|
Tajriba ishI №3. Mavzu: Mexanizmli, pnevmatik, elektron va motorli vaqt relelarini tadqiqotlash
|
| Sana | 14.03.2024 | | Hajmi | 1.6 Mb. | | #171323 |
Bog'liq tajriba ishi 3 Mexanizmli, pnevmatik, elektron va motorli vaqt relelarini tadqiqotlash ayto trening rus kitob, Шахс йўналганлигини аниқлаш методикасининг саволномаси, Тема № 2, Boqijonova Gulhayo, Yo\'riqnoma, Ingliz tili krasword(1), Арқонда сакраш2, M va G avtomobillar Andijon mashina-WPS Office, 10. Funksiya differensiali tushunchasi, Is-lm modeli Reja is lm modelining moxiyati va ad-as modeli bil TAJRIBA IShI №3. Mavzu: Mexanizmli, pnevmatik, elektron va motorli vaqt relelarini tadqiqotlash.
Ishdan maqsad: Mexanizmli, pnevmatik, elektron va motorli vaqt relelarini boshqarish usullari, parametrlari, qurilmasi bilan tanishish.
Ta’limiy: Talabalarga mavzuga oid bilim va ko’nikmalarni shakllantirish.
Tarbiyaviy:Fan orqali bajariladigan ishlar, ularning ahamiyatini tushuntirish orqali talabalarni bu fanga qiziqish ruhida tarbiyalash;.
Rivojlantiruvchi:Talabalarning mavzu bo’yicha olgan bilimlarini mutaxassislik sohasidagi ishlarida qo’llash orqali rivojlantirish.
Nazariy ma’lumotlar.
Relelar xaqida umumiy tushunchalar
• Rele deb ma’lum bir kirish signali uzgarganda chikish signali sakrashsimon
uzgaruvchi moslamaga aytiladi. Rele avtomatlashtirish tizimlarida eng kup
kullaniladigan boshkaruv elementlaridan biri xisoblanadi. Ta’sir kiladigan fizik
kattaliklariga karab ular elektrik, mexanik, magnit, issiklik, optik, radioaktiv,
akustik va kimeviy relelarga bo’linadi.
Ish printsipi bo‘yicha elektrik relelar uz navbatida quyidagi turlarga
bo’linadi
Elektromagnit relelarida chulgamdan utayotgan tok ta’sirida magnit
maydon xosil bo’lib yakorning va kontaktlarning xolati uzgartiriladi.
• Magnitoelektrik relelarda chulgam ramka kurinishida bajarilib
uzgarmas magnit maydonida joylashtirilgan. Chulgamdan tok
utayotganda ramka prujinani kuchini yengib xarakatga keladi va
kontaktlarning xolatini uzgartiradi.
• Elektrodinamik rele ish printsipi bo‘yicha magnitoelektrik relega
uxshash lekin undagi magnit maydoni maxsus uygotish chulgami bilan
xosil etiladi.
Induktsion relening ish printsipi relening chulgami xosil kiladigan
uzgaruvchan magnit okimi va xarakatlanuvchan diskda xosil bo’ladigan tok
uzaro ta’siriga asoslangan.
Ferromagnit relelar magnit kattaliklari (magnit okimi, magnitmaydoni
kuchlanganligi) yoki ferrodinamik matirallarining magnit tavsifnomalari
uzgarilishi ta’sirida ishlaydi.
Elektron va ion relelari bevosita kuchlanish yoki tok kuchi natijasida
xosil bo’ladigan sakrashsimon uzgarishlar ta’sirida ishlaydi.
• Elektroissiklik relelari xarorat uzgarishi ta’sirida ishlaydi. Ularning ish
printsipi yukorida kurib chikilgan bimetallik va bilatomitrik datchiklarning ish
printsipiga uxshash bo’ladi.
• Rezonans relelari ish printsipi elektrik tebranish tizimlarda xosil bo’ladigan
rezonasga asoslangan
Relelarning yana bir muxim parametrlaridan biri ularning ishga tushish va
kuyib yuborish vaktlari xisoblanadi. Chulgamga kuchlanish berilganda u shu
vaktning uzida ishga tushmasdan, balki bir oz vaktdan keyin ishga tushadi,
ushbu vakt ishga tushish vakti deb ataladi. Kuchlanish chulg’amidan
ajratilganda xam kuyib yuborish ma’lum bir vakt ichida amalga oshadi, bu vakt
esa qo’yib yuborish vaqti deyiladi.
Rele kontaktlarining eksplutatsion ko‘rsatkichlari. Relelarning puxtaligi
va kontaktlarining kommutatsion xususiyatlari asosan kontaktlarga boglik. Relelarning
kontaktlari kuyidagi ekspluatatsion ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi.
Ruxsat etilgan chegaraviy tok. Bu ko‘rsatkich kontaktlar qizib o’zining fizikomexanikaviy xususiyatlarini yo’qotmaydigan harorat bilan aniqlanadi. Ruxsat etilgan chegaraviy tokni oshirish uchun kontaktlarning qarshiligini kamaytirib, ularning sovitish yuzasini oshirish kerak.
Ruxsat etilgan chegaraviy kuchlanish. Kontaktlar urtasidagi izolyatsiyani va
kontaktlararo masofada teshib utish kuchlanishi bilan aniklanadi.
Ruxsat etilgan chegaraviy quvvat. Bu ko‘rsatkich kontaktlar ajralish
jarayonida turgun - yoyni (dugani) hosil qilmaydigan zanjirning quvvati bilan
aniqlanadi.
Elektromagnitli relelar
Ularning ish printsipial g’altakdagi magnit maydoni bilan ferromagnit yakordan oqib o’tadigan tok kattaligining bir-biriga nisbatan ta’siriga asoslangan. Elektromagnitli relelarda qabul qiluvchi organ chulg’amlar bo’lib, uning kontaktlari ulovchi qismi hisoblanadi.
Elektromagnitli relelar uzining soddalagi va yuqori konstruktiv xususiyatlariga ko’ra keng tarqalgan.
|
| |
