|
1-Laboratoriya ishi Mavzu: O‘zgaruvchan (AC) va doimiy (DC) tok hosil qilish Nazariy qism: Oʻzgaruvchan tok
|
| Sana | 18.11.2023 | | Hajmi | 1,99 Mb. | | #101040 |
Bog'liq lab1
1-Laboratoriya ishi
Mavzu: O‘zgaruvchan (AC) va doimiy (DC) tok hosil qilish
1. Nazariy qism: Oʻzgaruvchan tok — tok kuchi (kuchlanish) va yoʻnalishi vaqt oʻtishi bilan davriy ravishda oʻzgaradigan elektr tokiga aytiladi; keng maʼnoda — vaqt boʻyicha oʻzgaradigan har qanday elektr tokiga. Voltmeter va ampermetr yordamida o‘lchanadi (Ampermetr - oʻzgarmas va oʻzgaruvchan tok kuchini oʻlchaydigan asbob; elektr zanjiriga ketma-ket ulanadi, Voltmetr — elektr zanjiridagi kuchlanishni oʻlchaydigan asbob. Kuchlanishni volt yoki millivoltlarda koʻrsatadi)
Oʻzgarmas tok— tok kuchi va yoʻnalishi vaqt oʻtishi bilan o‘zgarmasa bunday tokga o‘zgarmas elektr toki deyiladi. Oʻzgarmas tok oʻzgarmas elektr yurituvchi kuch taʼsirida oʻtkazgichdan yasalgan berk zanjirda vujudga kelishi mumkin. Agar elektr zanjiri tarmoqlanmagan boʻlsa, uning hamma qismlaridan oʻtayotgan tok kuchi bir xil boʻladi
2. Laboratoriya ishidan maqsad: Laboratoriya sharoitida o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok hosil qilish.
3. Kerakli jihozlar: 1. Transformator, 2. Diod, 3. Kondensator, 4. Tranzistor, 5. Ostsilograf (o’lchsh uchun), 6. Multimetr;
4. Ishni bajarish tartibi: Birinchi navbatda kuchlanishni kamaytirishdan iborat transformator yordamida filtrlash va tartibga solishdan iborat.
Elektr stansiyalarida ishlab chiqariladigan o'zgaruvchan tokning xonadonlarga yetib kelgandagi kuchlanishi 220V qiymatida borishi uchun taxminan fazalariga 311V va sinus to'lqin shaklida yuboriladi.
Samarali qiymati 220V bo'lgan AC kuchlanish birinchi navbatda pastroq AC transformatorlar yordamida samarali qiymatga aylanadi. Transformator - o'zgaruvchan tokning kuchlanish qiymatini chastotasini o'zgartirmasdan ko'taradigan va tushiradigan elektron elementdir.
Endi transformatorning chiqishidagi kuchlanish bu yerda ko'rib turganingizdek. Siz pastlatmoqchi bo'lgan kuchlanishni pastga tushirish uchun transformatordan foydalanishimiz. Voltaj qiymatini pasaytirgandan so'ng, undan qutulish uchun tuzatishni amalga oshirishimiz kerak yani AC ning salbiy alternativlari. Ushbu tuzatish jarayoni to'rtta diod yordamida to'liq to'lqinli rektifikator sxemasi bilan amalga oshiriladi. Endi rektifikatsiyaning chiqishida AC kuchlanishining musbatga aylanadi va shuning uchun tartibsiz To'g'ridan-to'g'ri oqimga aylanadi. Keyingi jarayon filtrlashdir, filtrlashda kondansator ishatiladi. Kondansator DC bilan foydalanilganda kuchlanishni qisqa vaqt davomida saqlash uchun ishlatilgan. Keyingi jarayon - tartibga solish jarayoni. Tartibga solish jarayonida biz tanlagan kuchlanish regulyatoridan foydalanishimiz kerak. Qancha voltli DC chiqishini olishni xohlaysiz?. -Chiqish kuchlanishining 5V bo'lishini xohlaymiz. Shuning uchun biz 7805 kuchlanish regulyatoridan foydalanishimiz mumkin. Misol uchun, bu yerda chiqish voltajining 12V DC bo'lishini istasak, biz 7812 regulyatoridan foydalanishimiz kerak. Bundan tashqari, kondensatorni tanlash ham shunga mos ravishda amalga oshirilishi kerak. U yuqori quvvat va kuchlanish qiymatiga ega bo'lishi kerak. AC ni DC ga aylantirish jarayoni asosan shu bosqichlarda amalga oshriladi.
|
| |
