Journal of Advanced Research and Stability
ISSN: 2181-2608
www.sciencebox.uz/
48
“Prospects for improving the quality of modern continuing education”
Special Issue | 2022
Davlatning Tuzilish Shakllari: Unitar, Federativ Va Konfederativ
Davlatlar
O`narboyev Samandar Zayliddin o`g`li
Toshkent davlat yuridik universitet 1-bosqich talabasi M.Najimov ilmiy maktabi a`zosi
Аннотация: Mazkur maqolada davlatning tuzilish tushunchasi va shakllari: unitar, federativ
va konfederativ davlatlar haqida yoritilgan
Kalit so‘zlar: Davlat tuzilish tushunchasi, unitar, federativ, konfederativ, avtanomiya
Muayyan bir davlatning ma'muriy hududiy tuzilishini o`rganishda ma'muriy
hududiy tuzilish
tushunchasi bilan birga davlat tuzilishi shakli tushunchasiga ham e'tibor qaratish lozim. Chunki,
bu tushunchalar mazmunan bir-biriga bog`liq bo`lib, har doim biri ikkinchisini taqozo etib
turadi.Davlat tuzilishi davlat shaklining muhim bir turi hisoblanadi.
Davlat tuzilishi shu davlat
oldida turgan vazifalar va maqsadalar bilan belgilanadi.
Davlat tuzilishi shakliga qo`yidagi turli xil omillar ta'sir etadi:
1) davlat va jamiyat oldida turgan iqtisodiy vazifalar
2) davlatdagi siyosiy kuchlarning o`zaro nisbati
3) davlat hududida istiqomat qilayotgan aholining ko`p millatligi va o`zaro munosabati
4) davlat hududining katta yoki kichikligi ta'sir etadi.
5) uzoq yillar davomida shakllangan tarixiy an'analar
6) jamiyatdagi mavjud ijtimoiy ong
Shunday qilib, davlat
tuzilish shakli deganda, davlat hokimiyatining ma'muriy-hududiy
uyushuvi, davlat va uni
tashkil etgan hududlarning, ayrim qismlarning,
markaziy va mahalliy
idoralar orasidagi munosabatlarning tabiati tushuniladi.
Tuzilish tarkibiga ko`ra davlatlar oddiy –
unitar hamda murakkab
federativ va
konfederativ
davlatlarga bo`linadi davlat tuzilish shakli
nafaqat ommaviy hokimyat bilan, balki davlatning
yana bir muhim hususiyati aholining tashkiloti bilan ham chambarchas bog`liqdir.
Unitar (yagona, lot. “unus” – “bir” sozidan olingan) davlat oddiy
tuzlishga ega yaxlit davlat
bo`lib, to`la siyosiy birligi bilan boshqalardan farq qiladi. Unitar davlatlarning aksariyati
muayyan ma`muriy bo`linish (tumanlar,
viloyatlar, kantonlar)ga ega. Biroq mazkur davlat
mustaqil qisimlar davlat suvereniteti alomatlariga ega emas. Bunday davlatlar oliy organlarining
yagona tizimi hamda yagona qonunchilik mavjud bo`ladi. Unitar
davlatning yaxshi tomoni
shundaki, uning tuzilishi sodda bo`lib, oliy hokimyat to`laligicha uning rasarrufida bo`ladi.
