foydalanishda sarflanadigan mahsulot;
o‘z resursini sarflaydigan mahsulot.
Mahsulot sifatining ko‘rsatkichlar nomenkulaturasini tanlab olishni asoslash
quyidagilarni inobatga olgan holda amalga oshiriladi:
mahsulotni ishlatilishidagi sharoitlarini va vazifasini;
iste’molchilar talablarining tahlilini;
mahsulot sifatining tavsiflanuvchi tarkibini va tuzilishini;
sifat ko‘rsatkichlariga bo‘lgan asosiy talablarni.
Mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillarni to‘rt toifaga bo‘lish mumkin:
*
texnikaviy;
*
tashkiliy;
*
iqtisodiy;
*
ijtimoiy.
Texnikaviy omillarga uskunalarning jihozlanish, asboblarning hamda nazorat
vositalarining, texnikaviy hujjatlarning holati; dastlabki materiallar, yarimfabrikat-
larning sifati va shunga o‘xshashlar kiradi.
Tashkiliy omillarga rejalik, bir maromda ishlash, texnikaviy xizmat va
uskunalarni ta’mirlash; materiallar, komplektlanuvchi buyumlar, jihozlanishi,
asboblarni texnikaviy hujjatlar va nazorat vositalari bilan ta’minlanganligi, ishlab
chiqarish madaniyati; mehnatni ilmiy asosda tashkil etish; ovqatlanish va ish vaqtida
dam olishni tashkil etish va boshqalar kiradi.
Iqtisodiy omillarga mehnatga pul to‘lash shakllari, oylik maoshning miqdori;
yuqori sifatli mahsulotni va ishni moddiy rag‘batlantirish; mahsulotning yaroqsizligi
uchun oylik maoshidan ushlab qolish; uning sifat darajasi; tannarxi; mahsulotning
bahosi va shunga o‘xshashlar kiradi.
Ijtimoiy omillarga kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo‘yish; malaka oshirishni
tashkil qilish; ilmiy-texnikaviy ijodni, ijodkorlik va ixtirochilikni tashkil etish,
turmush sharoitlari, o‘zaro munosabatlar, jamoadagi psixologik iqlim va tarbiyaviy
ishlar kiradi.
