|
1. Oksidleniw
|
| Sana | 01.04.2024 | | Hajmi | 16.06 Kb. | | #184833 |
Bog'liq Oksidleniw hám qaytarılıw eki qosımsha ximiyalıq process bolıp 2-30, 10-mavzu, 1, ommalashtirish bayonnoma kengash, Maxsumov B, 58-2gruh talabasi Qodirova Gulnigor .KURS ISHI., 1I-2021-Iqtisodiyot, 10-sinf Informatika BSB-2 orgin, 9-sinf Informatika BSB-2 (1v-2v) origin, hm0UhWDKJqqTJ2XiXJaxvpB1MlLNBDpMvDXsuzl4, 7 sinf Fizika 1-bob 2023, 7-sinf matem bbell test va yozma, Shablon 4, Shablon 6, Malumotlar BAZASI 12 variant 3 mav Ismatullayev Abdulaziz
Oksidleniw hám qaytarılıw eki qosımsha ximiyalıq process bolıp, olar bir waqtıniń ózinde júz boladı hám elementlar ortasında elektronlardı ótkeriwdi óz ishine aladı. Bul reakciyalar kóbinese redoks reakciyaları dep ataladı. Oksidleniw hám qaytarılıwdı ajratamız :
1. **Oksidleniw:**
- Oksidleniw - bul elementtıń elektronların joytıw procesi.
- Oksidleniw procesi júz bergen elementtı qaytarıwshı yamasa qaytarıwshı dep ataladı, sebebi ol basqa elementtıń qaytarılishini ańsatlashtiradi.
- Oksidleniw atom, ion yamasa molekulanıń oksidleniw dárejesiniń (yamasa oksidleniw sanınıń ) asıwın óz ishine aladı.
Oksidleniw reaksiyasınıń ulıwma ańlatpası :
Oksidlengen element Oksidlanish
Mısal : Temirdiń kislorod menen reaksiyasında :
4 Fe 4 + 12
2. **Kemeytiw:**
- Qaytarılıw - bul elementtıń elektron alıw procesi.
- Qaytarılıp atırǵan element basqa elementtıń oksidleniwin ańsatlashtirgani ushın oksidleytuǵın yamasa oksidleytuǵın dep ataladı.
- Qaytarılıw atom, ion yamasa molekulanıń oksidleniw dárejesiniń tómenlewin óz ishine aladı.
Qaytarılıw reaksiyasınıń ulıwma ańlatpası: element kemeytirildi o'ngga kósher Kemeytiw
Mısal : Kisloroddıń vodorod menen reaksiyasında :
Oksidleniw-qaytarılıw reaksiyasında oksidleniw hám qaytarılıw bir waqıtta júz boladı hám elektronlar oksidlenip atırǵan elementtan qaytarılıp atırǵan elementqa ótedi. Sonı atap ótiw kerek, oksidlanishda joǵalǵan elektronlardıń ulıwma sanı zaryaddıń neytrallıǵın saqlap qalıw ushın qaytarılıwda alınǵan elektronlardıń ulıwma sanına teń bolıwı kerek.
Oksidleniw-qaytarılıw reakciyaları hár qıylı biologiyalıq, sanaat hám átirap -ortalıq processlerinde, atap aytqanda janıw, korroziya, fotosintez hám kletkalı dem alıwda tiykarǵı esaplanadı.
Juwmaq etip aytqanda, oksidleniw hám qaytarılıw bir waqtıniń ózinde ximiyalıq reakciyalarda júz bolatuǵın, oksidleniw-qaytarılıw reakciyaları dep atalatuǵın eki óz-ara baylanıslı process bolıp tabıladı. Mine tiykarǵı pikirler:
1. **Oksidleniw:**
- Elementtıń elektronlardı joytıwın óz ishine aladı.
- Oksidlanishga dus kelgen element qaytarıwshı dep ataladı.
- Atom, ion yamasa molekulanıń oksidleniw dárejesiniń asıwına alıp keledi.
- Tómendegi tárzde ańlatıladı : \ (\text{Oksidlengen element} \o'ngga kósher \text{Oksidlanish} + \text{e}^-\).
2. **Kemeytiw:**
- Element tárepinen elektronlardıń kusheytiwin óz ishine aladı.
- Qaytarılıwshı elementqa oksidleytuǵın dep ataladı.
- Atom, ion yamasa molekulanıń oksidleniw dárejesiniń tómenlewine alıp keledi.
- Tómendegi tárzde ańlatıladı : \ (\text{Madda kemeytirildi} + \text{e}^- \rightarrow \text{Reduction}\).
3. ** Redoks reakciyaları :**
- Oksidleniw hám qaytarılıw bir waqıtta júz boladı.
- elektronlar qaytaruvchidan oksidlovchiga ótedi.
- Zaryaddıń neytrallıǵın saqlaydı.
4. **Mısallar :**
- uglevodorodlarning janıwı sıyaqlı janıw reaksiyaları oksidleniw-qaytarılıw processlerin suwretleydi.
- Biologiyada kletkalı dem alıw energiya islep shıǵarıw ushın glyukozanıń oksidleniw-qaytarılıw procesin óz ishine aladı.
- Elektrokimyoviy kletkalar, tap galvanik kletkalar sıyaqlı, oksidleniw-qaytarılıw reakciyaları arqalı elektr energiyasın islep shıǵaradı.
5. **Áhmiyeti:**
- Oksidleniw-qaytarılıw reaksiyaları ximiyalıq, biologiyalıq hám elektrokimyoviy processler ushın tiykarǵı esaplanadı.
- Olar energiya islep shıǵarıw, sanaat processleri hám átirap -ortalıqtıń óz-ara tásiri ushın júdá zárúrli bolıp tabıladı.
Oksidleniw-qaytarılıw reakciyaların túsiniw tábiyiy hám texnologiyalıq hádiyselerdiń keń sheńberin túsiniw imkaniyatın beredi, ximiyalıq transformaciyalarda elektron uzatıwdıń zárúrli rolin kórsetedi.
|
| |
