3. NGSDH texnologiyasi
Uzoq vaqt SDH texnologiyasi raqamli birlamchi tarmoqlarni qurishning asosi
sifatida ustuvorlik qilib kelgan, keyinroq esa magistral aloqa tarmoqlari uchun asosiy
texnologiya
bo’lib
qoldi.
Juda
yuqori
ishonchlilikda,
boshqaruvda
va
moslashuvchanlikda tezliklar diapazoni 10 Gbit/s ga etdi. An’anaviy raqamli
tarmoqlardan NGN ga o’tishda SDH texnologiyasi oldida vaqt talablariga mos kelishi
uchun o’zining strukturasini jiddiy o’zgartirish vazifasi yuzaga keldi. Buni bajarish
oson bo’lmadi, chunki avvaldan SDH tizimi birlamchi tarmoqdagi kanallar
kommutastiyasiga mo’ljallangan bo’lib paketli trafik uzatish tizimi sifatida ishlatishga
moslashmagan edi. NGN ning yangi talablariga SDH texnologiyasini moslashuvi
uchun bir necha texnologiyalar ishlab chiqilgan edi: PoS, LAPS, ATM,GFP va
boshqalar. NGNning demokratik dunyosida barcha texnologiyalar, SDH resurslarini
ishlatish samaradorligini ba’zi birlarini jiddiy pasayishiga qaramay, o’z o’rnini topdi.
Ular SDH tizimining ikkinchi avlodi oilasini yoki NGSDH texnologiyasini tashkil etdi.
Shunday qilib, ko’p yillik mehnat natijasida adaptastiya muammolari echilgan edi va
NGSDH texnologiyasi NGN transport tarmoqlarining eng tarqalgan texnologiyalaridan
biri bo’ldi. Quyida NGSDH tizimlarida ishlatiladigan asosiy prinstiplarni ko’rib
chiqamiz.
Paketli trafik uzatish sharoitlariga SDH texnologiyasining adaptastiyasi uchun
birinchi texnik echim bo’lib virtual konkatenastiya prostedurasi (VCAT) va NGSDH
tizimida ixtiyoriy o’tkazish qobiliyatiga ega koridorlarni shakllantirish bo’ldi.
Ma’lumki, SDH tizimlarida uzatiladigan trafik, turli o’tkazish qobiliyatiga ega
konteynerlarga joylashtiriladi. Hammasi bo’lib zamonaviy SDH tarmoqlarda oqimlarni
uzatish uchun uch turdagi konteynerlar (S-12, S-3, S-4) mos ravishda ma’lumotlarni
uzatish uchun E1(2Mbit/s), E3 (8 Mbit/s) va E4 (140 Mbit/s) qo’llaniladi. Bunday
o’tkazish qobiliyati NGN zamonaviy transport tarmoqlarining hozirgi kun holatiga
mos kelmaydi, chunki ularda juda katta tezlikdagi oqimlar uzatiladi. Masalan, NGN
ning ba’zi texnologiyalari uchun ma’lumotlarni uzatish tezligi quyida 1.1-jadval
keltirilgan.
1.1-jadval. Texnologiyalarning ma’lumotlarni uzatish tezligi
Texnologiya
Ma’lumotlarni uzatish tezligi
Ethernet
10 Mbit/s
Fast Ethernet
10 Mbit/s
Gigabit Ethernet
1,25 Gbit/s
Fibre Channel
1,06; 2,12; 10 Gbit/s
Escon
200 Mbayt/s yoki 1,6 Mbit/s
Shunga o’xshash ma’lumotlar oqimlarini SDH da uzatish uchun, konkatenastiya
mexanizmi ishlab chiqilgan edi, bunga binoan S-4 konteynerlari SDH tarmog’i
bo’yicha ulangan holda uzatilishi mumkin. Konteynerlardagi axborot bu holda
birlashgan deb hisoblanadi va yagona ma’lumotlar oqimini shakllantiradi, hamda juda
katta tezlikda uzatiladi. Turli tezliklarda konkatenastiya prostedurasi qo’llanilishi
natijasida SDH tizimining chiqishida standart S -12, S-3 va S-4 konteynerlardan
tashqari konkatenirlangan S-4-4s, S-4-16s, S-4-64s va S-4-256s konteynerlari hosil
bo’ladi. Bu yerda “S” harfi ketma-ket konkatenastiya usulini bildiradi.
