“ELEKTRONIKA va SXEMALAR 2”
fanidan
MUSTAQIL ISH
Topshirdi: N.Mamadjanova
Qabul qildi: Sh.Ergashev
Mavzu: Turli sxemalar va elektron asboblarni tahlil qilish.
Reja :
1.Kirish
2.Asosiy qism
Elektr sxematik diagrammalar.
Elektr diagrammalaridagi belgilar .
Elektr sxemalarini qanday o’qish kerak.
3.Xulosa
4.Foydalanilgan adabiyotlar
5.Glossariy
KIRISH
Elektr haydovchi odatda bir qator elementlardan iborat. Ularning asosiylari har qanday mexanizm, masalan, dastgoh, dvigatelni ushbu mexanizm bilan ulash uchun mexanik uzatmalar, dvigatel, boshqaruv moslamasi, himoya, signalizatsiya va avtomatizatsiya uskunalari.
GOST 2.701-68 bo'yicha sxemalar turlari bo'yicha elektr, gidravlik, pnevmatik, kinematik va estrodiolga bo'linadi. Drayvlarning elektr jihozlarini to'ldirish uchun ular asosan elektr zanjirlaridan foydalanadilar. Biroq, tabiatiga qarab elektr o'rnatish (turli xil drayvlar, chiziqlar) elektr zanjirlaridan tashqari, ba'zida boshqa turdagi zanjirlar ham amalga oshiriladi, masalan, kinematik.
Agar ular elektr zanjirini yaxshiroq tushunishga xizmat qilsalar, unda ikkala turdagi sxemalarni bitta rasmda tasvirlashga ruxsat beriladi.
Sxemalar yetti turga bo'linadi: tizimli, funktsional, printsipial, ulanishlar (simlar), ulanishlar (tashqi ulanish sxemalari), umumiy va joylashish.
ASOSIY QISM
Asosiy elektr diagrammalar boshqa loyiha hujjatlarini ishlab chiqish uchun asosdir: simi sxemalari va qalqon va pristavkalarning jadvallari, tashqi simlarni ulash sxemalari, ulanish sxemalari va boshqalar.
Avtomatlashtirish tizimini ishlab chiqishda texnologik jarayonlar Odatda ular avtomatlashtirilgan tizimning mustaqil elementlari, o'rnatmalari yoki uchastkalarining asosiy elektr diagrammalarini bajaradilar, masalan, eshik valfini boshqarish sxemasi, nasosni avtomatik va masofadan boshqarish sxemasi, tankdagi darajali signal pallasi va boshqalar.
Asosiy elektr sxemalar avtomatlashtirish sxemalari asosida, individual boshqaruv, signalizatsiya, avtomatik tartibga solish va boshqarish bloklari va umumiy ishlash algoritmlari asosida tuziladi. texnik talablar avtomatlashtirilgan ob'ektga taqdim etiladi.
Asosiy elektr diagrammalarda qurilmalar, apparatlar, bu elementlarning alohida elementlari, bloklari va modullari orasidagi aloqa liniyalari shartli shaklda tasvirlangan.
Umuman olganda, sxematik diagrammalar quyidagilarni o'z ichiga oladi.
Avtomatlashtirish tizimining u yoki bu funktsional birligining ishlash tamoyilining an'anaviy tasvirlari;
Tushuntirish yozuvlari;
Boshqa kontaktlarning zanglashiga olib keladigan ushbu sxemaning alohida elementlari (qurilmalari, elektr qurilmalari) qismlari, shuningdek, boshqa sxemalardagi qurilmalar elementlari;
Ko'p pozitsiyali qurilmalarning kommutatsion kontaktlari sxemalari;
Ushbu sxemada ishlatiladigan asboblar va uskunalar ro'yxati;
Ushbu sxemaga tegishli chizmalar ro'yxati, umumiy tushuntirishlar va eslatmalar. Sxematik diagrammalarni o'qish uchun siz sxemaning ishlash algoritmini bilishingiz, uning asosida sxematik diagramma qurilgan qurilmalar, qurilmalarning ishlash tamoyilini tushunishingiz kerak.
