16-mavzu: Ishlab chiqarish korxolarida asbob-uskuna xo’jaligi ishini
tashkil etish
Asbob-uskuna xo’jaligini
tashkil etish, ishlab chiqarishni rejalashtirish va
ekspluatatsiya qilish sanoat korxonalarining faoliyatidagi eng muhim va murakkab
vazifalaridan biridir. Uning murakkabligi qo’llaniladigan dastgoxlarining turlari,
ularning sifati va chidamliligiga bo’lgan talabning yuqoriligiga hamda
asbob-
uskuna xo’jaligining korxona faoliyatiga sezilarli ta’sirchanligidadir.
Asbob-yckuna xo’jaligi korxonaning
zaruriyatiga binoan, ishlab chiqarishni o’z
vaqtida asbob-uskuna va boshqa texnologik moslamalar bilan ta’minlaydi. Ishlab
chiqarishni yuqori sifatli asbob-uskuna bilan uzluksiz ta’minlash quyidagi
shartlarda bajarilishi lozim: asbob-uskunalarni jamlash va kerakli darajada saqlash;
yuqori sifatli asbob-uskuna va texnologik mosllamalarni ishlab chiqarishni va
tashqaridan olishni tashkil etish; tsex va ish joylarni ac6o6-yckunalar bilan uzluksiz
ta’minlash; asbob-uskunalarning mahsulot birligiga
sarfi va tannarxini
kamaytirish; smirilgan asbob-uskunalarni charxlash, ta’mirlash va qayta tiklash;
markaziy asbob-uskuna omboriga keltirilgan asbob-uskunalarni texnikaviy
nazorat
qilish va saqlash; qo’llanilayotgan asbob-uskunalardan foydalanishning
texnikaviy nazoratini tashkil etish minimal va maksimal ko’rsatkichlarda
belgilanadi.
Asbob-uskunalarni jamlash minimal miqdori quyidagicha belgilanadi:
M = E
k
D
Bu yerda: M - minimal jamlash miqdori (dona);
E
k-
- asbob-uskunalarga
bir kunlik extiyoj;
D - asbob-uskunalarni tayyorlash yoki ularni tashqaridan olish davri
(kunlar soni).
Asbob-uskunalarni tayyorlash yoki tashqaridan olish uchun jamlashning
«buyurtma nuqtasi» D
3
belgilanadi. «Buyurtma nuqtasi»
ishlab chiqarishni
asbob-uskunalar bilan, qoniqarli tayyorlash yoki tashqaridan olish vaqtida
ta’minlaydigan
va
zarur jamlashlar yig’indisidan
iborat. ya’ni:
D
3
= E
k
DQM
Asbob-uskuna tarqatuv omborlaridagi joriy jamg’arma har qaysi tur va
o’lchamdagi asbob-uskuna bo’yicha, ularga bo’lgan kundalik extiyoj
VA
foydalanilgan asboblarni qayta almatirish davriga binoan aniqlaniladi.
Asbob-uskunalarning
ish joylaridagi soni, dastgohlarning soni, asbobning
qaerda qo’llanilishi dastgohlarning ish smenalari va har qaysi ishchiga asbob-
uskunalar soniga binoan aniqlanadi.
Asbob-uskunaniig tsexdagi soni ish joylaridagi va ta’mirdagi asbob-
uskunalardan iborat. Asbob-uskunalar xo’jaligida tashkiliy-texnikaviy tadbirlar
vaqtida oshirilsa, maxsulot ishlab chiqarish me’yori, xarajatlari,
mahsulotning
tannarxi hamda korxonaning samaradorligi sszilarli darajada yaxshilanadi.
Bunday tadbirlarni amalga oshirish asbob-uskuna xo’jaligi tarkibidagi
barcha bo’limlar
hamda mutaxassislarning kundalik muhim vazifalari
va
burchlaridir.