Konkatenastiya usuli SDH tarmog’ida bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ma’lumotlar
uzatish tezligini kengaytirish imkonini berdi va aniq o’lchamdagi “virtual
trubalarning” ma’lum to’plamini shakllantirdi. (1.2-jadval).
1.2-jadval. Konkatenirlangan VC-4-Nc konteynerlarining sig’imi.
VC tipi
Sig’im, bit/s
Tekislash intervali, bayt
SDH transporti
VC-4
149 760
3
STM-1
VC-4-4s
599 040
12
STM-4
VC-4-16s
2 396 160
48
STM-16
VC-4-64s
9 584 640
192
STM-64
VC-4-256s
38 338 560
768
STM-256
Biroq konkatenatsiya ko’rinishida SDH tizimlarida yuqori tezlikdagi trafikni
uzatish muammosining yechimi bitta muhim kamchilikka ega bo’ldi: u sezilarli
darajada uzatish tizimsining FIK ni kamaytirdi. Masalan, kankatenastiya metodlari
bilan Gigabit Ethernet (1,05 Gbit/s) trafigini uzatish uchun koridorni shakllantirish
VC-4-16s konteyneridan foydalanishni talab qiladi, bu 2,5 Gbit/s tezlikka mos keladi.
Shunday qilib, SDH tizimsining resursi faqat 42% ishlatiladi. SDH resursini boshqa
ilovalar uchun ham ishlatish samaradorligi uncha yuqori emas (1.3-jadval). Bunday
holat resurslardan foydalanish samaradorligi muammosi SDH texnologiyasida vujudga
kelmaganda edi operatorlarni qoniqtirgan bo’lar edi. M a’lumki, SDH tizimlarida
uzatilayotgan oqimning 1:1 rezervlashi ishlatiladi. Bu degani, SDH tizimlarining FIK
g’oyaning o’zida 50% ni tashkil etadi. M a’lumotlarni uzatishda egallaydigan
sarlavhalarni ishlatish hisobiga, “klassik” SDH ning FIK yanada kamayib 42-45%
tashkil etadi. Agar endi konkatenastiya prostedurasini ishlatish hisobiga FIKni
kamaytirsak, unda biz yuqorida ko’rilgan GE texnologiyasi uchun tizim
maxsuldorligini 17,6 %da olamiz. Bu hatto birinchi parvozlarning FIKdan ham kam.
Albatta bunday mahsuldorlikni optimal deb bo’lmaydi. Maqbul echim virtual
konkatenastiya (VCAT) prinstipida topildi. VCAT g’oyasi konteynerlarni to’g’ridan-
to’g’ri “yopishtirish” o’rniga virtual “yopishtirish” qo’llanilishidan iboratdir.
1.3-jadval. Konkatenastiya va VCAT ishlatilgan holda SDH resursini ishlatish
samaradorligini baholash.
Ilova
Konkatenastiyani
latish %
VCATni ishlatish%
Ethernet (10 Mbit/s)
VC-3 ^ 20
VC-15-5V ^ 92
Fast Ethernet
(100 Mbit/s)
VC-4 ^ 67
VC-12-47V ^ 100
Escon (200 Mbit/s)
VC-4-4s ^ 33
VC-3-4V ^ 100
Fibre Channel (1 Mbit/s)
VC-4-16s ^ 33
VC-4-60V ^ 89
Gigabit Ethernet
(1 Gbit/s)
VC-4-16s ^ 42
VC-4-7V ^ 85
Chetki multipleksorda GE oqim tarqatiladi (Splitting) VC-4 konteynerlarga
joylashtiriladi (mapping). So’ngra konteynerlar tarmoq bo’yicha oddiy SDH
konteynerlar kabi avtonom ravishda uzatiladi. Keyingi chetda multipleksor yuklamani
demultipleksorlaydi (demapping) va kontey-nerlarni yagona GE oqimiga birlashtiradi
(recombining). Shu bilan birga koridorni shakllantirishda uning o’lchamini VC-4 ga
karrali qilib o’rnatish mumkin.
| 