16.08.2023, 03:23
Sarfni oʻlchov
usullari - Vikipediya
https://uz.wikipedia.org/wiki/Sarfni_oʻlchov_usullari
1/1
Sarfni oʻlchov usullari
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Sarf bu — vaqt birligi ichida oqim yoʻnalishi boʻyicha oʻtgan moddaning vazn yoki xajm miqdori.
Sarfni oʻlchash tushunchasida ikki xil sarf farqini ajratib olish kerak: Xajmli sarf va vaznli sarf.
Xajmli sarf oʻlchash usulida odatda suyuqliklar va gazlarning vaqti birligi ichida oʻtgan xajmi
oʻlchanadi. Vaznli sarf oʻlchashda esa moddaning vaqt birligi ichida oʻtgan vazn miqdori
oʻlchanadi. Oʻlchash usulini oʻzi xam ikki xil turga ega: birinchisida vaqt birligi ichida oʻtgan
moddaning vazn midori yoki xajmi, yaʼni bu xolda sarf bevosita xajm yoki ogʻirlik birliklari bilan
ifodalanadi; ikkinchi usulda joriy oqim tezligiga koʻra vaqt birligi ichida qancha miqdorda modda
oʻtishi, yaʼni oniy (mgnovenniy) sarf oʻlchanadi.
Sarfni
1. Doimiy perepadli (rotametr);
2. Oʻzgaruvchan perepadli (Diafragma);
3. tezlik xisoblagichlari;
4. Induksion sarf oʻlchagichlar;
5. Xajm oʻlchagichlar yordamida aniqlash mumkin.
Sarfi oʻlchanayotgan moddaning agregat xolatiga koʻra, ushbu modda uchun faqat oʻziga xos
boʻlgan xususiyatlari yuzasidan korreksiya xisobi yuritib boriladi.
Chunki texnologik jarayon
taqozo etadigan bosim va xaroratga bogʻliq xolda oʻlchangan sarf bilan standart qabul qilingan
sharoitda oʻlchanadigan sarf qiymat koʻrsatikich bir biridan katta farq qiladi. Yaʼni
texnologik
jarayonlarda odatda yuqori xarorat va bosim ositdagi reaksiyalar natijasidan keyingi xolat sarfi
oʻlchanishi mumkin, ammo xar bir modda uchun uning solishtirma zichligi, molekulyar massasi
kabi xossalari faqat oʻziga xos va takrorlanmas boʻladi. Shuningdek xar modda uchun meʼyoriy
xarorat va bosim xam aloxida xisoblanishi mumkin. Odatda gazlar xarorat oshgan sari xajmi ortib
boradi. Bu xolatda xajmiy sarf oʻlchash jarayonida chalkashliklar kelib
chiqishini oldini olish
uchun shu gazning kimyoviy va fizik noyob xossalaridan kelib chiqib,
uning sarf xisobini
meʼyorlanadi. Yaʼni texnologik jarayondagi bosim va xaroratga koʻra oʻlchangan sarf, meʼyoriy
sharoitdagi sarf xisobiga oʻgiriladi. Odatda gazlar uchun meʼyoriy sharoit deb bir atmosfera bosimi
va 20 S xarorat qabul qilinadi.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sarfni_oʻlchov_usullari&oldid=1214387" dan olindi
