1-amaliy ish tarmoq simulyatorlari bilan ishlash. Tarmoq simulyatorlari haqida umumiy tushunchalar, ularning imkoniyatlari. Cisco packet tracer dasturini sozlash. Ishdan maqsad

Download 461,26 Kb.
bet	2/2
Sana	09.07.2024
Hajmi	461,26 Kb.
	#267064

1 2

Bog'liq
1amaliy

Laboratoriya ishi boʻyicha savollar

2-Amaliy ish
Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmogʻini loyihalash
Ishdan maqsad: Cisco Packet Tracer dasturida LAN tarmogʻini loyihalash, sozlash va ma’lumot almashinish jarayonini tadqiq qilish.

Laboratoriya ishi boʻyicha savollar:
1. Tarmoq kammutatori vazifasi nimadan iborat?
2. Tarmoq ish holatida ekanligini qanday tekshirish mumkun?
3. Tarmoqni bogʻlovchi qurilmalar farqini sanab bering.
4. Hub va swich qurilmalaring ishlash tomoilini tushuntirib bering.
5. IP manzil deganda nimani tushunasiz?

1."Kammutator" (kommutator) tarmoqqa bog'langan qurilmalarning muloqotini nazorat qiluvchi va boshqaruvchi tarmoq qurilmasidir. U tarmoqda mavjud bo'lgan qurilmalar orasida ma'lumotlarni to'g'ri yo'nalishda yuborish uchun ishlaydi. Kammutatori asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Frame (Freym) Yuborish: Kammutator o'ziga kelgan ma'lumotni (freymni) nishon qurilmaga yuborish uchun mo'ljallangan portni tanlaydi.
Ma'lumotlarni Segmentlarga Bo'lish: Ko'p hollarda, kammutator ma'lumotlarni segmentlarga bo'lib, ularni ayrı-ayrı portlardan yuboradi....
Kammutatorlar o'zining ichki xotiralarida MAC manzil jadvallarini yodda saqlaydi va bu jadval yordamida keluvchi freymlarni to'g'ri portga yo'naltiradi. Kammutatorlar tarmoqdagi ishoralar va to'qunishlarni minimal qilish uchun mo'ljalangan, shuning uchun ular tez-tez korporativ tarmoqlarda foydalaniladi.
2. Tarmoq ish holatida ekanligini tekshirish uchun turli metodlar mavjud. Quyidagi to'plam tarmoqning ishlash holatini tekshirishda foydalangan oddiy va keng tarqalgan usullardir:
Fiziki Tekshiruv: Tarmoq qurilmalarining va kablolarining fiziki holatini tekshiring. Masalan:
Kablolar to'g'ri ulanganmi?
Kammutator, marshrutlayuvchi yoki modem kabi tarmoq qurilmalarining ishlovchi lampochkalari (LED-lari) yoqilganmi?
Pinging: ping buyrug'i yordamida ma'lum IP manzilga yoki hostga ishoro yuborish mumkin. Bu, sizning kompyuteringiz va boshqa tarmoq qurilmalari orasidagi aloqa borligini tekshirishda foydalidir.
ping 8.8.8.8
Agar yuqoridagi buyruq javob qaytarsa, bu internetga ulanish borligini ko'rsatadi (8.8.8.8 - Google Public DNS serveri).
Traceroute: traceroute (Windows'da tracert) buyrug'i yordamida paketlar tarmoqda qanday yo'l o'tkazadiganini bilish mumkin:
tracert 8.8.8.8
IP Konfiguratsiyasini Tekshirish: Kompyuterda IP manzil, subnet mask va gateway manzillari to'g'ri konfiguratsiya qilinganligini tekshirish uchun quyidagi buyruqni ishlatishingiz mumkin:
Windows uchun: ipconfig
Linux/Unix/Mac uchun: ifconfig yoki ip a
Tarmoq Xizmatlarini Tekshirish: Masalan, Windows operatsion tizimida netstat yordamida aktiv portlarni va ulanishlarni ko'rish mumkin.
