Reja: Suv olish inshoatlari haqida umumiy tushuncha. Gorizontal suv olish inshoatlari. Suv taʼminoti tizimlari. Ochiq suv inshotlari

Download 18,22 Kb.
Sana	30.05.2024
Hajmi	18,22 Kb.
	#257251

Bog'liq
suv olish inshootlari

Mazvu: Suv olish inshoatlari
Reja:
1.Suv olish inshoatlari haqida umumiy tushuncha.
2. Gorizontal suv olish inshoatlari.
3. Suv taʼminoti tizimlari.

Ochiq suv inshotlari , suv olgichlar — suv manbalari (daryo, koʻl, suv ombori, yer osti suvlari va boshqalar) dan sugʻorish, gidroenergetika yoki shu kabi tarmoqlarga suv olish uchun quriladigan gidrotexnika inshootlari. Dalalarni sugorish, yaylovlarga suv chiqarish, elektr stansiyalarga suv berish, aholi punktlari va sanoat korxonalarini suv bilan taʼminlash uchun quriladi. Suv olish inshootlari- suv yoʻliga zurur miqdorda, sifati saqlangan va suv isteʼmoli grafigiga muvofiq suv tushishini taʼminlashi shart. Suv olish inshootlari toʻgʻonsiz, toʻsikli va toʻgʻonli boʻladi. Toʻgʻonsiz suv olgich, asosan, suvni oʻz oqimi bilan chiqarish imkoniyati boʻlgan sharoitlarda quriladi. Bu hollarda oqiziq hosil boʻlishini bartaraf etish uchun maxsus tindirgichlar quriladi yoki zemsnaryadlardan foydalaniladi. Toʻgonsiz suv olgichlar bir quloqli yoki koʻp qulokli boʻlishi mumkin. Bir qulokli Suv olish inshootlarii. bevosita daryo qirgogʻidan boshlanadi yoki daryo oʻzaniga kirgan boʻladi (mas, Norin daryosida Shimoliy Fargʻona kanali, Vaxsh daryosida Vaxsh kanali Suv olish inshootlarii.). Koʻp quloqli suv olgichlarda daryo qirgʻogʻining bir necha joylarida bir kanalga suv beruvchi yoʻlaklar qaziladi (mas, Amudaryoda AmuBuxoro mashina kanali, Paxtaarna va Qoraqum kanallari). Koʻp qulokli Suv olish inshootlarii. daryolardan kanallarga uzluksiz suv oʻtishini va suv bilan taʼminlanishni birmuncha oshiradi. Yoʻlkalar tindirgich vazifasini ham oʻtaydi va ehtiyojga koʻra, navbatmanavbat ishlatiladi.
Sugʻoriladigan maydon daryodagi suv sathidan balandda joylashgan boʻlsa, mashina (nasos) Suv olish inshootlarii. — nasos stansiyalari quriladi (1rasm). Toʻsiq (shpora)li suv olgich daryo suvi sathi past boʻlgan hollarda suvni damlashda tosh, shoxshabba kabi mahalliy materiallardan toʻsiq yasab quriladi (2rasm). Toʻsiq qarshi qirgʻoqqacha davom etishi shart emas. Hozirgi toʻsiqli Suv olish inshootlarii. deyarli qoʻllanilmaydi. Toʻgʻonli Suv olish inshootlarii. turgʻun suv olish uchun daryo suvi sathini bir xil darajada saklab turishni taʼminlaydi. U gidrouzel tarkibiga kiradi; kichik, oʻrta va yuqori bosimli, suv olish sharoitiga qarab bir tomonli — suvni faqat bir qirgʻoqqa beradigan (Chirchiq daryosida Chapqirgʻoq Qorasuv), qoʻsh tomonli — suvni ikkala qirgʻoqqa oqizadigan (Zarafshon daryosida Birinchi May); frontal — oqim yoʻnalishiga perpendikulyar joylashgan (Qurshob daryosida Qurshob) va yonbosh — oqim yoʻnalishiga malum burchak ostida joylashgan (Amudaryoda Taxiatosh) Suv olish inshootlarii. ga boʻlinadi.
Daryolarda suv sathi va sarfining keskin oʻzgaruvchanligi, oqimlarning juda ham loyqaligi sugʻoriladigan yerlarga suv berishni qiyinlashtiradi. Bu sharoitlarda Suv olish inshootlarii. daryoda zarur suv sathini vujudga keltiradi, sugʻorish uchun zarur suvSuv sathi ni xoxdagan vaqtda (toshqin, yoz chillasi) beradi, kanallarni loyqa bosi shidan himoya qiladi.
Ochiq suv inshotlari , suv olgichlar — suv manbalari (daryo, koʻl, suv ombori, yer osti suvlari va boshqalar) dan sugʻorish, gidroenergetika yoki shu kabi tarmoqlarga suv olish uchun quriladigan gidrotexnika inshootlari. Dalalarni sugorish, yaylovlarga suv chiqarish, elektr stansiyalarga suv berish, aholi punktlari va sanoat korxonalarini suv bilan taʼminlash uchun quriladi. Suv olish inshootlari- suv yoʻliga zurur miqdorda, sifati saqlangan va suv isteʼmoli grafigiga muvofiq suv tushishini taʼminlashi shart. Suv olish inshootlari toʻgʻonsiz, toʻsikli va toʻgʻonli boʻladi.
