|
Mitoz bo‘linishi va unga ta’sir qiluvchi genetik va ekologik faktorlar
|
| bet | 11/16 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 114,26 Kb. | | #255319 |
Bog'liq Biologiya fanida yangi yo‘nalishlar va boshqa fanlar bilan al13.Mitoz bo‘linishi va unga ta’sir qiluvchi genetik va ekologik faktorlar
Tanamizning hujayralari, deb nomlanuvchi hujayra bo'linishi jarayonida doimiy ravishda bo'linishi kerak mitoz. Ushbu jarayonda ildiz hujayrasi bo'linib, ikkita yangi qiz hujayralarni hosil qiladi. Ushbu yaratilgan hujayralar genetik jihatdan bir-biriga o'xshashdir. Mitoz - hujayra bo'linish siklining hujayra yadrosidagi DNK ikkita teng xromosomalar to'plamiga bo'linadigan qismidir.
Ushbu maqolada biz sizga mitoz va uning ahamiyati haqida bilishingiz kerak bo'lgan hamma narsani aytib beramiz.
Mitoz nima?
Mitoz - bu hujayraning bo'linish jarayoni bu erda xromosomalarni yaratish uchun hujayra yadrosining DNKsi ikki guruhga bo'linadi. Tanada paydo bo'ladigan hujayralar bo'linishlarining aksariyati mitozni o'z ichiga oladi. Tirik qolish uchun hujayraning bo'linishi juda muhimdir. Hujayraning rivojlanish sxemasi davomida mitoz organizm hayoti davomida organizm tanasini hujayralar bilan to'ldiradi. Bundan tashqari, u eski va sarflangan hujayralarni boshqa yangi hujayralar bilan almashtirishga yordam beradi. Shu tarzda xamirturush, mitotik bo'linishlar singari bitta hujayrali eukaryotik organizmlar ko'payishning yagona usuli hisoblanadi.
Mitozning maqsadi - har bir yorug'lik hujayrasi xromosoma defektining to'liq to'plamini olishini ta'minlash. Shuni hisobga olish kerakki, juda ko'p xromosomali hujayralar yoki etarli bo'lmagan xromosomalar. Ba'zilari omon qololmaydi yoki saraton kasalligini keltirib chiqaradi. Bu ba'zi genetik kasalliklar bilan bog'liq muammo. Hujayralar mitozga uchraganda ular o'zlarining DNKlarini tasodifiy ravishda ajratishmaydi, balki ularni uyumlarga tashlashadi. DNK bilan sodir bo'ladigan hodisadan farqli o'laroq, ular takrorlangan xromosomalarni bir qator o'ta ehtiyotkorlik bilan tarqatadilar.
14.Oqsil biosintezida DNK va RNK ning roli
Oqsillar biosintezi, biokimyo tarixida eng muhim muammolardan biri bo‘lib
qolgan. Bugungi kunda biz bu muammo haqida ko‘p ma’lumotlarga egamiz. Oqsil
sintezi biosintez jarayonlari orasida eng murakkabi bo‘lib, uning ayrim
bosqichlarida polipeptid zanjir initsiatsiyasi (boshlanishi), uzayishi, tamomlanishi
va oqsillarning hosil bo‘lishida 100 ga yaqin fermentlar, max sus oqsil faktorlar,
umuman 200 ga yaqin makromolekulalar ishtirok etadi. Bu makromolekulalarning
ko‘plari ribosomalarning uch o‘lchovli murakkab strukturasining tashkiliy
qismlaridir.
Oqsil biosintezi apparati shu qadar murakkab bo‘lishiga qaramay jarayon juda
katta tezlikda o‘tadi. Masalan: E. Coli da 100 aminokislotadan iborat oqsil
zanjirining yaratilishi uchun hujayra ribosomalariga 5 sekundgina kifoya.
Oqsil biosintezi to‘g‘risidagi tushuncha 50-yillarda qilingan 3 ta muhim
kashfiyotlar asosida shakllandi:
1-kashfiyot:- Pol Zamechnik tomonidan oqsil sintez qilinadigan joy hujayra
ichida topilgan va keyinroq ribosomalar deb atalgan.
2-kashfiyot:- Melon Xoglend va Pol Zamechnik tomonidan RNK ning ATF
ishtirokida birikishining aniqlanishi.
3-kashfiyot:- Frensis Krik nomi bilan bog‘liq bo‘lib oqsil biosintezida t-RNK
ning adaptorlik rolini belgilab berdi.
Oqsil biosintezida, ya’ni RNK molekulasida 4 xil asoslarning (nukleotidlar)
birin ketin kelishi shaklida yozilgan informatsiyani 20 xil aminokislotalarning oqsil
|
| |
