| 1. Dizel dvigatelining ta’minlash tizimining vazifasi, tuzilishi va ishlashi.
Dizel dvigatelining yonilg’i bilan ta’minlash tizimi, ma’lum miqdordagi yonilg’ini o’zida saqlash, uni dag’al va mayin tozalash, yuqori bosim yonilg’i nasosida yuqori bosim hosil qilib, uni forsunka yordamida tsilindr ichidagi siqilgan va qizigan havoga tuman shaklida purkash uchun hizmat qiladi. Dizel dvigatelida yonuvchi aralashma tsilindr ichida hosil bo’ladi. Dizellarda yonilg’ini purkash, yuqori bosim nasos va har bir tsilindrga yopiq holda o’rnatilgan forsunkadan iborat. Ta’minlash tizimi asosiy ikkita: pastki va yuqori shaxobchalardan iborat. Past bosim shaxobchasi yonilg’ining bakdan yuqori bosim nasosiga uzatadi. Yuqori bosm shaxobchasi esa, ma’lum miqdordagi yonilg’i ma’lum vaqtda bosim bilan dvigatelning tsilindrlariga uzatadi. YaMZ dizel dvigatelning yonilg’i bilan ta’minlash tizimining umumlashgan chizmasi 8.1-chizmada keltirilgan.
8.1-chizma. YaMZ dizelning yonilg’i bilan ta’minlash tizimi.
Bak 2 dan yonilg’i, haydash nasosi 20 hosil qilgan siyraklanish ta’sirida, dag’al tozalagich 22 ga yuboriladi. Bk tozalagichdan yonilg’i Mayin tozalagich 7 ga, undan yonilg’i naychasi 10 orqali yuqori bosim nasosi yordamida 150 kg/sm2 ga yaqin bosim ostida yonilg’ini purkash forsunkasi 17 ga yuboriladi. Yuqori bosim nasosi 19 da yig’ilib qolgan ortiqcha yonilg’ining bosimini 150 kg/sm2 ga tenglashganda o’tkazib yuborish klopani 13 ochilib qaytarish naychalari 4 va 11orqali yonilg’i bak 2 ga oqib tushadi. Forsunka 17 tirqishlaridan tomib oqib chiquvchi yonilg’i baka naycha 18 orqali qaytadi.
Dizelni dastlab yurgizishda tizimnm yonilg’i bilan to’ldirish jarayoni haydash nasosi 20 ning g’ilofidagi qo’l-yuritmali nasos 12 yordamida amalga oshiriladi. Yonilg’i bilan kirgan havoning tashqariga chiqarib yuborish uchun tiqin 9 va 14 da parmalangan teshiklar bor. Tizimda yonilg’ini tozalovchi asosiy tozalagich 7 va dag’al tozalagich 22 hamda bakning bo’g’izidagi to’r-simli tozalagich uchidan tashqarii, yonilg’i qabul qilgich 1 qopqog’ida va forsunka 17 ning shtutseri 16 da to’r-simli tozalagichlar bor.
Undan tashqarii yuqori bosmli nasosda tirsakli valning aylanishlar soning o’zgartirib beruvchi ikki maromli rostlagich o’rnatilgan. Rostlagich dvigatel eng kichik aylanishlar 600 ayl/min sonini barqarorlashtirib eng yuqori aylanishlar soni 2800 ayl/min ni o’zidan-o’zi cheklab turadi.
|