Tarmoq Utilitalaridan Foydalanish: nslookup yoki dig kabi utilitalar yordamida DNS so'rovlarini va javoblarini tekshirish mumkin.
Diagnostics: Ko'p tarmoq qurilmalari o'z ichida tarmoq diagnostikasi uchun asboblar va xususiyatlar bilan ta'minlangan. Masalan, marshrutlayuvchilar va kammutatorlar uchun web interfeysi orqali diagnostika va loglarni ko'rish mumkin.
Tarmoq Monitiring Asboblaridan Foydalanish: Tarmoqdagi muammo yoki yuqotilgan paketlarni aniqlash uchun tarmoq monitorinq dasturlaridan (masalan, Wireshark, Nagios, Zabbix va boshqalar) foydalana olishingiz mumkin.
Agar tarmoqda muammo bor bo'lsa, muammoli komponentni aniqlash va uni hal qilish uchun yuqoridagi usullardan bir yoki bir nechta tanasi foydalana olish mumkin.
3. Tarmoqni bog'lovchi va tarmoq muloqotini tashkil etuvchi qurilmalar ko'plab turli xususiyat va funktsiyalarga ega. Quyida tarmoq qurilmalarining asosiy turlarini va ularning asosiy farqlarini sanab o'taman:
Hub (Shlangko'pka):
Fiziki qatlamda (1-qatlam) ishlaydi.
Keluvchi ma'lumotni barcha portlariga nusxa qilib yuboradi.
Kolliziya domeni keng, shuning uchun ko'p hollarda samarali emas.
Switch (Kammutator):
Ulanish qatlamida (2-qatlam) ishlaydi.
MAC manzillari asosida ma'lumotni yuboradi va MAC manzillarini xotirada saqlaydi.
Har bir port o'zining kolliziya domeniga ega.
Router (Marshrutlayuvchi):
Tarmoq qatlamida (3-qatlam) ishlaydi.
IP manzillari asosida ma'lumotni yo'naltiradi.
Farqli tarmoq segmentlarini bir-biriga bog'lashingiz mumkin.
Gateway (Darvoza):
Har xil tarmoq protokollari orasidagi muloqotni ta'minlash uchun ishlatiladi.
Masalan, lokal tarmoq va telefon tarmoqi orasidagi muloqotda gatewaydan foydalana olish mumkin.
Bridge (Ko'prik):
Ulanish qatlamida (2-qatlam) ishlaydi.
Tarmoq segmentlarini bir-biriga bog'ladi va kolliziya domenlarini ajratadi.
Repeater (Takrorlayuvchi):
Fiziki qatlamda (1-qatlam) ishlaydi.
Elektr signalni takrorlaydi va uni ko'paytiradi, bu esa uzoq masofalarga signalni yuborishda yordam beradi.
Access Point (AP):
Sadoqoli (wireless) tarmoq uchun mo'ljallangan.
Sadoqoli tarmoq qurilmalarini simli (wired) tarmoqlarga ulaydi.
Firewall (Yanglik Devori):
Tarmoqdagi muloqotni nazorat qiladi va amaldagi xavfsizlik siyosatiga ko'ra ruxsat berish yoki taqiqlash qarorlarini qabul qiladi.
Har bir qurilma o'ziga xos funktsiyalar va vazifalar bilan ajralib turadi. Muayyan vazifalarni bajarish uchun kerak bo'lgan qurilmalarni tanlash uchun tarmoqning talablarini va keraklarini yaxshi tushunish zarur.
4. Hub va Switch (Kammutator) ikkala turli tarmoq qurilmalaridir, lekin ularning ishlash prinsipi va muloqotini tashkil etish tarzida katta farqlar bor.
Hub (Shlangko'pka):
Hub, asosan fiziki qatlamda (OSI modelining 1-qatlamida) ishlaydigan basit tarmoq qurilmasidir.
Qanday ishlaydi: Hubga keluvchi ma'lumotni barcha boshqa portlarga nusxa qilib yuboradi. Bu o'z navbatida, hub tarmoqda har bir qurilmaga ma'lumotni yuborishiga olib keladi, qurilmalar o'zlariga kelgan ma'lumotni tanib olishadi yoki rad qiladi.