Maqsadlari bo'yicha nazorat qilish va boshqarish tizimlarining sxematik sxemalarini boshqaruv sxemalari, texnologik nazorat va signalizatsiya, avtomatik
tartibga solish va quvvat manbalariga bo'lish mumkin. Sxematik diagrammalar turiga ko'ra elektr, pnevmatik, gidravlik va kombinatsiyalangan bo'lishi mumkin. Hozirgi vaqtda elektr va pnevmatik sxemalar eng ko'p ishlatiladi.
Sxematik diagramma birinchi ishchi hujjat bo'lib, uning asosida:
mahsulot ishlab chiqarish uchun chizmalar tuzish ( umumiy qarashlar va taxtalar, konsollar, shkaflar va boshqalarni ulash sxemalari va jadvallari) va ularning qurilmalar, aktuatorlar bilan o'zaro aloqasi;
ulanishlarning to'g'riligini tekshirish;
himoya qurilmalari, jarayonni boshqarish va tartibga solish vositalarini sozlash;
harakatlanish va chegara kalitlarini sozlash;
o'rnatish jarayonida ko'rsatilgan rejimdan chetga chiqish, biron bir elementning muddatidan oldin ishlamay qolishi va hokazo.
Shunday qilib, bajarilayotgan ishlarga qarab, sxemani o'qish turli maqsadlarga ega. Bundan tashqari, agar elektron sxemalarni o'qish nimani, qaerga va qanday o'rnatish, yotqizish va ulashni aniqlash uchun kamaytirilsa, u holda sxemani o'qish ancha qiyin bo'ladi. Ko'p hollarda, bu chuqur bilim, o'qish texnikasini o'zlashtirish va olingan ma'lumotlarni tahlil qila olish qobiliyatini talab qiladi. Va nihoyat, sxematik diagrammada qilingan xato muqarrar ravishda keyingi barcha hujjatlarda takrorlanadi. Natijada, siz yana elektron sxemani o'qishga qaytishingiz kerak bo'ladi, unda qanday xato qilinganligini yoki aniq bir holatda to'g'ri elektron sxemaga nima mos kelmasligini (masalan, ko'p kontaktli dasturiy ta'minot). o'rni to'g'ri ulangan, lekin sozlash paytida o'rnatilgan kontaktlarni almashtirish davomiyligi yoki ketma –ketligi vazifaga to'g'ri kelmaydi) ...
Ro'yxatda keltirilgan vazifalar juda murakkab va ularning ko'pini ko'rib chiqish ushbu maqola doirasidan tashqarida. Shunga qaramay, ularning mohiyatini aniqlashtirish va asosiy texnik echimlarni sanab o'tish foydalidir.
1. Sxematik diagrammani o'qish har doim u bilan umumiy tanishish va elementlar ro'yxati bilan boshlanadi, ularning har birini diagrammada toping, barcha eslatmalar va tushuntirishlarni o'qing.
2. Elektr dvigatellari, magnitli starterlarning o'rashlari, o'rni, elektromagnitlari, to'liq asboblar, regulyatorlar va boshqalarni elektr ta'minoti tizimini aniqlang. Buni amalga oshirish uchun diagrammada barcha quvvat manbalarini toping, ularning turini, nominal kuchlanishni, ularning har birining davriy fazalarini aniqlang. o'zgaruvchan tok va davralarda kutupluluk to'g'ridan - to'g'ri oqim va olingan ma’lumotlarni ishlatilgan uskunaning nominal ma'lumotlari bilan solishtiring.
Umumiy kommutatsiya moslamalari diagramma bo'yicha aniqlanadi, shuningdek himoya vositalari: elektron to'xtatuvchilar, sigortalar, haddan tashqari tok va past kuchlanishli o'rni va boshqalar. Diagramma, jadvallar yoki eslatmalardagi yozuvlar va nihoyat himoyalanish moslamalari sozlamalarini aniqlang. ularning har birining zonasi baholanadi.
