|
O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mustaqil ish
|
| bet | 1/4 | | Sana | 07.07.2024 | | Hajmi | 4,82 Mb. | | #266888 |
Bog'liq axborot malumot xizmati maruza 2
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Mustaqil ish
Mavzu: “Yirik kutubxona saytlari taxlili(mahalliy va xorijiy)”
Bajardi:
|
013-guruh talabasi
|
Ziyovuddinova Munira
|
Tekshirdi:
|
|
Raximova Shaxnoza Anvarovna.
|
Toshkent – 2024
Reja
1.Kutubxona saytidagi talablar.
Har qanday veb-sayt, shu jumladan kutubxona veb-saytini yaratishning birinchi bosqichi uning potentsial tashrif buyuruvchilari axborot ehtiyojlarini batafsil tahlil qilishdir. Siz darhol qoida sifatida sayt kutubxonachilarning o'zlari uchun emas, balki o'quvchilar uchun yaratilganligini qabul qilishingiz kerak, shuning uchun virtual resursni to'ldirishning umumiy tuzilishi va strategiyasini ishlab chiqishda birinchi navbatda foydalanuvchi manfaatlarini hisobga olish kerak. Ko'p yillik veb-sayt yaratish amaliyoti virtual kutubxona idoralari javob berishi kerak bo'lgan bir qator umumiy talablarni shakllantirish imkonini berdi. Ularning barchasi veb-serverlar uchun umumiy mezonlarga asoslanadi. Hozirgi vaqtda veb-serverlar sifatining asosiy ko'rsatkichlari quyidagilardan iborat:
tarkibning chuqurligi;
navigatsiya qulayligi;
axborot resurslarining barqarorligi;
axborotni yangilash samaradorligi;
foydalanuvchilar uchun qulaylik;
barcha bo'limlarning dizayni birligi.
Tarkibning chuqurligi mavjud bo'lgan ma'lumotlarning miqdori, tafsilotlar darajasi va, albatta, uning qiymati bilan belgilanadi. Tabiiyki, bu ko'rsatkichlarning barchasi maksimalga intilishi kerak. Kutubxona saytlarining axborot mazmuniga virtual tashrif buyuruvchilar uchun katta qiziqish uyg'otadigan materiallarni joylashtirish orqali erishish mumkin, ular potentsial ravishda barcha Internet foydalanuvchilariga aylanadi. Bunday manbalarga, birinchi navbatda, elektron katalog va boshqa kutubxona ma'lumotlar bazalari, yangi xaridlar byulletenlari, fondlar tarkibi va bo'limlar va filiallarning ish tartibi to'g'risidagi ma'lumotlar, ro'yxatga olish tartibi, joriy va rejalashtirilgan tadbirlar taqvimi kirad. Agar sizda elektron katalogga kirish imkoningiz bo'lsa, uning pasportini taqdim etish juda foydali: adabiyotlar qaysi yildan aks ettirilganligi, qaysi turdagi nashrlar va qaysi tillarda taqdim etilganligi, joriy yozuvlar soni, oxirgi yangilanish sanasi, va boshqalar.
Toʻldirilgan maʼlumotnomalar toʻplamini, kutubxona tomonidan oʻtkazilgan konferensiyalardagi maʼruzalarning toʻliq matnli toʻplamlarini va nashr etilgan bibliografik koʻrsatkichlarni, shu jumladan kitob koʻrgazmalari kataloglarini joylashtirish orqali server mazmunini sezilarli darajada boyitish mumkin. O'rta va kichik kutubxonalar uchun saytning birinchi sahifasida "Hafta kitobi" kabi element ko'rsatilishi mumkin, bu kutubxonaga yaqinda kelgan eng diqqatga sazovor nashrlarning e'lonlarini taqdim etadi. O'quvchilar o'qigan adabiyotlari haqida o'z fikrlarini bildirish imkoniyatiga ega bo'lishlari kerak, buning uchun saytda maxsus forum tashkil qilish mantiqan.
