|
Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí TÁlim ministrligi berdaq atindaǵi qaraqalpaq mámleketlik universiteti
|
| bet | 1/7 | | Sana | 27.05.2023 | | Hajmi | 279 Kb. | | #65598 |
Bog'liq feruza kurs jumisi 222 Заземления, portal.guldu.uz-GEN MUHANDISLIGI VA BIOTEXNOLOGIYA, 22.Biologiya yonalishi 2 qism, nutq madaniyati semenar 6-mavzu, Zamonaviy kompyuter texnologiyalarining imkoniyatlari haqida ma, Masofaviy ta’lim texnologiyasi tushunchasini ta’rifla, python, iSpring dasturida nazorat testlari va anketa soʻrovlari yaratish, Expert tizimlari va ularning dasturiy ta’minoti Ekspert tizimlar, Microsoft Access dasturi obektlari. Ms accessning vazifalari va , Topshiriq (34), Qurilish mexanikasi, Q.mexanika.212-qmbkich, alapa
ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA ARNAWLÍ TÁLIM MINISTRLIGI BERDAQ ATINDAǴI QARAQALPAQ MÁMLEKETLIK UNIVERSITETI
XIMIYALÍQ TEXNOLOGIYA FAKULTETI
ORGANIKALÍQ HÁM ORGANIKALÍQ EMES XIMIYA KAFEDRASÍ
«ORGANIKALÍQ EMES XIMIYA» PÁNINEN
NÓKIS -2023-jıl
Mazmunı:
Kirisiw……………………………………………………………….. 3
Ⅰ.Bap
Ⅰ.1 Ádebiyatlarğa sholiw……............................................................
II.Bap Tiykarǵı bólim.
II.1 Ugleroddiń uliwma qasiyetleri……………………………………
II.2 Ugleroddiń tábiyatta ushirawi ham allatropiyasi
III. Nátiyelerdi talqilaw.
IV. Juwmaqlaw.
V. . Paydalanilğan ádebiyatlar.
Kirisiw.
Bul kurs jumιsι ximiyanιń dáwιrlik sistemasιnda Ⅶ Uglerod (latınsha :lat. Carbo — kómir, latinsha:Carboneum), C — Ximiyalıq elementler dáwirli sistemasıning IV gruppasina tiyisli ximiyalıq element. Tártip nomeri 6, atom massası 12, 011. 2 turaqlı izotopi: 2 (98, 892%) hám 3 S (1, 108%) bar. Radioaktiv izotoplaridan| 4 S (T|/2=5600-jıl ) dıń áhmiyeti zárúrli. Atmosferanıń joqarı qatlamında kosmik nurlar ney. tronlarining azot izotopi I4 N ga tásiri nátiyjesinde 4 S ónim boladı. 4 S izotop indikatorlar retinde keń qollanıladı. Uglerod áyyemginen málim. Kómir kánlerinen metallar eritiwde, almaz qımbat bahalı tas retinde qollanǵan. Keyinshellik grafit tigel hám qatlam tayarlawda isletilingen. Uglerod Lavuazye 1772-jılda almazdıń kristall haldaǵı Uglerod ekenligin tastıyıqladı. 1778-jılda shved ximigi Uglerod Sheyele grafitni selitra menen qızdırılǵanda qam kómirdi selitra menen qızdırılǵan daǵı sıyaqlı karbonat angidrid payda boliwin anıqladi. Ingliz alımı Uglerod Tennant 1797-jılda kaltsiy karbonatqa fosfor puwi tásir ettirip sap Uglerod aldı.
Uglerod Jer qabıǵınıń massa tárepinen 2, 310 2% ini quraydı. Ol Jer qabıǵınıń joqarı bólegi (biosfera ) de boladı. Tiri elementlarda 18%, aǵashda 50%, tasko'mirde 80%, neftda 85%, antratsitda 96% Uglerod bar. Uglerodqa tán minerallar sanı 112. Uglerod kosmosda da keń tarqalǵan. Quyashda Uglerod vodorod, geliy hám kisloroddan keyin 4 orindi iyeleydi.
Ugleroddıń 4 kristall modifikatsiyası : grafit, almaz, karbin hám lonsdeylit málim. Karbin jasalma usılda alınǵan qara reńli mayda kristall untaq. Tıǵızlıǵı 1, 9—2 g/sm³. Óz-ara parallel uzın C atomları shınjırınan dúzilgen. Lonsdeylit meteoritlarda tabılǵan hám jasalma usılda alınǵan. Ugleroddıń atom radiusı 0, 077 nm A, C4+ iondıń radiusı 0, 02 nm; C4~ dıń radiusı 0, 26 nm. Ugleroddıń amorf forması — aktivlengen kumir kúshli adsorbent esaplanadı. Ol tekǵana gazlardı, bálki erigen elementlardı da utadı. Ugleroddıń barlıq allotropik forma ózgerisleri ximiyalıq tárepinen shıdamlı hám inert elementlar bolıp tabıladı. Uglerod metallar menen karbidlar payda etedi. Uglerod óz birikpelerinde +4, —4 +2 hám — 4 valentli. Uglerod atomları óz-ara birikib " ashıq", " tarmaqlangan", " jabıq" shınjırlar, óz-ara (sonıń menen birge, basqa elementlerdiń atomları bn) " jalǵız", " qos" hám " úsh márteli" baylanislar payda ete aladı. Uglerod kóplegen eritpeler (polat, shoyın ) dıń zárúrli komponenti esaplanadı. Quramında Uglerod kóp bolǵan materiallar elektrodlar, tigellar tayarlawda, qara dári i. ch. de, kóndan metallar eritiwde (mas, koks), protivogazlarda jutuvchilar retinde, ximiya sanaatında hám basqa tarawlarda qollanıladı. (Ugleroddıń alınıwı hám qollanıwı haqqında taǵı q. Grafit, Karbonatlar, Karbidlar, Koks, Iyis gazı, Uglerod (Iv) oksid, Almaz, Qurım ).
Uglerod Jerdegi turmıstıń tiykarın quraytuǵın zárúrli biogen element. Adam organizminde massa tárepinen 20, 2% Uglerod bar. Uglerod sonıń menen birge, beloklar (52% átirapında ), DNK hám r-nK molekulaları (37% átirapında ), fermentler, gormonlar, vitaminlar quramına kiredi.
|
| |
