|
Evolyutsiya jarayonini tadqiq qilishning asosiy usullari
|
| bet | 2/16 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 114,26 Kb. | | #255319 |
Bog'liq Biologiya fanida yangi yo‘nalishlar va boshqa fanlar bilan al2 Evolyutsiya jarayonini tadqiq qilishning asosiy usullari
Keling, biologik fanlar tomonidan taqdim etilgan evolyutsiya jarayonini o'rganishning eng muhim usullarini evolyutsion g'oyalarning ushbu fanlarga kirib borishini aks ettiruvchi ketma-ketlikda ko'rib chiqaylik: birinchi navbatda paleontologik, biogeografik, morfologik, embriologik va sistematik, so'ngra genetika, biokimyo ma'lumotlari. , molekulyar biologiya.
Paleontologik usullar. Aslida, istisnosiz, paleontologiyaning barcha usullarini qazilma organizmlar haqidagi fan sifatida evolyutsiya jarayonini o'rganish usullari deb hisoblash mumkin. Keling, evolyutsiyani o'rganishning faqat eng muhim paleontologik usullarini batafsil ko'rib chiqaylik: qazilma oraliq shakllarini aniqlash, filogenetik qatorlarni tiklash va fotoalbom shakllari ketma-ketligini aniqlash.
Q azilma o'tish shakllari - katta va yosh guruhlarning xususiyatlarini birlashtirgan organizm shakllari. Bunday shakllarning izlanishlari va batafsil
3 Hayotning paydo bo‘lishi to‘g‘risida hozirgi zamon qarashlar
Hayotning ta’rifi . Hayotning mohiyati, uning xilma-xilligi, kelib chiqishi va rivojlanishini o‘rganish biologiya fanining eng murakkab muammolaridan biridir.
Hayotning paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi nazariyalar. Hayotning paydo bo‘lishi insoniyatni juda qadim zamonlardan beri qiziqtirib kelmoqda. Hayotning paydo bo‘lishi to‘g‘risida bir qancha farazlar mavjud.
Hayotning o‘z-o‘zidan paydo bo‘lishihaqidagi tushunchalar qadimgi Xitoy, Vavilon va Misrda keng tarqalgan edi. Mashhur Aristotel ham bu farazning tarafdori bo‘lgan. Bu faraz tarafdorlari tirik organizmlar o‘z-o‘zidan notirik tabiatdan paydo bo‘ldi deb hisoblaydilar. 1688-yilda Italiya olimi F. Redi tajribada hayotning o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmasligini isbotlab berdi.
F. Redi go‘shtni yopiq idishga solib qo‘yganida pashshalar kira olmaganligi uchun unda lichinkalar paydo bo‘lmadi. Lekin hayotning o‘z-o‘zidan paydo bo‘lishi tarafdorlari idishga havo kirmagani uchun shunday bo‘ldi, deb uni tanqid qildilar. Shunda F. Redi go‘sht solingan idishlarning ayrimlarini ochiq qoldirib, boshqalarini doka bilan yopib qo‘ydi
Doka bilan yopilgan idishlarda lichinkalar paydo bo‘lmadi, ochiq idishlardagi go‘shtda esa son-sanoqsiz lichinkalar paydo bo‘ldi. Shunday qilib, mohirlik bilan o‘tkazilgan oddiy tajriba yordamida pashshaning lichinkalari chirigan go‘shtda o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmasligi, pashshaning tuxumlaridan chiqib ko‘payishi isbotlab berildi.
Lui Paster kolbada mikroorganizmlar ko‘payadigan oziqa suyuqligini uzoq vaqt qaynatdi. Kolba ochiq qoldirilganda unda bir necha kundan keyin unga bakteriyalar va ularning sporalari tushishi natijasida mikroorganizmlar ko‘payishi kuzatildi.
Mikroorganizmlar sporalari ingichka egilgan naycha devorida o‘tirib qoladi va kolba ichiga o‘ta olmaydi. Yaxshi qaynatilgan suyuqlikda mikroorganizmlar o‘lganligi, unga tashqaridan yangilarining kira olmaganligi natijasida suyuqlik steril (toza) holatda qoladi, unda mikroorganizmlar paydo bo‘lmaydi.
Panspermiya nazariyasiga ko‘ra hayot mangu mavjuddir va u bir sayyoradan ikkinchi sayyoraga ko‘chib yuradi. Bu nazariyaning tarafdorlari shved fi zik olimi, S. Arrenius, rus olimi V. I. Vernadskiy, Amerika biofi zigi va genetigi, F. Krik va boshqalardir. Bu olimlarning fi kriga ko‘ra, hayot Yerda paydo bo‘lmagan, boshqa sayyoralardan Yerga meteoritlar orqali yoki yorug‘lik nurlarining bosimi ta’sirida kelib qolib, qulay sharoitda, oddiy organizmlardan murakkab organizmlargacha rivojlangan.
|
| |