Kutubxona va uning resurslari haqidagi haqiqiy ma'lumotlardan tashqari, boshqa serverlardan eng ko'p ma'lumotga boy manbalarga havolalar ro'yxatini taqdim etish juda qimmatlidir. Bunday ro'yxatlar ham universal, ham tematik xarakterga ega bo'lishi mumkin va bu holda ular dolzarb muammolar, muhim sanalar va voqealarga bag'ishlangan kitob ko'rgazmalarining o'ziga xos elektron analogi bo'lishi mumkin. Bunday havolalar to'plamining mavjudligi serverni Internetda tizimli va obro'li bilimlarni qidirayotgan foydalanuvchilar uchun jozibador qiladi. Misol uchun, bugungi kunda Internetda taniqli davriy nashrlarning ko'plab elektron analoglari mavjud. Ularga havolalarni kutubxona serveriga joylashtirish ko'proq mos keladi, ammo o'quvchilarga qulaylik yaratish uchun birinchi navbatda jurnallarni an'anaviy kutubxona tasnifiga muvofiq bilim sohalari bo'yicha tizimlashtirish maqsadga muvofiqdir. Ilgari muhokama qilingan ma'lumotnoma va bibliografik Internet manbalari va ma'lumot qidirish vositalariga havolalar ham o'quvchilar uchun juda foydali bo'ladi.
Agar mintaqaning boshqa serverlari uning tarixi va hozirgi holatini etarlicha yoritmasa, kutubxonaning vazifasi o'zining mahalliy tarix to'plamiga asoslangan holda bunday sharhni tayyorlashdir. Bunday holda, shahar ko'rinishi, tarixiy ma'lumotlar, hudud xaritalari va boshqalarni aks ettiruvchi illyustratsiyalarni joylashtirish juda mos keladi. Internet-resurslarning mintaqaviy ma'lumotnomalarini yaratish juda samarali, chunki butun Rossiya rubrikatorlari endi mintaqaviy saytlarning tarkibi va mazmunini to'liq aks ettira olmaydi. Bunday ma'lumotnomalarni shakllantirish nafaqat maqsadga muvofiq, balki zarurdir va bundan tashqari, kutubxona mutaxassislari o'z tajribalaridan to'liq foydalangan holda o'zlarini yangi sohada muvaffaqiyatli isbotlashlari mumkin bo'ladi. axborot faoliyatining yangi voqeliklari.
Serverlar sayyoramizning istalgan joyidan tashrif buyuruvchilar uchun ochiq bo'lganligi sababli, rus tilidagi sahifalarning aniq nusxasi bo'lishi shart emas, inglizcha versiyasiga ega bo'lish yaxshi shakl hisoblanadi. Ingliz tilidagi versiyada kutubxona haqida umumiy ma'lumot va, albatta, masofaviy foydalanuvchilarga taqdim etiladigan xizmatlar (IBA, elektron hujjat yetkazib berish) haqida eng batafsil ma'lumotlar bo'lishi mumkin. Bunday holda, elektron katalog ingliz tilidagi interfeys versiyasiga ega bo'lishi kerak.
Navigatsiyaning qulayligi serverning mantiqiy dizayniga bog'liq bo'lib, u odatda ierarxik tuzilishga ega. Tashrifchilarga bo'limdan bo'limga osongina o'tish, osongina orqaga qaytish yoki yordam olish imkoniyatini berish muhimdir. Bu holda server bo'limlarining eng umumiy ro'yxatini, uning noyob "asosiy qatorini" o'z ichiga olgan sarlavha sahifasini ishlab chiqish muhim ahamiyatga ega. Har bir kutubxonaning xususiyatlariga qarab, ushbu ro'yxat, albatta, o'zgaradi, ammo quyidagi bir nechta bo'limlarni majburiy ravishda tavsiya qilish mumkin:
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mustaqil ish
|
