17.Biotexnologiyada yangi yo‘nalishlar
Biotexnologiya qalbi va hayvonlar hujayralari, o'simliklar va hayvonlarning hujayralari, o'simliklar va uyalar hujayralari, o'simliklar va uyali muhandislik kabi mikroorizatsiya va boshqa mikroorganizmlarni yaratish bilan shug'ullanadi. Hayvonlar, o'simliklar va mikroorganizmlar va yangi insoniy xususiyatlarga ega bo'lgan organizmlarni ilgari surgan holda, tabiatda kuzatilmagan. Bioenaerlar, tabiatning tirik tizimlari bilan shug'ullanadi, ular tibbiy muammolar, genetik injinirilik, qishloq xo'jaligi, kimyo sanoati, kosmetika sanoat va oziq-ovqat sanoatini hal qilish qobiliyatidan foydalanadilar. Biotexnologiya - turdosh sohalar kesishmasligidagi fan. Qizig'i shundaki, qiziqarli, jahon iqtisodiyoti iqtisodiyotiga kirib borish ushbu jarayonning globalligini belgilash uchun yangi atamalar shakllanganligi aks ettirilgan. Sanoatda hatto rang-barang biotexnologiya paydo bo'ldi: "Qizil" biotexnologiya - inson salomatligi va uning genomini, shuningdek biofarmatsevtik preparatlar (oqsillar, fermentlar, antijismlar) ishlab chiqarilishi bilan bog'liq biotexnologiya; "Yashil" biotexnologiya biotexnika va abiotik stresslarga chidamli genetik ravishda o'zgartirilgan (GM) o'simliklar ishlab chiqarishga va yaratilishiga qaratilgan, qishloq va o'rmon xo'jaligining zamonaviy usullarini belgilaydi; "Oq" - sanoat biotexnologiyasi, oziq-ovqat, biotexnologiyalar, kimyoviy va qayta ishlashda biotexnologiyalar; "Kul" - ekologik faoliyat, o'ziga xoslik bilan bog'liq; "Moviy" biotexnologiya dengiz organizmlari va xom ashyolardan foydalanish bilan bog'liq. Yangi kasblar paydo bo'ldi: biofarmiyaolog, bionika, yashash tizimlari, shahar ekolog va boshqalar. Bu barcha ushbu innovatsion sohalarni birlashtirgan iqtisodiyot "BioQoom" deb nomlana boshladi. Bugungi kunda mamlakatimiz ishlab chiqarish bo'yicha ushbu sohadagi texnologik rahbarlar ortda bo'lgan mamlakatlar ortida yuqori biotexnologiya asosida yuqori biotexnologiya asosida. Import o'rnini bosish siyosati nafaqat yangi biotexnologiyani yaratishni, balki mamlakatimizda yaqinda qaror qabul qilishni ta'minlashni ta'minlashga qaratilgan. Texnologiyalarni uzatish eng yangi va progressiv echimlarni qidirish bilan birga keladi. Ammo bugungi texnologiyalar targ'ibotiga qo'shimcha ravishda bir muhim nuqta, qo'shimcha ravishda kelajakning rivojlanish istiqbollarini oldindan aytib berishingiz kerak.
18.Allel va allel bo‘lmagan genlarning o‘zaro ta’sirini tahlil qilish
Allel bo‘lmagan genlarning o‘zaro ta’sirini epistatik xilida ham belgini rivojlantirishda ikkita gen qatnashadi. Mendel qonunlariga ko‘ra dominant allelning retsessiv allel ustidan dominant bo‘lishi kuzatildi.
Bu hodisani gen allellaridagi domi nantlik deb nomlanadi. Epistazda esa bir allel A, allel bo‘lmagan B ustidan dominantlik qiladi. Dominantlik qiluvc hi gen ingibitor I deb ataladi. U dominant (I) va retsessiv (i) holatda bo‘ladi. Retsessiv ingibitor faqat gomozigota holatda dominant gen ta’sirini bo‘g‘ishi mumkin.
Allel bo‘lmagan genlarning polimer tipi komplementar va epistazdan tubdan farq qiladi. Agar komplementar irsiylanishda belgi asosiy, to‘ldiruvchi gen allellari ta’sirida paydo bo‘lsa, epistazda belgiga bir allel gen bevosita, ikkinchi allel bo‘lmagan gen bilvosita ta’sir qilsa, polimeriyada bir-biriga allel bo‘lmagan genlar bir yo‘nalishda belgiga ta’sir ko‘rsatib uni rivojlantiradilar.
Mendel, Morganlarning irsiyat qonunlariga ko‘ra bir belgi bir gen ta’sirida rivojlanadi. Bunday holat bilan sizlar monod u ragay, diduragay va genlarning birikkan holda irsiylanishi mavzularida tanishdingiz.
Qayd qilingan dalillarga asoslanib har bir organizm genotipi bir-biridan mustaqil bo‘lgan genlar majmuasidan iborat degan xulosaga kelish yaramaydi.
|
