1 amaliy mashg’ulot
1 amaliy mashg’ulot
Termodinamika birinchi qonuniga doir masalalar echish. Issiqlik sig'imi va jarayonning issiqligini ichki energiya yoki sistemaning entalpiyasiga bo'lgan nisbatlarini hisoblash. Termokimyoga doir masalalar yechishni o’rganish.
1-masala.
Uglerod oksidini (SO) 1 bar bosimdagi va 300 K temperaturadagi zichligini va solishtirma xajmini aniqlang.
Yechish:
Solishtirma xajmni Klapeyron tenglamasidan aniqlash mumkin:
Uglerod oksidining zichligi:
r = 1/U = 1/0,89=1,125 kg/m3.
2-masala.
Karbonat angidrid gazining t=80oS dagi xajmi V=4 m3. Gazning monometrik bosimi 0,4 bar. Barometrik bosimi V=780 mm sim ust.ga teng. Gazning massasini aniqlang.
Yechish: Absolyut bosimni aniqlaymiz:
R=Rm+V=0,4.105+780.133,3=143974 PQ
m kg gaz uchun ideal gaz xolat tenglamasidan: RV=mRT
2 amaliy mashg’ulot
Kimyoviy reaktsiyalarning issiqlik effektlarini hisoblash. Eritmalarning issiqlik effektlarini hisoblash. Reaktsiyaning issiqlik effektini temreraturaga bog'liqligini o’rganish.
1-masala.
Sig‘imi 0,12 m3 bo‘lgan idishda havo absolyut bosimi 10.105 n/m2 va temperaturasi 150oS gacha ko‘tarilsa, oxirgi bosimni, issiqlik miqdorini va entropiyaning o‘zgarishini aniqlang.
Yechish: Idishdagi havoning masasini aniqlaymiz:
Oxirgi bosim:
Keltirilgan issiqlik miqdori:
yoki
Q=m (U2-U1)=129 (108,5-35,9)=94,0 kJ
Entropiyaning o‘zgarishi:
Ds2-Ds1=mSvLnT2/T1=1,29.0,72.2,3 Lg423/323=0,252 kJ/(kg.grad)
2-masala.
Boshlang‘ich parametrlari R1=1 bar va T1=300 K bo‘lgan 3 kg havo politropa bo‘yicha R2=15 bar va T2=500 K gacha siqilyapti. Politropa ko‘rsatkichini, oxirgi xajmni, siqish ishini va olib ketilgan issiqlik miqdorini aniqlang.
Yechish: Politropa ko‘rsatkichi:
Bundan n=1,23
Keyingi xajm:
Boshlang‘ich xajm:
V1=V2 (R2/R1)1/n=0,287 (15/1)1/1,23=2,57 m3.
Siqish ishi:
L=[1/(n-1)](R1V1-R2V2)=[105/(1,23-1)](1.2,57-15.0,287)=763 kJ.
Olib ketilgan issiqlik miqdori:
Q=mCv[(n-k)/(n-1)](T2-T1=3.0,72[(1,23-1,4)/(1,23-1)](500-300)=-316 kJ
Bu yerda
Sv=m Cv/m=20,8/28,9=0,72 kJ/(kg.grad)
Ichki energiyaning o‘zgarishi:
DU=mCv (T2-T1)=3.0,72.200=432 kJ
Havo politropa ko‘rsatkichi n-1,23 bo‘ylab siqilganda siqish ishini bir qismi issiqlik shaklida sovutkichga uzatiladi, qolgan qismi ishchi jismning ichki energiyasini ortishiga sarflanadi.
|
