2-mavzu. MODULYATSIYA HAQIDA TUSHUNCHA (AMPLITUDA,
CHASTOTA VA FAZA MODULYATSIYALARI)
Reja:
1.1. Amplituda modulyatsiya.
1.2. Chastota modulyatsiya
1.3. Faza modulyatsiya
Modulyatsiya - bu uzatilgan signal parametrlarining o'zgarishiga
muvofiq
tashuvchining yuqori chastotali tebranishining bir yoki bir nechta parametrlarini
o'zgartirish jarayoni.
Modulyatsiyaning
mohiyati shundan iboratki, yuqori chastotali garmonik
tebranish parametrlaridan biri (u tashuvchi to'lqin, chastota esa tashuvchi chastota
deb ataladi) uzatilgan xabarni o'z ichiga olgan past chastotali (boshqaruvchi) signal
qonuni bo'yicha o'zgaradi.
Elektromagnit to'lqinlar yordamida signallarni
uzoq masofalarga uzatish
uchun past chastotali signal spektrini yuqori chastotali (radiochastota) mintaqaga
o'tkazish kerak. Ushbu spektrni uzatish modulator
bilan amalga oshiriladigan
modulyatsiya deb ataladi. Tashuvchi sifatida odatda uchta parametr - amplituda,
chastota va faza bilan tavsiflanadigan harmonik tebranish ishlatiladi.
Pas chastotali signallar (birlamchi signallar) quyidagi spektr tengliklarga ega:
1) Telefon signal 300 Gts ÷ 3400 Gts.
2) Musiqa signal 20 Gts ÷ 20000 Gts.
3) Telegraf signal 0 Gts ÷ 200 Gts.
4) Video/Televizion signal 50 Гц ÷ 6 MGts.
Birlamchi past chastotali signallarni to‛g‛ridan-to‛g‛ri
uzoq masofaga uzatib
bo‛lmaydi. Ular aloqa liniyasining (Elektr aloqa kabelining) uzunligi oshish
bilan
tez surotta so‛nib boradilar. Bunga asosiy sabab
elektr aloqa kabellarining
birlamchi elektr parametrlari:
1) Qarshiligi.
2) Induktivligi.
3) Sig‛imi.
4) Xalaqitlar.
Agarda birlamchi pas chastotali signal va garmonik signal va garmonik
tashuvchi tebranish uzluksiz signallar bo‛lsa u
xolda modulyatsiya uzluksiz
modulyatsiya deyiladi. Uzluksiz modulyatsiyaning quyidagi turlari mavjud:
1) Amplituda modulyatsiya AM.
2) Chastota modulyatsiyasi CHM.
3) Faza modulyatsiyasi FM.
Аgar amplituda uzatilgan signalga mutanosib ravishda o'zgarsa, u holda hosil
bo'lgan signal amplituda modulyatsiya qilingan (AM), chastota chastotali
modulyatsiya qilingan bo'lsa (FM) , agar faza fazali modulyatsiya qilingan bo'lsa
(PM ) deyiladi.
Modulyatsiya - bu generatorni chastotasi (tashuvchisi chastotasi) bilan
axborot, bizning holatimizda, audio (modulyatsiya)
signalini birlashtirish
jarayoni. Modulyatsiya
ma'lum
bir
tarzda HF tebranishlarining shaklini
o'zgartiradi va ularning bir nechta turlari mavjud. Radioaloqada ko'pincha
amplituda
modulyatsiya
(AM,
AM-amplituda
modulyatsiya)
va chastota
modulyatsiya (FM, FM chastotali modulyatsiya) ishlatiladi.
