|
SANOAT ISHLAB CHIQARISHINI PROGNOZLASH VA
|
| bet | 7/8 | | Sana | 24.01.2024 | | Hajmi | 96 Kb. | | #145120 |
Bog'liq 4- variant Islohotlarni chuqurlashtirish sharoitida mehnat unumdorligi va uni oshirishga ta`sir etuvchi omillarSANOAT ISHLAB CHIQARISHINI PROGNOZLASH VA
REJALASHTIRISH
5.1. Prognozlash va rejalashtirishning mohiyati,
ahamiyati va vazifalari
Ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan rivojlangan jam iyatda prognoz
qilish va rejalashtirish singari vosita boshqaruv jarayonining
kengayishi,
fan-texnika
taraqqiyoti
hamda
ehtiyoj laming
darajasi va hajmi jihatidan ortishi boshqaruv instansiyalari, ya’ni
bir-biriga itoat qiladigan tashkilotlar oldiga siyosat, iqtisodiyot
va alohida shaxslar, oilalar, mahallalar, korxonalar, hududiy
jamoalar, mamlakatlar, shuningdek, butun insoniyat uchun
muhim b o ‘lgan muammolami qo‘ymoqda. Tajriba shuni
k o ‘rsatadiki, kelajakning murakkab masalalarini hal etish uchun
odamlar jiddiy fikr yuritishlari va faol harakat qilishlari darkor.
Bunda istalgan maqsadlami o ‘z vaqtida anglash va ularga
erishish
choralarini
belgilashning
m a’qul
k o ‘rinishida
ko‘maklashadigan loyiha, konsepsiyalar, asosiy yo ‘nalishlar,
ayniqsa, zarur. Ehtiyojlami qondirish uchun mablag‘ qancha
kam bo ‘Isa, tegishii texnikaviy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy
jarayonlam i oqilona boshqarishda k o ‘maklashadigan vositalar
shunchalik ta ’sirchan bo‘lishi lozim. M a’lum orzu-umidlar bilan
bo g ‘liq boTgan boshqaruv vositalari dan biri prognozlash va
rejalashtirishdir.
Milliy iqtisodiyot va uning yetakchi tarm og‘i b o ‘lgan sanoat
ishlab chiqarishining uzoq davrga m o‘ljallangan rivojini
belgilash uchun boshqaruvning eng muhim funksiyalaridan biri
bo ‘lgan prognozlash alohida e ’tibor berishni talab qiladi. Shu
munosabat bilan bu kategoriyaning mohiyati va ahamiyati,
mazmuni va turlari, usullari va vazifalarini yaxshi bilish kerak.
Eng avvalo, shuni qayd qilish kcrakki, ijtimoiy hayot
kelajakni oldindan ko ‘miasdan va uning istiqbolini bashorat
qilmasdan rivojlanishi mumkin emas. Shu sababli keyingi
81
vaqtda bashorat qilish xalq xo ‘jaligi optimal faoliyat ko ‘rsati-
shining eng zaruriy shartiga aylanmoqda. Istiqbolni boshqaruv
ning juda murakkab jarayonida bashorat qilish ishlab chiqarish-
ning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot yoilarini oldindan ko'rish
vazifasini bajaradi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida bashorat. qilish jam iyat rivoji,
shu jumladan, moddiy ishlab chiqarishning eng muhim sohasi
b o ig a n sanoat rivojining kelajakda amalga oshishi mumkin
bo ‘lgan maqsadlarini va ularga erishishni ta’minlovchi iqtisodiy
resurslami aniqlash, iqtisodiy va texnikaviy siyosatning uzoq va
o ‘rta muddatli y o ‘nalishlari eng ehtimolga yaqin iqtisodiy
samarali variantlarini qidirib topish uchun zarur.
Bashorat, ya’ni bashorat deganda real obyektning kelajakda
b o iish i mumkin b o ig an ahvoli. uni amalga oshirishning
altemativ, ya’ni muqobil (mumkin b o ig a n qarama-qarshi ikki
holdan birini tanlab olish zaruriyati) y o ilari va muddati
to ‘g ‘risidagi ilmiy jihatdan asoslangan mulohaza tushuniladi.
Qisqacha qilib aytganda, u oldindan qilingan xulosadir.
Prognoz qilish deganda. kelajakni ko'rish, m o ija l qilish va
oldindan aytib berish jarayoni tushuniladi. Faqat mavjud dalillar,
m a’iumotlar va aniq raqamlar asosida voqea yoki hodisaning
qanday b o ‘lishi, rivojlanishi va oqibatini oldindan aytib berish,
ya’ni bashorat qilish mumkin.
|
| |
