saqlash to‘g‘risida”gi qonunlariga muvofiq, shuningdek axborotni muhofaza qilishning kriptografik vositalari hamda kriptografiya tizimlaridan foydalangan holda maxfiy yoki davlat sirlaridan iborat bo‘lgan ma’lumotlar bayon etilgan axborotni muhofaza qilish faoliyatini tartibga solish maqsadida ishlab chiqilgan [3].
Shuningdek yurtimizda O’z DSt 1105:2009 “Axborot texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Ma’lumotlarni shifrlash algoritmi” va O’z DSt 1204:2009 “Axborot texnologiyasi. Axborotning texnologiyasi. Axborotning kriptografik muhofazasi. Kriptografik modullarga xavfsizlik talablari” davlat standartlari qabul qilingan.
Axborot o‘zi nima va uning xavfsizligini taminlash uchun nimalarga e’tibor berishimiz lozim degan savollarga quyida qisqacha javob berib o‘tamiz.
Demak, axborot bu – manbalari va taqdim etilish shaklidan qat’i nazar shaxslar, predmetlar, faktlar, voqealar, hodisalar va jarayonlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
Axborotni himoya qilish – axborotga tabiiy yoki sun’iy tusdagi tahdidlarning ta’sir qilishi sharoitida ushbu axborotning butligi, konfidensialligi, ishonchliligi, haqiqiyligi va undan foydalana olish mumkinligini ta’minlovchi usullar va vositalarning yig‘indisi [4].
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi tоshkеnt aхbоrоt tехnоlоgiyalari univеrsitеti
|
