Qimmatli qog’ozlar bozori
Qimmatli qog’ozlar bozori 5/EK-92 guruh Namozova shohista reja:
Qimmatli qog’oz
01
Qimmatli qogo’zlar bozori
02
Qimmatli qog’ozlar bozori turlari
03
Qimmmatli qog’oz Qimmatli qogʻozlar - oʻz egasiga mulkka egalik huquqini va daromad koʻrinishida muayyan pul summasini olish huquqini beradigan pul yoki tovar hujjatlari (aksiya, obligatsiya, akkreditiv, veksel, chek va boshqalar). Qimmatli qogʻozlar taqdim etuvchi yoki egasining ayrim huquqlari qayd etilgan maxsus tarzda rasmiylashtirilgan moliyaviy hujjat. Qimmatli qogʻozlar maʼlum shaxs nomiga yozilgan (ismli), dastlab sotib olgan shaxs nomiga yozilgan va uning roziligi bilan boshqa shaxsga oʻtkaziladigan orderli va egasi yozilmaydigan (egasi koʻrsatilmaydigan) turlarga boʻlinadi.
Korxonalarning aksiya, obligatsiyalari va davlat obligatsiyalari qimmatli qogʻozlarning asosiy turlari hisoblanadi. Qimmatli qogʻozlar korxona kapitalida qatnashish yoki pulni ssudaga taqdim etish va dividend yoki foiz tarzida daromad olish huquqini beradi. Qimmatli qogʻozlar oʻz egasiga daromad keltirgani uchun fond birjasida maʼlum kurs boʻyicha oldi-sotdi qilinadi.
Qimmatli qogo’zlar bozori Qimmatli qog'ozlar bozori - bu iqtisodiyot sub'ektlari o'rtasida talab va taklif asosida qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish mumkin bo'lgan kengroq moliyaviy bozorning tarkibiy qismidir. Qimmatli qog'ozlar bozorlari qimmatli qog'ozlar, obligatsiyalar va derivativlar bozorlarini o'z ichiga oladi, bu erda narxlar aniqlanishi va ishtirokchilar ham professional, ham professional bo'lmaganlar uchrashishi mumkin.
Qimmatli qog'ozlar bozori jahon iqtisodiyotining muhim qismi bo'lib, korxonalar, hukumatlar va jismoniy shaxslarni moliyalashtirishda muhim rol o'ynaydi. Ushbu bozorlarda qimmatli qog'ozlar savdosi investorlarga ochiq kompaniyalarning aktsiyalarini sotib olish va sotish vositalarini taqdim etadi, yangi loyihalarni moliyalashtirish va tadqiqot va ishlanmalar tashabbuslarini qo'llab-quvvatlashga yordam beradi.
Qimmatli qog'ozlar bozori jahon iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismi bo'lib, yangi korxonalarni moliyalashtirish uchun resurslarni ta'minlaydi va iqtisodiy o'sishni ta'minlaydi. Shunday qilib, u uzoq muddatda o'z boyligini oshirishga intilayotgan individual va institutsional investorlar uchun hal qiluvchi vosita bo'lib qolmoqda.
Qimmatli qog'ozlar bozori har xil turdagi bozorlardan iborat bo'lib, ularning har biri o'ziga xos xususiyat va funktsiyalarga ega. Bu bozorlarga birlamchi bozorlar, ikkilamchi bozorlar, fond bozorlari, obligatsiyalar bozori, tovar bozorlari va derivativ bozorlar kiradi.
Birlamchi bozor: Birlamchi bozor - bu qimmatli qog'ozlar dastlab chiqarilgan va ommaga sotiladigan bozor. Birlamchi bozorlar kompaniyalar tomonidan o'zlarining aktsiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog'ozlarini sotish orqali kapitalni jalb qilish uchun foydalaniladi. Birlamchi bozorda investorlar qimmatli qog’ozlarni to’g’ridan-to’g’ri emitentdan sotib oladilar, sotishdan tushgan tushum esa bevosita emitentga tushadi. Ikkilamchi bozor: Ikkilamchi bozor - bu allaqachon chiqarilgan qimmatli qog'ozlar investorlar tomonidan sotib olinadi va sotiladi. Ikkilamchi bozorda investorlar qimmatli qog'ozlarni boshqa investorlar bilan, emitent kompaniya ishtirokisiz sotib oladi va sotadi. Ikkilamchi bozorlarning ikkita asosiy turi birja va birjadan tashqari bozorlardir. Font bozori: Font bozori: Font bozori ikkilamchi bozorning bir turi bo'lib, unda ochiq sotiladigan qimmatli qog'ozlar sotib olinadi va sotiladi. Nyu-York fond birjasi (NYSE) va NASDAQ kabi fond birjalari fond bozorlariga misoldir. Obligatsiyalar bozori: Obligatsiyalar bozori - obligatsiyalar sotib olinadigan va sotiladigan ikkilamchi bozorning bir turi. Obligatsiyalar bozorlari odatda fond bozorlariga qaraganda kamroq shaffofdir, chunki obligatsiyalar ko'pincha birjada emas, balki birjadan tashqari sotiladi. Tovar bozori: Tovar bozori - bu xomashyo va birlamchi mahsulotlar sotib olinadigan va sotiladigan bozor turi. Tovarlarga oltin, moy, bug'doy va makkajo'xori misol bo'ladi. Tovar bozorlari alohida investorlar uchun harakat qilishda qiyin bo'lishi mumkin, chunki ularga geosiyosiy va iqtisodiy omillar ta'sir qilishi mumkin. Derivativlar bozori: Derivativlar bozori moliyaviy vositalar, jumladan optsionlar, fyucherslar va svoplar sotiladigan bozor turidir. Hosila vositalari - qimmatli qog'ozlar, obligatsiyalar yoki tovarlar kabi asosiy aktivdan o'z qiymatini oladigan moliyaviy vositalar. Ushbu bozorlar ko'pincha jalb qilinadigan yuqori darajadagi kaldıraç tufayli murakkab va xavfli bo'lishi mumkin.
Qimmatli qog'ozlar bozori jahon iqtisodiyotida hal qiluvchi rol o'ynaydi, bu esa jismoniy shaxslar va tashkilotlarga kapitalga kirish, qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish hamda investitsiya risklarini boshqarish imkonini beradi. Shunday qilib, u moliyaviy tizimning muhim tarkibiy qismi va iqtisodiy o'sishning asosiy omili bo'lib qolmoqda.
http://kompy.info
|
