14-Mavzu. Elektr ta’minoti asoslari Reja: 1

14-Mavzu. Elektr ta’minoti asoslari Reja: 1. Zamonaviy elektr ta’minoti tizimlari haqida tushuncha. 2. Elektr ta’minotining zamonaviy muammolari. 3. Elektrenergiyasidan foydalanishning samaradorligini oshirish. 4. Energiya samarador texnologiyalar haqida tushuncha. 5. Muqobil energiya manbalarining turlari, jahon miqyosida va mamlakatimizda ulardan foydalanishning bugungi holati.

1917 yilgacha hozirgi O’zbekiston hududidagi elektr stantsiyalarini quvvati 3 ming kVt ni tashkil qilib, bir yilda 3,3 mln.kVtsoat. elektr energiyasi ishlab chiqarilgan edi. Turkiston o’lkasini elektrlashtirish rejasini tuzilishi katta ahamiyatga ega bo’ldi. 1923 yil Toshkent chekkasidagi Bo’zsuv kanalida suv elektr stantsiyasi (GES) qurilishi boshlandi. 1926 yil O’zbekiston energetikasini birinchisi, o’sha vaqtda O’rta Osiyoda eng katta bo’lgan 2 ming kVt quvvatli Bo’zsuv GES ini birinchi navbati ishga tushdi. Respublikada quvvat o’sishini asosini O’zbekiston energetika sistemasi tuzilgan paytda (1934 yil) CHirchiq-Bo’zsuv yo’nalishida 180 ming kVt quvvatli ketma-ket qurilgan suv elektr stantsiyalari tashkil etdi.

Elektr ta’minoti tizimi haqida umumiy ma’lumotlar Evropa va Osiyoda elektr energiyasini ishlab chiqish, uzatish va taqsimlash 50 Gts chastotali uch fazali o’zgaruvchan tok bilan bajariladi. Buni o’zgaruvchan tokni oson boshqa turdagi energiyaga aylantirilishi va juda ishonchi bo’lgan asinxron elektr mashinalarini ishlatish mumkinligi bilan tushuntirish mumkin. Elektr qurilmalarining tayyorlash sonini kamaytirish maksadida Davlat standarti tomonidan generatorlar, transformatorlar, tarmoqlar va iste’molchilar uchun quyidagi nominal kuchlanishlarning muayyan kiymatlari belgilangan:

1-jadval