15 - AMALIY MASHG‘ULOTI
Mavzu: C++ va ma’lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys yaratish
Ishdan maqsad: C++ va ma`lumotlar bazasi yordamida oddiy interfeys
yaratishni o`rganish va ko`nikmaga ega bo`lish.
Masalani qo`yilishi: C++ builder 6 dasturining ma`lumotlar bazasi bilan
ishlaydigan komponentalarni o`rganish va ular ishtirokida ma`lumotlar bazasi
ma`lumotlari bilan oddiy interfeys yaratish. Ma`lumotlar bazasi sifatida Oracle va
interfeys sifatida C++ builder 6 dasturlari o`rtasida aloqa o`rnatish.
Uslubiy ko`rsatmalar: C++ dasturlash tilida ma`lumotlar bazasi bilan
ishlaydigan ADO, DataAccess, DataControl va dbExpress kabi komponenta
bo`limlari mavjud. Ular orqali ma`lumotlar bazasi ustida amallar bajarilishi mumkin.
Interfeysda ma`lumotlar bazasini chaqirish uchun ADOConnection, ADOQuery va
DataSource komponentalaridan foydalanish kifoya. Ma`lumotlar bazasidagi ob`yektni
aks ettirish uchun esa DBGrid komponentasidan foydalaniladi. DBGrid komponentasi
jadvallarni aks ettiradigan komponenta hisoblanadi.
ADOConnection komponentasi ADObo`limida
ma`lumotlar bazasi bilan aloqa o`rnatishga xizmat qiladi.
ADOQuery komponentasi ham ADO bo`limida joylashgan bo`lib bog`langan
ma`lumotlar bazasiga so`rovlar yozishda ishlatiladi.
DataSource komponentasi esa Data Access bo`limida joylashgan bo`lib,
so`rovlarni dbGrid komponentasi, ya`ni so`rovlarni jadvallarda aks ettiradi.
Yuqorida ko`rib chiqilgan komponentalar ma`lumotlar bazasi bilan aloqa
o`rnatishda muhim komponentalar hisoblanadi. Ma`lumotlar bazasini boshqarish
tizimining qaysi turi bo`lishidan qat`iy nazar bu komponentalardan foydalaniladi.
Shunday ekan C++ builder 6 dasturi va Oracle ma`lumotlar bazasi bog`lashni ko`rib
chiqilgan.
15.1 rasm. C++ Builder 6 dasturining bosh oynasi
15.1 rasmda C++ Builder 6 dasturining bosh oynasi keltirilgan bo`lib,
ma`lumotlar bazasi bilan aloqa o`rnatishda ADO va DataAccess bo`limlaridan
foydalaniladi. Avvalo bu uchta komponentani ishga tushirish kerak bo`ladi. Bu
komponentalar dastur ishga tushganda ko`rinmaydi. Ular forma osti komponentalari
hisoblanadi.
15.2 rasm. Asosiy komponentalarni ishga tushirilishi
15.2 rasmda asosiy komponentalar ishga tushirilgan. Keyingi qadam har bir
komponentani xususiyatiga o`zgartirishlar kiritish bilan bo`g`liq. Birinchi navbatda
ADOConnect komponentasi xususiyatining kerakli sozlamalari kiritiladi.
15.3. rasm. ADOConnection komponentasining xususiyati
ADOConnection
o`zgartirishlar kiritilishi shart. Bulardan biri ConnectionString xususiyatidir. Uni
ishga tushirganimizda 7.3 rasmdagi oyna hosil bo`ladi. Ma`lumotlar bazasi bilan
aloqa o`rnatishimiz uchun undagi “Build” tugmasi bosiladi va ma`lumotlar bazasini
boshqarish tizimiga moslab kerakli bo`limi tanlanadi. Masalan Oracle bilan
bog`lanishni amalga oshirish uchun “Microsoft OLE DB Provider for Oracle” bo`limi
tanlanadi.
15.4 rasm. MBBTni tanlash oynasi
Ushbu bo`lim tanlanib “Далее” tugmasi bosiladi va 7.5 rasm hosil bo`ladi.
15.5 rasm. MBBT bilan bog`lash bo`limi
15.5 rasmda ko`rsatilgan oyna asosiy qilinadigan amallardan tashkil
topgan. Bunda server nomini kiritish talab etiladi. Agar Oracle serverga joylashmagan
bo`lsa shaxsiy kompyuterni IP adressini yozish kifoya. Keyingi qadamda esa MBBT
foydalanuvchi nomi va paroli kiritiladi. So`ralgan ma`lumotlar kiritilgandan so`ng
ma`lumotlar bazasi bilan bog`langanligini tekshirib ko`rish mumkin va “OK” tugmasi
bosiladi.
15.6 rasm. ADOQuery komponentasi xususiyatlari
ADOQuery komponentasining Connection xususiyatini “ADOConnection1” va
DataSource xususiyatini “DataSource1” nomlari bilan belgilash maqsadga muvofiq.
Bunda uchta komponenta bir biri bilan aloqa bo`ladi.
Keyingi qadam esa ADOQuery komponentasining SQL xususiyatga so`rov
yozish bilan davom ettiriladi.
ADOQuery komponentasining Active xususiyatiga “True” belgilanadi. Shundagina kiritilgan so`rov ishga tushadi va tekshiriladi. DataSource komponentasininng DataSet xususiyatiga “ADOQuery1” belgilanadi. Bu bilan ikkita Kiritilga so`rovni aks ettirish uchun yana bir komponenta DBGrid komponentasi kerak bo`ladi. Bu komponenta Data Controls bo`limida joylashgan. U ishga tushirilgandan keyin esa Data Source xususiyatiga “DataSource1” belgilanadi. Tayyor bo`lgan loyiha kompilyatsiya qilinadi. Bu jarayon 7.8. rasmda aks ettirilgan.
Bu loyiha har safar ishga tushirilganda ma`lumotlar bazasi logini va parole tizim tomonidan so`raladi. Buni oldini olish uchun ADOConnection komponentasining LoginPromt xususiyatiga “False” belgilanadi.
|
