9-amaliy mashg’ulot:
Elektron tijorat tizimlari. Elektron tijorat asoslari. E-tijorat
dasturiy ilovalari.
Reja:
1. Elektron tijorat asoslari.
2. Elektron tijorat tarkibiy qismlari.
3. Elektron tijorat texnologiyalari.
4. Elektron tijorat kategoriyalari.
5. Elektron tijorat muhim jarayonlari.
Internet – elektron tijoratning asosi
Elektron tijorat nima? Bu texnologiya O’zbekistonga ham kirib keldi. Elektron tijorat –
bu Internet orqali sotish va sotib olishdir. Uning imkoniyatlari turli tuman. Internet
yordamida o’zingizga zarur kitob, kiyim, yoki kompyuter
va xattoki oziq - ovqat
mahsulotlarini xarid qilishingiz mumkin. Xo’sh Internet qanday imkoniyatlarni yaratadi ?
Bu texnologiya bir necha yillar davomida ravnaq topdi. Undan Dell, Cisco, IBM, HP,
Oracle, Microsoft va Sun kompaniyalari juda keng ko’lamda foydalanishadi. Cisco
kompaniyasi mahsulotlarni sotish faoliyatining ¼ qismini Internet orqali amalga
oshiradi[18,20].
Internetdan foydalanish sotuvchilarga qo’yidagi imkoniyatlarni beradi.
Uzining maxsuloti va tovarini xalqaro va regional darajada reklama qilish. Bundan
tashqari reklama o’z ichiga umumiy
tariflar bilan birgalikda, tovarning rasmini,
sotuvchi taklif qilayotgan chigirmalar hamda qo’shimcha ma’lumotlarni olishi
mumkin
Qo’shimcha biznes sheriklar orttirish maqsadida o’zining
korxonasini reklama
qilishi mumkin.
Bozordagi narxlarni o’zgarishini tezkor kuzatib borishi mumkin;
Invistrlar topish maqsadida o’zining loyixalarini reklama qilishi mumkin;
Sotilayotgan tovarlar uchun internetdan buyurtma qabul qilish tizimini yaratishi
mumkin;
Elektron pochta orqali sotuv vakillari bilan tezkor aloqa o’rnatish
xamda biznes
bo’yicha sheriklarni maьlumotlariga to’g’ridan to’g’ri kira olish imkoniyati
yaratiladi.
Sotib oluvchiga esa:
Kerakli tovarni sotadigan korxonani tezkor topish;
Bozordagi narxlar bilan tanishish, hamda kerakli tovarni sotadigan va narxi
kanoatlantiradigan sotuvchini topish;
Elektron pochta yordamida sotuvchi – firmaga aniq surovlar yuborish hamda javob
olish;
Tovar buyurtma qilish;
Ekspiditor va transport xizmatini ko’rsatuvchilarni tanlash;
YUkni olib kelishini buyurtma qilish;
Tulovlarni amalga oshirish v.b.
Sotuvchilar
ham,
sotib oluvchilar ham, Internetdan o’zlariga kerakli
maьlumotlar manbai sifatida foydalanishlari mumkin.
Internetning tuzilishi xar doim takomillashtirilmoqda, imkoniyatlari esa kengaymoqda.
Xozirda “Internet Help” deb nomlangan umuman yangi qidiruv tizimi yuzaga kelgan. Bu
tizimning yangiligi shundaki, foydalanuvchi kerakli surovlarni oddiy tilda (yoki shevada)
beradi. Bu surovnomalarni qabul qilgan operator shu
surovnomaga taaluqli WEB-
manzillarni yuboradi.
Bugungi kunda Internet jadal tarzda nafaqat kompyuter texnikasi, balki boshqa
texnologik
jixatdan
murakkab
bo’lgan
tovarlarni
(telvizorlar,telefonlar) ishlab chiqaradigan korxonalarga ham kirib bormoqda.
Bunday
korxonalarning maqsadi – uy-jixoz bozori imkoniyatlaridan to’liq foydalanish.
SHu sababdan kompyuter va mobil telefon texnologiyalaridan keng foydalaniladi,
hamda virtual reallikga kirib borish vositalarini narxi tushiriladi,
bu esa maьlumotlarga
Internet orqali etishishni iqtisodiy imkoniyatini oshiradi. Natijada alternativ qurilmalarni
afzalliklarini yo’qqa chiqishiga olib keladi.
Misol tariqasida, Microsoft kompaniyasi muxandislari oldiga qo’yilgan
masalalarni
olishimiz mumkin: kompyuterni inson ovozi yordamida boshqarish, kompyuterlarda tasvir
sifatini oshirish v.b.
