|
Jahondagi eng qadimgi yozuvlardan biri mixxat yozuvi haqida nimalarni bilasiz?
|
| bet | 24/49 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 288,5 Kb. | | #249220 |
Bog'liq 1. San’at tushunchasini izohlang35. Jahondagi eng qadimgi yozuvlardan biri mixxat yozuvi haqida nimalarni bilasiz?
Chin yozuvi dunyodagi eng qadimgi yozuv tizimlaridan biri bo'lib, u miloddan avvalgi 3500-yillarda Mesopotamiyaning qadimgi shumerlari tomonidan ishlab chiqilgan. "China yozuvi" atamasi lotincha "cuneus" - xanjar va "forma" - shakl degan so'zlardan kelib chiqqan. Shumer, Akkad va Bobil tillarini o'z ichiga olgan turli tillarni yozish uchun mixxat yozuvi ishlatilgan.
Yozuv tizimi loy lavhalarga qamish qalamchani bosib, so'z va g'oyalarni ifodalovchi xanjar shaklidagi belgilar yasash orqali yaratilgan. Keyin bu tabletkalar quyoshda pishirilgan yoki ularni qotib qolish uchun pechda pishirilgan. Olingan yozuvlar hayratlanarli darajada bardoshli bo'lib, ko'pchilik bugungi kungacha saqlanib qolgan.
Chin yozuvi yuzlab belgilardan iborat murakkab tizim bo'lib, ularning har biri kontekstga qarab bir nechta ma'noga ega. U qonunlarni, diniy matnlarni va adabiyotlarni yozib olish kabi keng ko'lamli maqsadlarda ishlatilgan.
mixxat yozuvining eng mashhur namunalaridan biri boqiylikka intilayotgan Shumer podshosi haqidagi afsonaviy ertak Gilgamish dostonidir. Bu doston bizgacha yetib kelgan eng qadimgi adabiyot asarlaridan biri hisoblanadi va qadimgi Mesopotamiya madaniyatining e’tiqodlari va qadriyatlari haqida tushuncha beradi.
Uzoq umr ko'rishiga qaramay, mixxat oxir-oqibat milodiy 1-asrda qo'llanilmay qoldi, uning o'rnini alifbo yozuv tizimlari egalladi. Biroq, uning ta'siri bugungi kunda ham zamonaviy yozuv tizimlarida va qadimgi tillar va madaniyatlarni o'rganishda sezilishi mumkin.
36.Ibtidoiy jamoa davri san’atining o’ziga xos hususiyatlari.
Paleolit davridan to neolit davrigacha boʻlgan ibtidoiy jamoa davri sanʼati bu ilk jamiyatlar madaniyati va turmush tarzini aks ettiruvchi oʻziga xos uslub bilan ajralib turadi. Mana bu san'atning o'ziga xos xususiyatlari:
1. Hayvonlar tasviri: Ibtidoiy jamoa davri sanʼatida bizon, ot, mamont, bugʻu kabi hayvonlar tasviri ustunlik qiladi. Bu hayvonlar ushbu jamiyatlar uchun oziq-ovqat va materiallarning muhim manbai bo'lib, ularning san'atdagi tasviri ularning kundalik hayotida tutgan ahamiyatini aks ettiradi.
2. Tabiiy materiallardan foydalanish: Bu davr san'ati tosh, suyak, yog'och kabi tabiiy materiallardan foydalangan holda yaratilgan. Ushbu materiallar osongina mavjud va ular bilan ishlash oson edi va shuning uchun badiiy ifoda uchun asosiy vosita edi.
3. Realizmga e’tibor: Ibtidoiy jamoa davri san’ati yuksak realistik bo‘lib, hayvonlar va odamlarning jismoniy xususiyatlarini to‘g‘ri tasvirlashga qaratilgan. Ushbu realizm chuqurlik va o'lchovlilik illyuziyasini yaratish uchun soya va istiqboldan foydalanishda yaqqol namoyon bo'ladi.
4. Rangdan cheklangan foydalanish: Bu davr sanʼati odatda monoxromatik boʻlib, rangdan kam foydalaniladi. Bu shu vaqt ichida pigmentlar va bo'yoqlarning cheklangan mavjudligini, shuningdek, dekorativ elementlarga nisbatan shakl va realizmga e'tiborni aks ettiradi.
5. Marosim ahamiyati: Bu davrda yaratilgan san'atning aksariyati marosim yoki diniy maqsadlarda yaratilgan bo'lishi mumkin. Bu g‘orlar va boshqa muqaddas makonlardan san’at uchun tuval sifatida foydalanishda, shuningdek, ko‘plab qismlarga ramziy yoki diniy motivlarning kiritilishida yaqqol namoyon bo‘ladi.
Umuman olganda, ibtidoiy jamoa davri san'ati uni yaratgan ilk jamiyatlarning ajoyib in'ikosidir. Bu san’at hayvonlarga urg‘u berish va realizmdan tortib, tabiiy materiallardan foydalanish va marosim ahamiyatigacha qadimiy ajdodlarimizning madaniy-ma’naviy hayotiga nazar tashlaydi.
|
| |