Elektr ta'minoti tizimi bilan tanishish uchun quyidagilar zarur bo'lishi mumkin: elektr uzilishining sabablarini aniqlash; kontaktlarning zanglashiga olib keladigan tartibni aniqlash (bu har doim ham befarq emas); fazalar va kutuplulugun to'g'riHgini tekshirish (noto'g'ri faza, masalan, ortiqcha ish sxemalarida, qisqa tutashuvga, elektr motorlarining aylanish yo'nalishini o'zgartirishga, kondansatkichlarning ishdan chiqishiga, diodlar yordamida kontaktlarning zanglashiga olib kelishi, qutblanganlarning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin. o'rni va boshqalar); yonib ketgan sug'urta oqibatlarini baholash.
Ular har bir elektr qabul qiluvchining barcha turdagi sxemalarini o'rganadilar: elektr motor, magnitli starterning o'rashi, o'rni, qurilma va boshqalar. Ammo kontaktlarning zanglashiga olib keladigan ko'plab elektr qabul qiluvchilar bor va ularning qaysi biri sxemani o'qishni boshlashi befarq emas - bu vazifa bilan belgilanadi. Agar siz uning ishlash shartlarini diagramaga muvofiq aniqlashingiz kerak bo'lsa (yoki ular ko'rsatilganlariga mos keladimi -yo'qligini tekshirib ko'ring), ular asosiy elektr qabul qilgichdan, masalan, eshik valfining elektr motoridan boshlanadi. Keyingi elektr qabul qiluvchilar o'zlarini namoyon qiladi.
Masalan, elektr motorini ishga tushirish uchun uni yoqish kerak. Shuning uchun, keyingi elektr qabul qilgich magnit starterning o'rash bo'lishi kerak. Agar uning sxemasi oraliq o'rni kontaktini o'z ichiga olsa, uni o'rash sxemasini va boshqalarni hisobga olish kerak. Lekin boshqa muammo bo'lishi mumkin: sxemaning ba'zi elementlari ishlamay qolgan, masalan, ma'lum bir signal chiroq yonmaydi. Keyin u birinchi elektr qabul qiluvchisi bo'ladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, agar siz diagramani o'qiyotganda aniq maqsadga rioya qilmasangiz, unda siz hech narsani hal qilmasdan ko'p vaqt sarflashingiz mumkin.
Har bir elektr davri qurilmalar, elementlar va qismlardan iborat bo'lib, ular birgalikda elektr tokining yo'lini tashkil qiladi. Ular elektromotor kuch, oqim va kuchlanish bilan bog'liq bo'lgan va fizik qonunlarda tasvirlangan elektromagnit jarayonlarning mavjudligi bilan ajralib turadi.
Elektr davrlarida barcha komponentlami shartli ravishda bir necha guruhga bo'lish mumkin:
Birinchi guruhga elektr energiyasi yoki quvvat manbalarini ishlab chiqaruvchi qurilmalar kiradi.
Ikkinchi guruh elementlari elektr energiyasini boshqa energiyaga aylantiradi. Ular qabul qiluvchi yoki iste'molchi sifatida xizmat qiladi.
Uchinchi guruh komponentlari elektr energiyasini bir elementdan ikkinchisiga, ya'ni quvvat manbaidan elektr qabul qiluvchilarga uzatishni ta'minlaydi. Bunga transformatorlar, stabilizatorlar va kerakli sifat va kuchlanish darajasini ta'minlovchi boshqa qurilmalar ham kiradi.
Har bir qurilma, element yoki qism grafik tasvirlarda ishlatiladigan tegishli belgiga ega. elektr davrlari elektr zanjirlari deyiladi. Asosiy belgilarga qo'shimcha ravishda, bu elementlarning barchasini bog'laydigan elektr uzatish liniyalarini ko'rsatadi. Zanjirning bir xil oqimlari oqadigan qismlari novdalar deb ataladi. Ulanish joylari - bu elektr diagrammalarida nuqta shaklida ko'rsatilgan tugunlar. Bir vaqtning o'zida bir nechta novdalarni qamrab oluvchi va zanjirlar deb nomlangan oqim harakatining yopiq yo'llari mavjud. Eng oddiy elektr sxemasi bitta elektronli, murakkab sxemalar esa bir nechta sxemalardan iborat.
