Kimyo sanoatida gazlarni trubalar orkali uzatish va siyraklantirish uchun ular siqiladi. Bu
siqilgan gazlar
suyuqliklarni aralashtirish, sochib berish uchun ishlatiladi. Gazlarni siqish va
uzatish uchun kompressorlar ishlatiladi.
Siqilgan
gaz bosimi R
2
ning siqilmagan gaz bosimi R
1
ga nisbati siqish darajasi deyiladi.
Siqish darajasi kattaligiga karab kompressor mashinalar kuyidagi turlarga bo‘linadi:
1. Ventilyatorlar (R
2
/ R
1
=1,1) - ko‘p miqdordagi gazlarni uzatish uchun ishlatiladi.
2. Gazoduvkalar (1,1< R
2
/ R
1
<3) - gaz trubalarida katta qarshilik bo‘lganda ishlatiladi.
3. Kompressorlar (R
2
/ R
1
>3) - yuqori bosim xosil qilish uchun ishlatiladi.
4. Vakuum nasoslar - bosimi atmosfera bosimidan past bo‘lgan gazlarni
surish uchun
ishlatiladi
Gaz siqilish jarayonida uning xajmi, bosimi va xarorati uzgaradi.
Bu uchala
kattaliklarning uzaro boglanishi gazning bosimi 1 MPa gacha bo‘lgan gazlarning xolat
tenglamasi bilan ifodalanadi.
Yuqori
bosimlarda gazning bosimi, xajmi va xarorati orasidagi boglanish Vander-Vaalrs
tenglamasi bilan ifodalanadi:
a
(r + --- ) (V - b ) = RT
b
2
bu
yerda r - gaz bosimi, n/m
2
; V-gazning solishtirma xajmi, m
3
/kg;
R-gazlarning universal
konstantasi, J/kg; T - xarorat, K.
a va b koeffisiyentlar bo‘lib, kuyidagicha aniqlanadi:
кр
кр
P
T
R
a
64
27
2
2
кр
P
RT
b
8
