|
3-mavzu. Ishlab chiqarish jarayonlari sanitariyasi va gigienasi Reja
|
| bet | 2/3 | | Sana | 11.10.2024 | | Hajmi | 19,79 Kb. | | #274438 |
Bog'liq 3-maruza 2Tayanch so’z va iboralar: fiziologik-gigienik asoslar, texnosfera, shamollatish tizimi, zararli moddalar, zararli omillar, tabiiy va sun’iy yoritish, yoritish vositalari, shovqin.
Odamning tok urishi holati ham to‘rt darajaga bo‘linadi:
1−darajada odam xushini Yo‘qotmaydi, mushaklar qisqarmaydi;
2− darajada odam mushaklari qisqaradi, xushini Yo‘qotadi;
3−darajada odam nafas olish, yurak faoliyati buziladi, xushini Yo‘qotadi;
4−darajada odamni tok urish bilan qon aylanishi va nafas olishi to‘xtab, klinik o‘lim yuz beradi. (misol: o‘tgan asrning 75 yillarida 4 ASda chilangar Andreev xar kuni yuvinish poroshogini Elektr tarkatuvchi shit tagiga yashirib qo‘yarkan, bir kuni 380 V tok urgan va u xalok bo‘lgan).
Inson tanasidan o‘tayotgan tok kuchi, tok bilan tana qismining tekkan−kontakt bo‘lgan joyining yuzasiga, yuza qancha katta bo‘lsa tana −teri qarshiligi kamayaveradi, terining tozaligi yoki terida har xil yaralar, shilinishlar ham qarshilikni kamaytiradi. Agar teri har xil tok o‘tkazuvchi moddalar bilan ifloslangan bo‘lsa, (misol, metallni sovuq holda qayta ishlashda, ishchining qo‘li moy va metall zarrachalari bilan qoplangan bo‘lsa), Elektr tokidan shikastlanish darajasi o‘ta oshib ketadi.
Elektr tokining organizmga-tanaga ta’siri shikastlanishga olib kelishi ko‘p xususiyatli bo‘lib quyidagicha omillarga bog‘liq:
−tokning turiga;
−tok kuchiga;
−tok Yo‘li (qo‘ldan qo‘lga, qo‘ldan oyoqqa va x.k.)
−tokning ta’sir vaqtiga;
−kuchlanish miqdoriga;
−kontakt yuzasiga;
−kuchlanishdagi qismlarni ulash joyiga;
−tashqi muxit sharoitiga;
−inson tanasi qobiliyatiga, jinsiga;
−himoya vositalaridan foydalanishga;
−tok chastotasiga va boshqalarga bog‘liq.
Elektr tokidan shikastlanish ko‘proq odamning Elektr shahobchalari va Elektr qurilmalariga qanday bog‘langanligi bilan baholanadi.
Insonning er bilan ulangan fazali Elektr tarmog‘ning bir fazasiga bog‘lanishi (rasmda, b) shikastlanish xavfi ikki fazaga (rasmda, a) nisbatan kamroq bo‘lib, inson tanasidan o‘tadigan tok kuchi.
Neytral qoplamali tarmoqdagi fazalarning tok beruvchi qismlaridan biriga odam tanasiz tegib turishi natijasida undan tok (“v” rasm) o‘tadi va odam shikastlanishi mumkin. Ta’sir etadigan tok miqdori.
Bu sharoitda tokning ta’siri qoplama izolyatorining himoya xolatiga,qarshiligiga bog‘liqdir. Tokni o‘tkazmaydigan himoya vositalari yordamida 3 fazali tarmoqning 2 fazasiga bog‘lanish ham xavfli xisoblanadi. Himoya vositalari orqali bir fazaga bog‘lanish xavfli emas.
Mazkur ma’ruzada talabalar sanoatdagi Elektr toki turlari, uni odamga ta’siri, undan himoyalanish chora-tadbirlari, Elektr qurilmalarini ekspluatastiya qilish qoidalari, bino va hududlarning Elektr xavflilik darajalari, statik tokdan himoyalanish choralari bilan tanishadilar.
|
| |