Ko'pgina sxemalar oqim va kuchlanish qiymatiga qarab, har xil ish rejimiga ega bo'lgan har xil elektr qurilmalardan iborat. Bo'sh holatda, kontaktlarning zanglashiga olib keladigan oqim umuman yo'q. Ba'zida bunday holatlar aloqalar uzilganda paydo bo'ladi. Nominal rejimda barcha elementlar qurilmaning pasportida ko'rsatilgan oqim, kuchlanish va quvvat bilan ishlaydi.
Elektronik sxemalar hozirgi zamon mashinalari, stanoklari, apparaturalari va asboblarining ko'pchiligida mexanikaviy, pnevmatik hamda elektr konstruksiyalar mavjud. Mashinalarning ish prinsipini ularning yig'ish chizmalariga va u mumiy ko'rinishlar сhizmalariga qarab o'rganish juda qiyin, shuning uchun ko'pincha soddalashtirilgan maxsus tasvirlar, ya'ni sxemalar bajariladi. Bunday sxemalar nnashinalarning ish prinsipini tezda tushunib olishga imkon beradi.
Buyumning tarkibiy qismlari va ular orasidagi bog'lanishlar shartli tasvirlar yoki belgilar ko'rinishida beriladigan konstruktorlik hujjatlari sxemalar deb ataladi
Sxema loyihaga oid grafik hujjat bo'lib, unda buyum qismlarining tarkibi va ular orasidagi bog'lanishlar ko'rsatiladi. Buyumlarni loyihalash, sozlash, nazorat qilish, tuzatish va ulardan foyda-lanish ham da mexanizm, asbob, moslama, inshoot va hokazolarning harakat (ish) jarayoni ketnna-ketligi sxemalarda tushuntirib) beriladi.
Barcha sxemalar standart talabi bo'yicha chiziladi. Ular, asosan, to'g'ri burchakli proyeksiyalarda bitta ko'rinishda yoyilgan holda chiziladi. Zarur bo'lganda aksonometrik proyeksiyada chizilishi ham mumkin.
Sxemalar masshtabga rioya qilnnasdan chiziladi. Standart detallar uchun chizmalarda yozma tushuntirishlar berilnnaydi, ammo standart bo'lnnagan detallarga yozma tushuntirishlar berilishi shart. Sxemalarda mashina hamda mexanizmlarning yig'ish birliklari yaxlit tasvirlanadi va ular sxema elementlari deyiladi. Bularga nasos, podshipnik, mufta va boshqalar kiradi.
Sxemalarda buyum larga kirm aydigan elementlar buyum uchun xizmat qiladigan bo'lsa, ular ingichka shtrix- punktir chiziq bilan tasvirlanadi. Lekin uning joyi va bajaradigan ishi tushuntirish matni orqali ifodalanadi.
Standart tomonidan quyidagi atama va ta'riflar yetakchi tasnifli guruhlarda belgilangan.
1.Sxema element— sxemaning tarkibiy qismiga kiruvchi va ma'lum bir vazifani bajaruvchi, ammo mustaqil ish bajaruvchi, masalan, nasos, transform ator, kom pressor, mufta kabilar.
2.Moslama— yagona konstruksiyaga ega bo'lgan elementlar yig'indisi, apparat, mexanizm biror buyumda aniq bir vazifaga ega bo'lmasligi mumkin.
3.Funksional guruh— yagona konstruksiyaga kirimasada,buyumda ma'lum bir vazifani bajaradigan elementlar yig'indisi.
4.Funksional qlsm— ma'lum vazifani bajaruvchi funksional guruh va moslama elementi.
