• spetsifikatsiyalar darajasi, bunda sinflar diagrammalari predmetli soha
sinflarining interfeyslarini, ya’ni ushbu sinflar obyektlarining aloqalarini aks
ettiradi;
• amalga oshirish darajasi, bunda sinflar diagrammalari bevosita muayyan
sinflarning maydonlari va operatsiyalarini ko‘rsatadi.
Amalda bular uchta turli model bo‘lib, ular o‘rtasidagi aloqa bir xil emas. Xususan,
agar konseptual model predmetli sohaning ayrim tushunchasini sinf sifatida
belgilash, bu mazkur tushunchani amalga oshirish uchun alohida sinfdan
foydalanilishini anglatmaydi. Biroq barcha uch modelda va ularning statik nisbati
qiziqtiradi, bu esa yagona notatsiyadan foydalanishga imkon beradi.
Sanab o‘tilgan modellarning har biridan dasturiy ta’minot ishlab chiqishning
muayyan bosqichida foydalaniladi:
• konseptual modeldan — tahlil bosqichida;
• spetsifikatsiya darajasi sinflar diagrammalaridan — loyihalash bosqichida;
• amalga oshirish darajasi sinflar diagrammalaridan — amalga oshirish bosqichida.
Konseptual model ta’rifiga muvofiq ravishda predmetli soha tushunchalari, ushbu
tushunchalarning atributlari va ular o‘rtasidagi munosabatlar bilan operatsiyalarni
bajaradi. Ishlab chiqiluvchi dasturiy ta’minot predmetli sohasining tushunchasiga
moddiy predmetlar ham, predmetli soha mutaxassislari qo‘llaydigan abstraksiyalar
ham to‘g‘ri kelishi mumkin.
Modeldagi asosiy tushunchalarga muvofiq ravishda sinflar qo‘yiladi. Bunda sinf
deyilganda predmetli sohaning topshirilgan obyektlari guruhiga xos umumiy
alomatlar jamlanmasi tushuniladi.
Rol
Sinflar nusxalari o‘rtasidagi aloqa tegishli obyektlar bir-biriga munosabat bo‘yicha
o‘ynaydigan ayrim rollarni e’tiborda tutadi.
Rol assotsiatsiya yo'nalishi bilan bog'liq.
Rol, shuningdek har bir tomondan bir aloqada qancha obyekt qatnashishi
mumkinligini ko‘rsatuvchi ko‘plik tavsifga ham ega. Ko‘plikni quyidagicha
ko‘rsatishga ruxsat etiladi:
* — 0 dan cheksizlikkacha;
.. * — topshirilgan miqdordan cheksizlikkacha;
— obyektlarning aniq belgilangan miqdori;
, — obyektlar aniq miqdorining bir necha
variantlari;
.. — obyektlar diapazonlari.
Nazariy nuqtayi nazardan atribut ham nusxalari ko'rilayotgan sinf bilan qat’iy
assotsiatsiyalanuvchi sinfdir. Konseptual modelda tegishli munosabatlarni aks
ettirish uchun assotsiatsiyalar ham qo'llanishi mumkin.
