Qurilish materiallari va buyumlarining nano, mikro va makrostrukturasi Reja : 1,Quritish Materiallari xossalari

Materiallarning fazaviy tarkibi qattiq, suyuq rentgenfazaviy, elektron mikroskopik, infraqizil bo`ladi,

• Materiallarning fazaviy tarkibi qattiq, suyuq rentgenfazaviy, elektron mikroskopik, infraqizil bo`ladi,

Materiallarning kimyoviy tarkibi elementlar va oksidlar orqali ifodalanib, ular

• Materiallarning kimyoviy tarkibi elementlar va oksidlar orqali ifodalanib, ular

xossalarining-mustahkamligini, korroziya muhiti va olovga bardoshliligini, suvga

munosabati kabilarni belgilaydi. Material tarkibida kimyoviy va oksidlar

erkin xolda bo‘lmasdan o‘zaro minerallarga birikkan bo‘ladi.

Materiallarning mineral tarkibi ularning qanday minerallardan qancha miqdorda tashkil topganini bildiradi.

Absolyut zich materiallar juda kam bo‘lib, ularga kvars, shisha, po‘lat, plastmassalarning ba’zi turlari kiradi. Amaliyotda bunday qattiq materiallarning zichligi tarozilar va hajm o‘lchash asboblari yordamida aniqlanadi. Suyuq xolatdagi materiallar (suyuq shisha, moyli bo‘yoqlar, polimerlar) zichlig piknometr yoki areometrlar yordamida topiladi.

Bitum.................................................................. 0,9-1,2 Suv (40S da)...................................................... 1,0 Granit ............................................................... 2,6-2,9 SHag‘al ................................................................. 2,7-2,9 YOg‘och .................................................................... 1,35-1,6 Sopol g‘isht ...................................................... 2,5-2,8 Kvars qumi ....................................................... 2,6-2,7 Portlandsement .............................................. 2,9-3,1

Ba’zi qurilish materiallarinig o‘rtacha zichligi (kg m3) quyida keltirilgan: Og‘ir (oddiy) beton .................................... 2100-2600 Granit ........................................................... 2600 Oddiy g‘isht .................................................. 1700-1900 Oyna shishasi .............................................. 2650 SHishaplast ................................................... 2000 Ko‘pik polimer (minora) .......................... 15-20 Qarag‘ay yog‘ochi .............................................. 400-600 Mineral paxta ............................................ 200-400 Po‘lat ............................................................. 7850

Suv shimuvchanlik deb g‘ovak materiallarning suv shimish va suvni o‘zida ushlab turish xususiyatiga aytiladi. Suv shimuvchanlik ko‘rsatkichi materiallarning to‘yinishi uchun sarflangan suv massasining shu material quruq xolatdagi massasiga bo‘lgan nisbati bilan ifodalanadi. Material g‘ovaklarining suvga to‘la qondirilgan holati uning hajmiy suv shimuvchanligi deyiladi. Odatda, mikrog‘ovaklar suv bilan butunlay to‘lmasligi sababli materiallarning suv shimuvchanligi uning absolyut g‘ovaklari hajmidan kam bo‘ladi.

Cuv shimuvchanlik materialni asta-sekin suvga cho‘ktirish, qaynatish va bosim ostida shimdirish usullari bilan aniqlanadi. Sochiluvchan materiallar (qum, shag‘al, giltuproq) namligi dielkometrik yoki neytron usullari bilan aniqlanadi. Bu usullar materialning suv ta’sirida dielektrik xossasini o‘zgarishiga yoki tezlatilgan neytronlarning materialdan o‘tish tezligiga asoslangan. Ba’zi materiallarning suv shimuvchanligi (massasiga nisbatan, % da): oyna va po‘lat-0; granit 0,02-0,7; oddiy og‘ir beton 2-4; oddiy g‘isht 8-15; penoplast 100-200 va undan ko‘p.

Xulosa. Men bu dars davomida nano, mikro va makrostruktura materiallari bilan yaxshilab tanishib chiqdim. G`ovakli material haqida gapiradigan bo`lsak g`ovaklari juda ko`p bo`ladi materialda ozi nisbatan ozgina kamroq hajm egallaydi. Bularga machalkaga o`xshash mahsulotlar yani g`ovakli materiallar hammasi kirib ketadi.

Andijon Iqtisodiyot va Qurilish Inistituti Arxitektura fakulteti Bino va Inshootlar Qurilishi yo`nalishi 133-22 2-Kurs talabasi Murodullayev Jasurbekning Qurilish Materiallari va Buyumlari fanidan yozgan mustaqil ta`limi.