5.Funksional zanjir— ma'lum yo'nalishda ish bajaradigan chiziq, kanal, trakt.
6.O ‘zaro bog'lanish chizig'i— buyumdagi funksional qismlar orasidagi bog'lanishni ko'rsatuvchi chiziq bo'lagi.
7.O'rnatish— energetik inshootlarda sxemasi chiziladigan obyektning shartli nomi.
Standart barcha sanoat tarm o’qlari bo'yicha sxema turlari va ko'rinishlarini chizish uchun tasdiqlagan. Sxemalar buyumning tarkibiy elementlari hamda ularning o'zaro bog'lanishlariga qarab harflar bilan belgilanadi:
1. Strukturali sxema— buyum qism ining asosiy funksiyasini, o'zaro bog'lanishi va vazifasini aniqlaydi. Funksional qismlarini to’g'ri to 'rtburchak shakllarda tasvirlash qabul qilingan bo'lib, ularga sxema elem entlarining raqami, belgisi, turi yoziladi. Ba'zi elementlarni shartli grafik belgilarda tasvirlashga yo'l qo'yiladi.
2.Funksional sxemada— buyum funksional qismlarining ayrimlari yoki barchasida ro'y beradigan jarayonlar tasvirlanadi. Buyumning ish jarayonini o'rganishda va buyumni sozlashda, nazorat qilishda va ta 'mirlashda foydalaniladi.
3.Prinsipial sxemada— buyumning tarkibiy elementlari hamda ular orasidagi bog'lanishlarning barchasi ko'rsatiladi. Shunga ko'ra, sxemaning bu turi buyumning ishlash jarayoni to'g'risida to 'la m a'lumot beradi.
4.Birlashtirish (montaj) sxemasi— buyum qismlari orasidagi o'zaro birlashishlar ko'rsatiladi. U nda shunday birlashishlarni amalga oshirish vositasi bo`lgan o`tkazgich, kabel, truboprovod kabilar aks ettiriladi. Ulash sxemasida buyumning tashqi tom oni bilan boshqa buyumga birlashish (ulanish) joyi ko'rsatiladi.
6.Umumiy sxemada kompleksning tarkibiy qismlari tasvirlanib), foydalanish joyida qanday montaj qilish haqida ma'lumot beradi.
Buyum elementlarining o'zaro joylashishi sxemada taxminan to 'g'ri tasvirlanadi.
7.Joylashtirish sxemasida buyum tarkibiy qismlarining bir-biriga nisbatan qanday joylashtirilganligi ko'rsatiladi.
8.Birlashtirilgan sxemada biror maqsadni ko'zlab, ikki- uch xil sxemalar turi birlashtirilib tasvirlanishi mumkin. Masalan, prinsip>ial va montaj (birlashtirish), biriktirish va ulash sxemalari. Bunday biriktirishlar sxema turi va ko'rinish hujjati bilan aniqlanishi lozinn. Masalan, elektr prinsip>ial sxemasi va ulash sxemasi.
9.Kombinatsiyalashtirilgan sxemada buyum tarkibiga turli elementlarning ko'rinishlari kiritilishi munosabati bilan, buyum uchun bir turdagi sxemalarning bir qanchasini tuzish talab qilinadi. Bunday sxemalarni bitta kombinatsiyalashtirilgan sxema bilan aim ashtirish lozinn bo'ladi, m asalan, elektr-gidravlik prinsipial sxema.
