10-Mavzu: Texnologik jixozlarni ta’mirlashda va ularga texnik xizmat ko‘rsatishda dastlabki xolatlar

Xozirgi vaqtda muxandis-mexanik uchun AQSH, Angliya, Fransiya va boshqa mamlakatlarda mashina-jixozlarni ta’mirlash qanday tashkil etilgani qiziqarlidir. Xalqaro ekspluatatsiya va ta’mirlash institutini ma’lumotiga qaraganda Amerika mashinasozligida xar 10 sanoat ishchisiga bir dona ta’mirlovchi tо‘g‘gi kelishi tasdiqlangan. AQShda kichik va о‘rta sanoat firmalarini egalari ta’mirlash ishlarini korxonani о‘zida bajargandan kо‘ra, maxsus ta’mirlovchi firmalar bilan kontrakt tuzgan ma’qulroq deb xisoblashadi. Fransuz korxonalarini egalari esa doyimiy ta’mirlovchilarni tutib turish maqsadga muvofiq emas deb xisoblashadi. Angliya, Fransiya va Italiyani sanoatida ta’mirlash-texnik xizmatini markaziy ta’mirlash ustaxonalarida yoki sexlarida amalga oshirish, ishlab chiqarish sexlarida ta’mirlash bо‘limlarini tutib turish maqsadga muvofiq emasligini tasdiqlaydilar.

Kichkina korxonalar sharoiti uchun ta’mirlashni agregat usuli ancha qulaydir, bunda ishdan chiqqan uzel yoki agregatlarni, avvaldan tayyorlangan yoki yangilari Bilan almashtiriladi. Ammo bu usulni qо‘llash uchun uzel va agregatlarni almashtirish fondi kerak bо‘ladi, uni (No) qiymati, texnologik (Nt), transport (Ntr), sug‘urta (Nstr) va joriy (Ntek) zaxiralardan tashkil topadi va quyidagicha xisoblanadi: bu yerda A – mashinadagi bir turli agregatlar soni, dona; M – ushbu agregat kiruvchi mashinalar soni, dona; To –ta’mirlashni va transportirovka qilishni xisobga olganda agregatni qaytalash vaqti, soat; Tp – yil davomida mashinani dastur bо‘yicha о‘rtacha ishlashi, soat; Ta – agregat resursi, soat; Ko = 1,01,3 – agregatni qaytalashi vaqti bо‘yicha resursidan xar turli farq qilish koeffitsiyenti.

Jixozlarni soni (M) ma’lum bо‘lganda, kelgusi yili ta’mirlash dasturlanganda, qaytalama fond (No) ni qiymati jixozni ta’mirlashda tо‘xtab turishini xisobga olganda (kunlarda) (t) quyidagi tenglik bо‘yicha aniqlanadi : Qaytalama fond yiliga ta’mirlanadigan jixozlar sonidan 2-4% qabul qilinadi.