Chòkindi yon tomonga yuvib frontal suv olish: 1-tòg'on 2-bosh inshoat 3-kanal 4-G shakldagi egri chiziqli ostona 5- oddiy egri chiziqli ustidan suv òtqaziladigan ostona 6-dyuker 7- yònaltiruvchi dambalar 8-suv urilma quduq
Gorizontal suv olish joylari - suvli qatlamdan suv olish va drenaj qurilmalari joylashgan joyga suvni to'kish uchun jihozlangan drenaj xandaqi yoki drenaj galereyasi. Ular nozik suvli qatlamlardan foydalanishga imkon beradi. Gorizontal suv olish qurilmalari ayniqsa daryolar, ko'llar va suv omborlari yaqinida joylashganda samarali bo'ladi. Ular qurg'oqchil iqlimi bo'lgan mamlakatlarda vertikal suv olishdan ancha oldin qo'llanila boshlandi. Gorizontal suv olish moslamalari 8 m gacha bo'lgan suvli qatlamlar chuqurligiga o'rnatiladi, kattaroq chuqurlikda esa ular xandaqsiz usulda o'rnatiladi. Tog' jinslarida gorizontal suv olish har qanday chuqurlikda drenaj qo'shimchalari shaklida amalga oshiriladi.‌‌
Suv olish inshooti, suv olish, gidroenergetika, suv ta'minoti, sug'orish va hokazo maqsadlar uchun energiya manbasidan (daryolar, ko'llar, suv omborlari va boshqalar) suv oladigan gidrotexnik inshoot Suv olish inshooti suv quvuriga (kanal, quvur liniyasi, tunnel va boshqalar) belgilangan miqdorda, tegishli sifatda va suv iste'moli jadvaliga muvofiq suv o'tishini ta'minlashi kerak. Suv olish inshooti gidroelektrostansiyalar (koʻpincha suv olish punktlari deb ataladi) asosan daryolarda joylashgan boʻlib, gidroelektrik majmua tarkibiga kiradi va ikkita asosiy turga boʻlinadi: past bosimli va chuqur. Past bosimli Suv olish inshooti (1-rasm) tog 'daryolarida qurilgan va nisbatan past balandlikdagi (6-10 m) to'g'onlar bilan mustahkamlangan hovuzlardan suv oladi. Suv omboridagi suv sathida katta tebranishlar mavjud bo'lganda, chuqur suv tizimlari qo'llaniladi, ular hududning tabiiy sharoitlariga va gidravlik tizim elementlarining joylashishiga qarab, to'g'on, qirg'oq bo'lishi mumkin (1-rasm). 2) yoki minora turi.
Suv olish inshoatlari suv ta'minoti tizimlari (suv olish joylari) manba turiga (daryo, suv ombori, ko'l, dengiz va boshqalar) ko'ra tasniflanadi. Daryodan suv olish inshoatlari eng keng tarqalgan: qirg'oq, kanal, suzuvchi, chelak. Bundan tashqari, ular birinchi ko'taruvchi nasos stantsiyalari bilan birlashtirilishi yoki ulardan alohida o'rnatilishi mumkin. Nisbatan tik daryo qirg'oqlarida ishlatiladigan Beregovoe suv qudug'i - oldingi devor daryoga cho'zilgan katta diametrli beton yoki temir-beton quduq. Suv unga panjara bilan himoyalangan teshiklar orqali kiradi va keyin suvni qo'pol mexanik tozalashni amalga oshiradigan to'rlardan o'tadi. Ruslovye Suv olish inshoatlari Ular odatda yumshoq qiya qirg'oqda ishlatiladi va boshi daryo tubiga cho'zilgan (3-rasm). Boshlarning dizaynlari juda xilma-xildir. Boshdan suv tortish quvurlari orqali qirg'oq qudug'iga etkazib beriladi; ikkinchisi ko'pincha birinchi ko'taruvchi nasos stantsiyasi bilan birlashtiriladi.
Sugʻorish suv olish inshoatlari damsiz va to'siqsizlar bor. Besplotinonoye suv olish inshoatlari daryodan ma'lum burchak ostida chiqib, suv oqimining bir qismini olib ketadigan sun'iy kanal (kanal) (4-rasm) Suv olish inshoatlarining sugʻorish kanaliga tub choʻkindilarning tushishi imkoniyatini cheklash. Ular daryoning botiq qirg'og'ida joylashgan bo'lib, buning natijasida cho'kindi bilan kamroq to'yingan sirt oqimlari suv olish joyiga yo'naltiriladi va pastki oqimlar cho'kindini daryo tubiga og'diradi. Daryo oʻzagi beqaror va oqim tezligi sezilarli boʻlsa, kerakli miqdorda suv olishni taʼminlash maqsadida toʻgʻonsiz Suv olish inshoatlarining bosh qismida. odatda mahalliy materiallardan (tosh, cho'tka) ishlab chiqariladigan suv olish moslamasi (shpor) o'rnatiladi.