10.Turli ko 'rinish va turlar sxemalari. Bunday sxemalar tarmoq standartlari tomonidan joriy etilgan kod, tur va ko'rinishlarda bajariladi. Sxemalarning shifri, ularni o'qish, bajarishga qo'yiladigan talablar ularda qo'llaniladigan shartli grafik belgilar standartlarda ko'rsatilgan. Ish jarayonida standartlarning talabiga qat'iy rioya qilish talab etiladi. Sxemaning shifri standartga muvofiq uning turini ko'rsa-tuvchi harf va turini belgilovchi raqamdan tashkil topadi. Masala n, pnevmatik strukturali sxema —P1, kinematik funksional sxema —K 2 va h.k. Sxemalarda tasvirlanayotgan buyum elementlari ustnna- ust tushmasligi va o'qish oson bo'lishi uchun mazkur elementlar qulay vaziyatda joylashtiriladi. Bundan tashqari, grafik belgilarni bog'lovchi chiziqlar imkoni boricha kam sinadigan va kesi-shadigan bo'lishi hamda parallel bog'lovchi chiziqlar orasidag masofa 3 mm.dan kam bo`lmasligi lozim. Elektr sxemalarda qo'llaniladigan shartli grafik belgilarning o'lchamlari standartda berilgani holda boshqa turdagi sxemalar elementlarining o'lchamlari nisbati ularning haqiqiy o'lchamlari nisbatiga taxminan mos kelishi lozinn. Sxemalarda buyumning tarkibiy elementlari raqamlar bilan belgilanadi, ya'ni ularning vaziyat raqam belgilari qo'yiladi. Har bir elementning tartib raqami harakat boshlanadigan joydan boshlab chiqarish chizig'i tokchasiga qo'yiladi. Tokcha ostiga, kerak bo'lganda, element to'g'risida tushuntirish yoziladi. Sxemalar harakatga keltiriladigan joydan boshlab o'qiladi. O'qish paytida har bir elementning shartli tasvirlanishini o'qish qiyinlik qilsa, ularni shartli belgilar bilan taqqoslab o'qish tavsiya etiladi.
Sxema elementlarining shartli grafik Ibelgilari bog'lanish chiziqlarining yo'g'onligida chiziladi. Bog'lanish chizig'i yo'g'onligi 0,2— 1,0 mm atrofida olinadi. Bitta sxemada barcha chiziqlar bir xil tanlangan yo'g'onlikda chizilishi shart. Sxemada barcha shartli 1 grafik belgilar standart tom onidan qabul qilingan vaziyatda chizilishi lozinn. Lekm b a'zi maqsadlarni ko'zlab, ularni 90° ga burib yoki 180° ga ag'darilb tasvirlash mumkin. Raqamli yoki harfli- raqam li belgilari bor sxema elementining shartli grafik belgisini 90° yoki 45° ga burib tasvirlashga yo'l qo'yiladi. Sanoat va qurilishning barcha tarm oqlaridagi buyum lar uchun qo'lda yoki avtom atlashtirilgan usulda bajariladigan sxemalarning shartli grafik belgilari standart tomonidan umumiy tatt)iq qilinishga m o'ljallangan.
Prinsipial elektr sxemalarida elementlar shartli grafikaviy belgilar ko'rinishida chiziladi. ESKDda elektr sxemalarning shartli grafikaviy belgilanishiga bir necha standartlar bag'ishlangan, shuning uchun belgilar bilan «Elektrotexnika» kursini o'zlashtirgandan keyingina to'la tanishib chiqish mumkin. Buyumlar uchun elektr sxemalar elektr tarmoqlaridan uzilgan holatda chiziladi. [Elektr bog'lanish chiziqlari sxema formatiga qarab 0,S2 mm. dan 0,6 mm. gacha yo'g'onlikda chiziladi.
Sxemada tasvirlangan har bir elementning harfva raqamli pozitsion nomeri bo'lishi kerak, bu raqam harfli belgidan va elementning tartilb raqamidan tuzilgandir, masalan, kondensatorlar Elektrod- asbob V gayka- polzun G ga mahkamlanadi, gayka olzun D vintdan harakat olilb suriladi.
Vint D ni elektr dvigatel (1) aylantiradi. [Elektr dvigatel vali-ning aylanma harakat tezligini kamaytirish uchun chervyakli reduktor E qo'llanilgan. Elektr dvigatelining vali chervyakvali bilan elastik mufta orqali, chervyakli g'ildirak vali esa vint D bilan biriktirilgan. Sxemada chervyakli uzatnna ko'rsatilnnagan. Elektrod- asbob surilishining yo'nalishini o'zgartirishga elektr dvigatelni reversiyalash (harakat yo'nalishini o 'zgartirish), ya'ni uning valini orqaga aylantirish yo'li bilan erishiladi.
