Ma’lumotlarni qidirish usullari, algoritmlari va ularning samaradorligi.
Reja:
1.
Qidiruv tushunchasi va uning vazifasi.
2.
Chiziqli qidiruv.
3.
Binar
qidiruv
4.
Qidirish usullari samaradorligi va optimallashtirish.
5.
Ma'lumotlarni saralash algoritmlari.
6.
Saralash tushunchasi va uning vazifasi.
7.
Saralashning qat’iy usullari va ularning samaradorligi.
8.
Saralashning yaxshilangan usullari va ularning samaradorligi.
9.
Ma’lumotlarni xeshlash algoritmlari. Xesh jadval va xesh funksiyalari.
1. Qidiruv tushunchasi va uning vazifasi.
Ma’lumki, axborot texnologiyalari jadal suratlar bilan EXMda ma’lumotlarni
qayta ishlashda qidiruv asosiy amallardan biri bo’lib hisoblanadi.
Uning vazifasi
berilgan argument bo’yicha massiv ma’lumotlari ichidan mazkur argumentga mos
ma’lumotlarni topishdan iborat.
Ixtiyoriy ma’lumotlar majmuasi jadval yoki fayl deb ataladi. Ixtiyoriy ma’lumot
(yoki tuzilma elementi) boshqa ma’lumotdan biror bir belgisi orqali farq qiladi.
Mazkur belgi kalit deb ataladi. Kalit noyob bo’lishi, ya’ni
mazkur kalitga ega
ma’lumot jadvalda yagona bo’lishi mumkin. Bunday noyob kalitga boshlang’ich
(birinchi) kalit deyiladi. Ikkinchi kalit bir jadvalda
takrorlansada u orqali xam
qidiruvni amalga oshirish mumkin. Ma’lumotlar kalitini bir joyga yig’ish (boshqa
jadvalga) yoki yozuv sifatida ifodalab bitta maydonga kalitlarni yozish mumkin. Agar
kalitlar ma’lumotlar jadvalidan ajratib olinib alohida fayl sifatida saqlansa, u holda
bun
day kalitlar tashqi kalitlar deyiladi.
Aks holda, ya’ni
yozuvning bir maydoni
sifatida jadvalda saqlansa ichki kalit deyiladi.
Kalitni berilgan argument bilan mosligini aniqlovchi
algoritmga berilgan
argument bo’yicha qidiruv deb ataladi. Qidiruv algoritmi vazifasi kerakli ma’lumotni
jadvalda topish yoki yo’qligi aniqlashdan iboratdir. Agar kerakli ma’lumot yo’q
bo’lsa, u holda ikkita ishni amalga oshirish mumkin:
1.
ma’lumot yo’qligini indikasiya (belgilash) qilish
2.
jadvalga ma’lumotni qo’yish.
Faraz qilaylik, k
– kalitlar massivi. Har bir k(i) uchun r(i) – ma’lumot mavjud.
Key
– qidiruv argumenti. Unga rec - informasion yozuv mos qo’yiladi. Jadvaldagi
ma’lumotlarning tuzilmasiga qarab qidiruvni bir necha turlari mavjud.
