Mavzu-1: Chiziqli jarayonlarni tashkil etish (Algoritm va
dastur).
Har qanday murakkab algoritmni ham uch asosiy struktura yordamida
tasvirlash mumkin. Bular
ketma-ketlik, ayri va takrorlash strukturalaridir.
Ushbu
strukturalar
asosida chiziqli, tarmoqlanuvchi va
takrorlanuvchi hisoblash
jarayonlarining algoritmlarini tuzish mumkin. Umuman olganda, algoritmlarni
shartli ravishda quyidagi turlarga ajratish mumkin:
- chiziqli
algoritmlar;
- tarmoqlanuvchi algoritmlar;
- takrorlanuvchi algoritmlar;
- ichma-ich joylashgan takrorlanuvchi algoritmlar;
- rekurrent algoritmlar;
- takrorlanishlar soni oldindan no’malum algoritmlar;
- ketma-ket yaqinlashuvchi algoritmlar.
13
Faqat ketma-ket bajariladigan amallardan tashkil topgan algoritmlarga -
chiziqli algoritmlar deyiladi. Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik
strukturasi ishlatiladi. Strukturada bajariladigan amal mos keluvchi shakl bilan
ko‘rsatiladi. Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy tuzilishi 1.4-rasmda
keltirilgan.
1-misol. Uchburchak tomonlarining uzunligi bilan berilgan. Uchburchakka
ichki r va tashqi R chizilgan aylanalar radiuslarini hisoblang.
Ichki chizilgan aylana radiusi r = (a+b+c)/2S, tashqi chizilgan aylana
radiusi R= 4S
abc
formulalar orqali hisoblanadi. Bu yerda
S - uchburchakning yuzi, a,
b, c – uchburchak tomonlarining uzunliklari. Masala
echimining blok-sxemasi
Chiziqli algoritmlar. Bu turdagi algoritmlarda hech qanday shart tekshirilmaydi.
Shu sababli barcha ko‘rsatmalar ketmaket bajarib boriladi. «G‘ishtlar
sonini
hisob!ash», «Doira yuzini
hisoblash» algoritmlari chiziqli algoritmlarga misol bo'ladi. Le- kin
hayotimizdagi juda ko‘p jarayonlar shartlar asosida bosh- qariladi.