Elektr dvigatelining yuqori regulirovka qilinmaydigan akku-mulator batareyasi (3) bilan ketma- ket ulangan rezistor (qarshilik) (2) gaulanadi. Bunday ulashda batareya qo'shinncha tok manbayi bo'ladi. Elektr dvigateli yuqoridagi kuchlanish batareya (3) kuchlanishi bilan rezistor (2) dagi kuchlanish orasidagi ayirmasiga (farqqa) teng bo'ladi.
Asboblar va ishlov beriladigan buyum o 'rtasida кatta oraliq bo'lganda rezistor (2) da kuchlanish pasaym aydi, elektr dvigatel vali aylana boshlaydi, bu elektrodlar orasida elektr zarrachalari razryadlari hosil b o 'Imaguncha elektrodlar bir-birlariga yaqinlashaveradi. Shu paytda rezistor (2) dava elektr dvigatel yakorida k u ch Ian ish pasayadi (kam ayadi). Agar elektrodlarda qisqa tutashuv bo'lib qolsa, rezistor (2) dagi kuchlanishning pasayishi batareya (3) dagi kuchlanishning pasayishiga qaraganda katta bo'ladi. Bu holda yuqoridagi kuchlanish qutblari o 'zgaradi («+» qutlb «— » qutb bo 'ladi) va elektr dvigatel yuqori orqaga (teskari) aylana boshlaydi, elektrodlar esa bir- biridan uzoqlashadi.
1.Yagona bir belgi (56- shakl) shartli belgilanishda joylashishiga ko'ra bir nechta ifodalarni tasvirlashi mumkin. Masalan, nuqta belgisini ko'ramiz. Bu belgi yordamida o'tkazgichlarning tutashgan joyini (1), impulsli quvurlarning tarmoqlanish joyini (2), kontaktlarning harakatlanuvchi qismini (3), ionli qurilmalarning gaz to'ldirish nuqtasini (4), ko'p fazali chulg'amlarning neytral nuqtasi ni (5), chulg'amning boshlanish nuqtasini (6), ko'p karrali kontaktlarning yopiq holatdagi nuqtasini (7) sa boshqalarni ifodalash mumkin.
2.Turli tipdagi sxemalarda ayni bir belgi berilishiga ko'ra, turli belgilarni ifodalashi mumkin. Masalan, to'g'ri to'rtburchak prinsipial sxemalarda qo'llanganda, rele chulg'ami magnitli ajratkichni va kontaktorni ifodalaydi; strukturali va funksional sxemalarda ishlatilganda qurilnnalarning funksional qismlarini, o'tkazgichlarni loyihalashda ishlatilganda shchit, pult, shtativ va boshqalarni ifodalaydi.
3.Ishlab chiqarish belgilarini tuzishda, u yoki bu aniq hollarda, umumiy belgilar yetishmay qolgan bo'lsa, asosiy olinadigan umumiy belgilari standard bo'yicha o'rnatiladi.
4.Shartli grafik belgilarning ayrinn qismlari va elementlari bitta tipdagi sxemalar uchun bir emas, bir sechta belgilarga ega bo'lib, ularning har birini muayyan holatlarda qo'llash kerak.
XULOSA
Men ushbu mustaqil ishni bajarish davomida turli sxemalar va elektron asboblarni tahlil qilish, elektr sxematik diagrammalar, elektr diagrammalaridagi belgilar, elektr sxemalarini qanday o'qish kerakligini o’rgandim. Elektr toki, sxemalar va qalqon va pristavkalarning jadvallari, tashqi simlarni ulash sxemalari, ulanish sxemalari va boshqa atamalar bilan yaqindan tanishdim ular haqida kerakli bilim va tushunchalarga ega bo’ldim.
|
