Qattiq jismlarning mexanik xossalari O‘qituvchi: Toshkent shahar Uchtepa tumani 287-maktab fizika fani o‘qituvchisi Xo‘jayeva Maxtuma Ziyatovna

Deformatsiya

Jismning tashqi kuch ta’sirida o‘z shaklini va o‘lchamlarini o‘zgartirishi deformatsiya deb ataladi.

Tashqi kuchlarning ta’siri to‘xtatilganidan keyin jism shakli yoki o‘lchami o‘zining dastlabki holatiga qaytsa, bunday deformatsiya elastik deformatsiya deyiladi.

Jismga qo‘yilgan tashqi ta’sir to‘xtatilganidan so‘ng deformatsiya butunlay yo‘qolmasa, plastik deformatsiya deyiladi.

Deformatsiya turlari

Cho‘zilish va siqilish

Egilish

Buralish

Siljish

Cho‘zilish deformatsiyasi

absolyut uzayish

nisbiy uzayish

yoki ∙100

Mexanik kuchlanish

Deformatsiyalangan jismning birlik ko‘ndalang kesim yuziga ta’sir qilayotgan deformatsiyalovchi kuchga son jihatidan teng bo‘lgan fizik kattalik mexanik kuchlanish deyiladi va u harfi bilan belgilanadi.

; ;

Mustahkamlik chegarasi

Materialning mustahkamlik chegarasi modda turiga va uning tayyorlash texnologiyasiga bog‘liq.

Elastiklik va mo‘rtlik.

21-mashq 1-masala

Diametri bo‘lgan po‘lat arqonga og‘irligi 30 kN bo‘lgan yuk osilgan. Arqondagi mexanik kuchlanishni aniqlang.

Berilgan: Formula:

Berilgan: Formula:

Topish kerak:

Yechish:

Javob:

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar

1. Mavzuni o‘qish va savollarga javob yozish.(109-bet)

2. 21-mashqning 2-masalasini yechish.