Ochiq suv inshotlari , suv olgichlar — suv manbalari (dare, koʻl, suv ombori, yer osti suvlari va boshqalar) dan sugʻorish, gidroenergetika yoki shu kabi tarmoklarga suv olish uchun quriladigan gidrotexnika inshootlari. Dalalarni sugorish, yaylovlarga suv chiqarish, elektr st-yalarga suv berish, aholi punktlari va sanoat korxonalarini suv bilan taʼminlash uchun quriladi. Suv olish inshootlari.

Dalalarni sugorish, yaylovlarga suv chiqarish, elektr st-yalarga suv berish, aholi punktlari va sanoat korxonalarini suv bilan taʼminlash uchun quriladi. Suv olish inshootlarii. suv yoʻliga zurur miqdorda, sifati saqlangan va suv isteʼmoli grafigiga muvofiq suv tushishini taʼminlashi shart. Suv olish inshootlari toʻgʻonsiz, toʻsikli va toʻgʻonli boʻladi. Toʻgʻonsiz suv olgich, asosan, suvni oʻz oqimi bilan chiqarish imkoniyati boʻlgan sharoitlarda quriladi. Bu hollarda oqiziq hosil boʻlishini bartaraf etish uchun maxsus tindirgichlar quriladi yoki zemsnaryadlardan foydalaniladi. Toʻgonsiz suv olgichlar bir quloqli yoki koʻp qulokli boʻlishi mumkin. Bir qulokli Suv olish inshootlarii. bevosita daryo qirgogʻidan boshlanadi yoki daryo oʻzaniga kirgan boʻladi (mas, Norin daryosida Shimoliy Fargʻona kanali, Vaxsh daryosida Vaxsh kanali Suv olish inshootlarii.). Koʻp quloqli suv olgichlarda daryo qirgʻogʻining bir necha joylarida bir kanalga suv beruvchi yoʻlaklar qaziladi (mas, Amudaryoda AmuBuxoro mashina kanali, Paxtaarna va Qoraqum kanallari). Koʻp qulokli Suv olish inshootlarii. daryolardan kanallarga uzluksiz suv oʻtishini va suv bilan taʼminlanishni birmuncha oshiradi. Yoʻlkalar tindirgich vazifasini ham oʻtaydi va ehtiyojga koʻra, navbatmanavbat ishlatiladi.

Download 18,22 Kb.