Muammolar: Bu nusxalash tizimi tarmoqdagi kolliziya (ikkita qurilma bir vaqtning o'zida ma'lumot yuborishga harakat qilganda yuz beradigan to'qunish) ehtimoliga olib keladi. Shuning uchun hub ishlatiladigan tarmoqlar tez-tez ko'p hollarda samarali emas.
Ishlatilish: Hozirgi kunda, hublar ko'p hollarda eski va kam samarali sifatida ko'riladi va ularni zahiralarni o'rniga kammutatorlarga almashtirish bilan tarmoq effektivligini oshirish mumkin.
Switch (Kammutator):
Switch, OSI modelining 2-qatlamida (ulash qatlamida) ishlaydigan tarmoq qurilmasidir.
Qanday ishlaydi: Kammutator har bir ulanuvchi qurilmaga tegishli MAC manzilini xotirada saqlaydi. Ma'lumot keldiganda, kammutator nishon MAC manzilini ko'rib, ma'lumotni faqat kerakli portga yuboradi, boshqa portlarga esa yubormaydi. Bu tarmoq traffigini samarali boshqarishga yordam beradi.
Kolliziya: Har bir port kammutatorida o'zining kolliziya domeniga ega, bu esa kolliziya ehtimolini kamaytiradi.
VLAN: Kammutatorlar ko'p hollarda VLAN (Virtual Local Area Network) funktsiyalarini qo'llab-quvvatlaydi, bu esa tarmoqni segmentlarga ajratish va tarmoq xavfsizligini oshirishda yordam beradi.
Intelligent Routing: Kammutatorlar "intelligent" qurilmalar hisoblanadi, chunki ular qaysi portga qaysi ma'lumotni yuborish kerakligini bilishadi, bu esa traffikni samarali tarzda yo'naltirishga imkon beradi.
Xulosa qilib, hub basit tarmoq qurilmasidir va keluvchi ma'lumotni barcha portlarga yuboradi, switch esa ma'lumotni nishon portga yo'naltiradi. Bu farq, switchning tarmoqda ko'proq effektivlik va samarali muloqotni ta'minlashga imkon beradi.
5. "IP manzil" (IP address) - bu kompyuter tarmoqlarida qurilmalar (masalan, kompyuterlar, printerlar, marshrutlayuvchilar va boshqalar) orasidagi muloqotni ta'minlash uchun ishlatiladigan unikal raqamli identifikator hisoblanadi. IP manzili tarmoqdagi qurilmaning "manzili" sifatida xizmat qiladi, shundaqlik, tarmoqdagi boshqa qurilmalar bu manzil orqali unga murojaat qila olishadi.
IP manzillarining ikkita asosiy versiyasi mavjud:
IPv4 (Internet Protocol version 4): IPv4 32-bitlik raqamli koddan iborat va quyidagi ko'rinishda ifodalangan: XXX.XXX.XXX.XXX. Har bir XXX 0 dan 255 gacha bo'lgan son bo'lishi mumkin. Masalan, 192.168.1.1.
IPv6 (Internet Protocol version 6): IPv6 128-bitlik raqamli koddan iborat. Uning kengaytirilgan raqam va harf kombinatsiyalari orqali ifodalangan ko'rinishi bor, masalan: 1200:0000:AB00:1234:0000:2552:7777:1313.
IP manzillarining boshqa muhim xususiyatlari:
Static IP: Bu IP manzil, qurilma uchun qo'llanilgan va o'zgarmaydigan IP manzildir. Serverlar, printerlar yoki tarmoq elementlari kabi boshqa muhim qurilmalar uchun static IP manzillarini tanlash tavsiya etiladi.
Dynamic IP: Bu IP manzil, DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol) serveri yordamida avtomatik tarzda tayinlanadi. Dynamic IP manzillar, qurilmalar ulanish va ulanmasligiga qarab o'zgarishi mumkin.
IP manzillari, tarmoqdagi qurilmalarni identifitsirovchi kalit sifatida xizmat qiladi va internetda yoki lokal tarmoqda o'ziga xos manzil sifatida ishlatiladi.

Download 461,26 Kb.

1 2

Download 461,26 Kb.