YO‘LGA AJRATILGAN MINTAQANI TAYYORLASH
Trassani tiklash va mustahkamlash
Joylarda yo‘l o‘qining holati (trassa) qidirish ishlarini olib borish
jarayonida o‘rnatiladi va mustahkamlanadi. Ammo qidirish ishlarini olib borish
vaqtidan yo‘lni qurishgacha ma'lum vaqt o‘tadi. Yo‘lni qurish uchun
foydalanishga ajratilgan yer maydonining sharoiti o‘zgarishi, ayrim hollarda
trassaning holatini ko‘rsatuvchi belgilar buzilishi mumkin. Shuning uchun
qurilish ishlari boshlanguncha joylardagi yo‘l holatini qaytadan aniqlash va
trassaning mustahkamligini tiklash kerak.
Trassa - yo‘lning geometrik o‘qining joylardagi holatini belgilovchi
chiziq. Trassa ko‘tarmali joylarda yer yuzidan baland, o‘ymali joylarda – undan
past bo‘lishi mumkin. Trassani belgilash bo‘lajak yo‘l poyi yaqinida
joylashtirilgan reperlar yordamida amalga oshiriladi (reperlar – doimiy, belgisi
ma'lum bo‘lgan nuqta o‘rniga mustahkamlangan bo‘ladi).
Avtomobil yo‘lini qurish topshirilgan quruvchi pudratchi tashkilotning
o‘zi tarkibida yo‘lning hamma qurilish uzunligi bo‘yicha geodeziya belgilash
ishlarini olib boradi.
Ish boshlanishidan 10 kun avval byurtmachi tashkilotning hamma kerakli
loyiha hujjatlari va tayanch to‘rini bildiruvchi geodeziya ma'lumotlarini, ya'ni
joylarda qidirish ishlari olib borilganda aniqlangan, hamma reperlar va
koordinatalari ma'lum bo‘lgan nuqtalarni (tayanch punktlar) pudratchining
tashkilotga topshiradi. Byurtmachi tashkilot o‘zining geodeziya xizmati kuchlari
yordamida joylardagi tayanch to‘rlarni tiklaydi va uni quruvchi tashkilotning
geodeziya xizmatiga topshiradi.
Trassani tiklash joylarda inshootning asosiy o‘qlarini belgilash,
shuningdek, yo‘l poyi va yo‘l inshootlarining hamma o‘qlari hamda nuqtalarini
tiklash va mustahkamlash bilan birgalikda tayanch to‘rlarini rivojlantirishdan
iboratdir.
Hamma nuqtalarni saqlash uchun qurilish ishlari boshlanguncha ular
joylarga mahkamlanadi. To‘g‘ri yo‘l bo‘laklarida mustahkamlash bir xil loyiha
bo‘laklari chegarasida bajariladi.
Burilish burchagini uchida (BU) amaldagi burchak uchidan 0,5 m
masofada, uning bissektrisasini davomida, ustunlarni ko‘mib o‘rnatib
mustahkamlanadi. Bu ustunlarga egrining burchagi, radiusi, tangensi va
bissektrisasi yoziladi.
Tog‘ jinslarida, trassadagi va ko‘chirilgan chiziqlardagi nuqtaning o‘rni,
tog‘ jinsiga ikkita bir birini kesuvchi belgili ariqcha bilan belgilanadi. Nuqtalar
toshlar bilan belgilanadi, yozuvlar yuvilmaydigan bo’yoq bilan tog‘ jinsiga yoki
yirik toshga o‘yib yoziladi.
Nuqtaning balandligi relyefga bog‘liq bo‘lgan har 1000-2000 m oraliqda
o‘rnatiladigan reperlar bilan belgilanadi. Bundan tashqari, avtomobil yoki temir
yo‘li qirqishadigan yo‘l bo‘laklarida, sun'iy inshootlar oldida, daryolarning
qirqishishida (ikkala qirg‘oqda), katta ko‘tarmalarda (balandligi 5 m dan katta)
va chuqur o‘ymalarda (chuqurligi 5 m dan ko‘p) reperlar albatta o‘rnatiladi.
Reperlar yo‘ldan chetga o‘rnatiladi va uncha chuqur bo‘lmagan ariqcha qazilib
konus holida tuproq bilan ko‘miladi. Binolar asosi, ko‘priklar qozig‘i, yirik
toshlar va tog‘ jinslaridan reper sifatida foydalanish mumkin.
Trassani mustahkamlashdan tashqari, qurilish olib borish uchun
tasdiqlangan loyihaga asosan qo‘shimcha bo‘lish ishlari olib boriladi, amaldagi
reperlarning balandligi tekshiriladi, shuningdek, qo‘shimcha reperlar o‘rnatiladi.
Trassani tiklashda joylarda rezerv va karyerlar, har xil ishlab chiqarish,
yo‘l va transport xizmatini joylashtirish uchun ajratilgan qo‘shimcha yer
bo‘laklari mustahkamlanadi. Bu ishlarni bajarish vaqtida yer bo‘lagining
chegarasi borozdalar, ustunlar, ingichka prosekalar, ayrim daraxtlardagi belgilar
bilan belgilanadi.
Vaqtinchalik va doimiy foydalanish uchun yerni ajratishda tabiatni
qo‘riqlashni hisobga olib, keraksiz yerni ishlatib, qishloq xo‘jalik yerlari va
tabiiy resurslarini ratsional hisobga olinadi.
Mustahkamlangan yo‘l polosasi ajratilgan yer rejasi sifatida
mustahkamlash jurnaliga yozilib, rasmiylashtiriladi va kerakli tashkilotlarda
tasdiqlanadi. Agar belgilangan doimiy polosa atrofida bino va inshootlar bo‘lsa,
unda ularning o‘rni, tuzilmasi va xolatini tavsiflovchi qo‘shimcha chizmalar
chiziladi.
Buzilishi kerak bo‘ladigan bog‘lar, qishloq xo‘jalik ekinlari va
boshqalarga yerdan foydalanuvchi bilan birgalikda dalolatnoma tuziladi.
Ishni olib borishda uchun kerak bo‘ladigan va doimiy ajratilgan
mintaqadan katta bo‘lgan vaqtincha ajratilgan xudud: yo‘l uchun ajratilgan
yerning tasnifi va baxosiga, qo‘llanadigan mashina turiga, ishni usuli va
quriladigan yo‘l poyining har ikki tomoniga gruntlarni va materiallarni olib
kelish uchun yo‘lkchalarga,
yo‘lda harakatlanishning to’xtatilishiga
(sementobeton va asfaltobetonning qotishi va bosh.), shuningdek, qurilayotgan
sun'iy inshootlar joyiga bog‘liq ravishda belgilanadi.
|
